کسانی که تجربه ارسال مقاله به مجلات معتبر علمی را دارند، احتمالا نام ISSN را زیاد شنیده اند. در این بخش از اشراق می خواهیم با این مفهوم بیشتر آشنا شویم. با ما همراه باشید.
International Standard Serial Number یا به طور اختصار ISSN، یک شماره بین المللی منحصر به فرد مخصوص مجله می باشد که به نوعی شناسنامه مجله مربوطه محسوب می شود. این کلمه در فارسی شاپا نام دارد که معمولا در مجلات داخلی و ایرانی با این نام نوشته می شود. بهترین راه استعلام از اعتبار مجلات نیز استفاده از ISSN می باشد که هم راحت تر است و هم بهتر قابلیت جستجو دارد و امکان بروز خطا کمتر اتفاق می افتد. معمولا ISSN برای هر مجله، یک شماره به صورت چاپی و یک شماره به صورت آنلاین یا الکترونیکی موجود می باشد. البته برخی مجلات فقط ISSN چاپی دارند. این شماره در اغلب مجلات به صورت 8 رقم مشخص می شود که هفت رقم اول آن شماره منحصر بفرد پایند و آخرین رقم آن شماره کنترل کننده نامیده می‌شود و معمولا جهت سهولت در خواندن آن، بین چهار رقم اول و چهار رقم دوم یک خط فاصله قرار می‌گیرد. مثال: ISSN 1234-1234.
سازمان اصلی ISSN در پاریس می باشد و مسئول هماهنگ سازی و ارسال ISSN مخصوص به ژورنال ها می باشد که همه ساله هزاران شماره از آن صادر می شود. در ایران نیز برای هماهنگی بیشتر با کتابداران دنیا این امر با تصویب مجلس به وجود آمده است و با ارسال نشریات خود به این سازمان که در پاریس هست ISSN دریافت می کند. این عدد چهار رقمی را اگر در سایت تامسون رویترز کپی کنیم و در صورتی که معتبر باشد با ذکر مشخصات به شما مشخصات ژورنال را نشان می دهد و در غیر این صورت می توان فهمید که این یک عدد و نشریه جعلی می باشد.
اگر کشوری قصد پیوستن به مرکز بین المللی ISSN داشته باشد باید از طرف دولت رسما با این مرکز مکاتبه انجام دهد. این مرکز مسئول پردازش پیایند های کشورهایی است که در آنها مرکز ملی پیایندها وجود ندارد.برای درخواست ISSN ناشران همراه با فرم درخواست، کپی آخرین شماره ژورنال، را برای نشریات اینترنتی و الکترونیک یک نسخه چاپی از صفحه عنوان، تاریخ آغاز انتشار، فاصله انتشار و اطلاعات مربوط به دیگر عناوین باید در اختیار این مرکز قرار داده شود. کتابخانه ملی ایران با پیگیریهای مستمر برای ایجاد مرکز ملی در مرداد 1382 با تصویب مجلس شورای اسلامی مرکزی بنام "شاپا"(شماره استاندارد بین المللی پیایندها) تاسیس نمود و خدمات خود را با عنوان شاپا بر روی نشریات درج می کند. این مرکز با مرکز بین المللی پیایندها موافقت نموده فهرست کاملی از مختصات کتابشناختی نشریات تهیه و به پایگاه این مرکز در پاریس ارسال می نماید.
مرکز بین المللی ISSN برای نیل به اهداف مختلفی پایه گذاری شده است که از جمله این وظایف و اهداف می توان به موارد زیر اشاره کرد:
وظیفه اصلی آن تشخیص شماره ISSN
نگهداری و کنترل همه شماره های واگذار شده توسط این مرکز و مرکز های ملی هر کشور
تخصیص شماره برای کشورهایی که مرکز ملی ISSN ندارند.
دارا بودن بانک اطلاعاتی شامل اطلاعات کتابشناختی پیایندهای جهان
انتشار بانک اطلاعاتی پیایندهای جهان به صورت فصلی
تعیین عنوان های اختصاری برای پیایندها
ترویج استفاده از رمز استاندارد شاپا
تسهیل بازیابی اطلاعات علمی پیایندها
ترویج استانداردهای بین المللی کتابنامه نویسی در حوزه پیایندها
از جمله کاربردهای مهم ISSN می توان به موارد زیر اشاره کرد:
رمز منحصر به فرد برای شناسایی هر پیایند بدون دانستن زبان یا نام آن کشور
ساده ترین و با صرفه ترین وسیله ارتباط میان ناشر، کارگزار و خریدار
کنترل و شناسایی پیایندها در خدمات پستی
تسهیل امانت کتابخانه ای پایندها در فهرستگان داخلی و بین المللی
مطمئن ترین شیوه بارکد گذاری نشریات برای هویت بخشی آنها
وجود ISSN علاوه برای مقالات برای کتاب ها و کتابخانه ها از اهمیت بالایی برخوردار می باشد که در زیر به یک سری از این مزایا برای کتابخانه ها اشاره شده است:
استفاده در سفارش و فراهم آوری نشریات
استفاده در نظام امانت بین کتابخانه ای
استفاده برای جستجو از پایگاههای اطلاعاتی
استفاده برای استخراج اطلاعات کتابشناختی از طریق نظام ماشینی
استفاده از نظام استاندارد کتابشناختی برای یکسان سازی فهرست نویسی نشریات
برای مثال فرض کنید می خواهیم بدانیم آیا یک مجله، جز مجلات ISI محسوب می شود یا خیر. ابتدا به سایت اصلی مجله مراجعه کرده و ISSN آن را یادداشت می کنیم سپس به وبسایت تامسون رویترز که مختص مجلات ISI می باشد مراجعه کرده و در کادر مخصوص آن کد ISSN مربوطه را وارد می کنیم. البته این کار با عنوان اصلی مجله نیز قابل انجام است. اما در این روش شما بایستی کلمات کلیدی مربوط به عنوان را جستجو کنید اما توسط ISSN به راحتی می توانید این کار را انجام دهید. به تصویر زیر توجه کنید:
بله- موسسه انتشاراتی اشراق در زمینه انتخاب مجلات معتبر به پژوهشگران عزیز کمک می کند.
شما می توانید با مراجعه به سایت اصلی مجله، به ISSN آن دسترسی پیدا کنید.
برای اعتبارسنجی مجلات وارد کردن هر یک از ISSN ها کافیست و تفاوتی ندارد.
اینستاگرام
تلگرام