چطور مقاله علمی بنویسیم ؟

در خصوص نگارش مقاله و تدوین یک مقاله علمی خوب و دقیق باید مطالعات کاملی صورت گیرد و به پاسخ سوالاتی از قبیل از كجا شروع كنيم؟ چگونه يك مقاله علمي بنويسيم؟ ملاك هاي محتوايي مقاله چه چیزهایی است ؟ ساختار مقاله علمي چگونه است ؟ بپردازیم .

چگونه يك مقاله علمي بنويسيم؟

مقاله علمي معمولاً در نتيجه پژوهش منطقي، ژرف و متمركز نظري، عملي يا مختلط، به كوشش يك يا چند نفر در يك موضوع تازه وبا رويكردي جديد با جهت دستيابي به نتايجي تازه، تهيه و منتشر می گردد.

گزارشي است كه محقق از یافته هاي علمي و نتايج اقدامات پژوهشي خود براي استفاده ساير پژوهشگران، متخصصان و علاقه مندان به دست مي دهد.

تهيه گزارش از نتايج مطالعات و پژوهشهای انجام شده، يكي از مهم ترين مراحل پژوهشگري به شمار مي رود؛ زيرا اگر پژوهشگرنتواند دستاوردهاي علمي خود را در اختيار ساير محققان قرار دهد، پژوهش او هر اندازه هم كه مهم باشد، به پيشرفت علم كمكي نخواهد كرد؛ چون رشد و گسترش هر عملي از طريق ارائه و به هم پيوستن دانشِ فراهم آمده از سوي فرد فرد انديشمندان آن علم تحقق مي يابد.

همان طور كه پژوهشگر پيش از اقدام به پژوهش، نيازمند توجه و بررسي هاي علمي پژوهشگران قبل از خود است تا بتواند يافته هاي علمي خود را گسترش بخشد، ديگران نيز بايد بتوانند به یافته های پژوهشي او دسترسي پيدا كنند و با استفاده از آنها فعاليت هاي علمي خود را سازمان داده، در ترميم و تكميل آن بكوشند.

از مهمترین امتیازهای يك مقاله مي توان به مختصر و مفيد بودن، بِروز بودن و جامع بودن آن اشاره كرد؛ زيرا محقق می تواند حاصل چندين ساله پژوهش خود در يك رساله، پايان نامه، پژوهش، يا حتي يك كتاب را به اختصار در يك مقاله علمي بيان كند تا پژوهشگران ديگر بتوانند با مطالعه آن مقاله از كليات آن آگاهي يابند و در صورت نياز بيشتر، به اصل آن تحقيقات مراجعه كنند.

نوشتن مقاله مستلزم رعايت اصولي در ابعاد مختلف محتوايي، ساختاري و نگارشي است.

1. ملاك هاي محتوايي مقاله

يكي از مهم ترين ابعاد مقاله علمي، محتواي علمي و ارزشمندي كيفي آن است . مقاله بايد يافته هاي مهمي را در دانش بشر گزارش نمايد و داراي پيامي آشكار باشد؛ بنابراين پيش از تهيه مقاله، محقق بايد از خود بپرسد كه آيا مطالب او آن قدر مهم است كه انتشار آن قابل توجيه باشد . در اينجا به چندين اصل مهم از اصول و معيارهاي محتوايي پژوهش علمي اشاره می گردد كه توجه به آنها قبل از تهيه مقاله به ارتقاي كيفيت آن كمك مي نمايد.

• تفكر، تلاش براي معلوم كردن مجهول با استفاده از علوم موجود است  بنابراین  تفكر فرايند اساسي ترين محور محتوايي يك پژوهش علمي، آن است كه مجهولي را روشن نمايد . بر اين اساس، هر پژوهش علمي در پي پاسخ دادن به پرسش هايي است كه تاكنون براي مخاطبان كشف نشده است . از اين رو پژوهش علمي هميشه با طرح يك يا چند سوال آغازمی شود.كه محقق در صدد پاسخگويي به آنهاست.
• منطقي بودن: منطق كه راه درست انديشيدن و  تصو ر صحيح استدلال آوردن را مي آموزاند، ابزار ضروري يك مقاله علمي است و محقق بايد شايستگي لازم را در استدلال آوردن، تحليل محتوا و نتيجه گيري داشته باشد . قواعد تعريف، طبقه بندي، استنبا ط هاي قياسي و استقراي ي، رو ش هاي مختلف نمونه برداري و غيره همه از ويژگي هاي منطقي يك مقاله علمي است كه محقق بايد به آنها توجه داشته باشد.
• انسجام و نظام دار بودن : مرتبط بودن اجزاي مختلف مقاله با همديگر، همچنين متناسب بودن آنها با عنوان مقاله و ارتباط عناوين فرعي با همديگر، از جمله مواردي است كه به تحقيق، يكپارچگي و انسجام می بخشد. بر اين اساس، محقق بايد عناوين فرعي مقاله خود را با نظمي منطقي از يكديگر مجزا كرده، ارتباط بخش ها را مشخص نمايد.
• تراكمي بودن: از آنجا كه هدف پژوهش پاسخ به سئوال هايي است كه تا آن زم ان دست كم از نظر محقق، پاسخي منطقي براي آن وجود نداشته است، هر پژوهش علمي بايد از يك سو به منظور كشف دانش جديد، و از سوي ديگر، براي تكميل دانش، صورت پذيرد . بنابراين هدف اصلي يك مقاله، كشف يا تكميل دانش بشري است، نه تكرار دوباره آن با عبارات مختلف.
• خلاقيت و نوآوري: هر تحقيق علمي زماني م ي تواند در ارتقاي سطح دانش، موفق و موثر باشد كه از فكري بديع و خلّاق برخوردار باشد. مقالاتي كه به جمع آوري صِرف بسنده مي كنند، نمي توانند سهم عمده اي در پيشرفت دانش بشري داشته باشند.

2. ساختار مقاله علمي

نوشتن مقاله مستلزم داشتن طرحي مدون است. در گزارش يك تحقيق نه تنها بايد ارزش هاي محتوايي را مراعات كرد، بلكه بايد از ساختار روشمندي نيز پيروي كرد . امروزه تحقيقات فراواني انجام می شود، اما تنها بخش كوچكي از آنها در مجلات منتشر می گردد .

يكي از دلايل آن، عدم مهارت محقق در تهيه و تدوين ساختاري مقاله علمي است.

برای آن دسته از عزیزانی که توانایی تدوین ساختار ی مقاله علمی را ندارند می توانند به کمک کارشناسان موسسه اشراق اقدام به فرمت بندی و استاندارد سازی مقالات علمی خود نمایند تا توانایی پذیرش و چاپ در مجلات معتبر را داشته باشند . همچنین برای آن دسته از پژوهشگران و دانشجویانی که توانایی نگارش مقاله علمی را نداشته باشند و یا تا به حال موفق به نگارش مقالات علمی خود نشده اند ، محققان موسسه اشراق می توانند مقالات علمی دانشجویان را از پایان نامه های آنان استخراج نمایند .