نکات مهم در نوشتن چکیده

“چكيده” برگردان فارسي واژه ي “Abstract “و به معناي «فشرده و عصاره» است. چكيده ي يك نوشته، خلاصه اي است که از آن نوشته تهيه ميشود و شامل فشرده ي تمام مطالب آن يا قسمتهايي ويژه از آن يا فهرستي از محتواي آن نوشته و گاهي شامل فهرست اصطلاحها و لغت هاي کلیدی آن است. چكيده نويسي فرآيند پردازش چكيده است و در بردارنده ي مراحل تهيه ي خلاصه اي زبده و کوتاه از يك متن (آتاب، مقاله، جزوه، گزارش، فيلم، سيدي ) است که شامل نكات اساسي آن باشد. نگارش چكيده روشن ميسازد که چرا و چگونه يك پژوهش انجام شده يا مقاله ي نوشته شده و به چه نتايجي رسيده است.

روش چكيده نويسي  

چکیده نویسی به معناي تشخيص جوهره ي يك متن و ارايه ي آن به صورت مختصر همراه با صحت و وضوع کافي، در چند مرحله انجام ميگيرد. بنابه تجربه و مهارت چكيده نويس ميتوان برخي از اين مراحل را درهم ادغام و يا هم زمان انجام داد.

مرحله اول ـ در قدم اول براي چكيده نويسي، لازم است که چكيده نويس با دقت  بيش از يك بار متن يا نوشته مورد نظر را بخواند تا از اهداف نويسنده و نتيجه گيري هاي او مطلع شود. چكيده نويس کار آزموده ممكن است همه ي متن را کلمه به کلمه  نخواند، بلكه يك نگاه اجمالي به بخشهاي مهم براي او کفايت کند.

مرحله دوم ـهنگام مطالعه ميبايست مطالب اصلي و لازم از فرعي و زائد مشخص شود و محورهاي اصلي بحث، ساختار و چارچوب آن استخراج شود.

مرحله سوم ـ  در اين مرحله مطالب و موارد غير اصلي گرفته ميشوند و مطالب اصلي و مهم مدارك استخراج ميشوند. اين مرحله هم چون مرحله قبل ميتواند هم زمان با مرحله اول انجام گيرد. در اين مرحله تا آنجا که ممكن است بايد مطالب متن اصلي آورده شود، نه درباره ي آنها مطلبي نوشته شود.

مرحله چهارم ـ  تهية پيشنويس خام چكيده با استفاده از يادداشتهاي نوشته شده، چهارمين مرحله از فرايند چكيده نويسي است. در اين مرحله لازم است از انتقال کلمات زايد و عبارات طولاني از مدارك به چكيده خودداري شود.

مرحله پنجم ـ  در اين بخش ضروري است که چكيده ي پيشنويس از نظر نقطه گذاري، املاي درست کلمات، ضبط صحيح مطالب، حذف مطالب غير اصلي، رعايت اختصار کنترل شود و پس از آن ويرايش نهايي و آخرين اصلاحات انجام گيرد.

مرحله ششم ـ  در اين مرحله آخرين گام در تهيه چكيده برداشته ميشود و چكيده با نظمي مناسب نوشته ميشود. اين تنظيم نهايي است که ملاك حروف نگاري و اصلاحات نشر وچاپ قرار ميگيرد. 

 ١ـ پاسخ دهي به خواست مخاطبان: چكيده بايد با توجه به نياز همه ي مخاطبان آن تهيه شود، بدون تمايل به گروهي خاص.
 ٢ـ وضوح و روشني چكيده: چکیده بايد بازتابي از مدرك اصلي باشد و تصويري روشن و گويا از متن ارايه دهد (بنا به نوع چكيده ها مقدار وضوح آنها تفاوت دارد.)
 ٣ـ کوتاه نويسي: چكيده همواره از متن اصلي کوتاهتر است و بهتر آن است که يك پاراگراف باشد. نبايد براي بيان مفاهيم واضح، واژه هاي اضافي به کار برده شود؛ بنابراين از بكارگيري بيش از حد مترادفها و آوردن صفات متعدد و طولاني خودداري شود.

 ٤ـ گزيده نويسي: زبده ترين مطالب بايد از متن اصلي استخراج و در قالب کوتاهترين جملات عرضه شود.
 ٥ـ آوردن نكات مهم: پرداختن به جوهره ي اصلي متن و پرهيز از ورود به مباحث حاشيه اي و جزئيات يك اصل مسلم در چكيده نويسي است.
 ٦ـ ساده و روان نويسي: از زبان رايج استفاده گردد و از آوردن عبارتها و جمله هاي نامصطلح پرهيز شود. سلامت و رواني را نبايد فداي اختصار کرد؛ بنابراين از به کارگيري کلمات و عبارتهاي گنگ، دو پهلو، مبهم و غامض خود داري شود.
 ٧ـ امانت داري: هدف و پيام اصلي نويسنده بايد کامل و صحيح منتقل شود و نبايد مورد تحريف يا تغيير قرار گيرد. هر چند حفظ عبارات متن اصلي جز در مواردي که روي آنها عنايت و تاکيد خاصي است الزامي نيست؛ اما در صورت امكان بهتر است چكيده نويسي با حفظ عبارات متن اصلي انجام گيرد.
 ٨ـ انسجام و هماهنگي: جملات بايد پيوسته، منسجم و با چينشي منطقي به دنبال هم بيايند و نبايد منفصل، گسيخته و از هم جدا باشند.
 ٩ـ پرهيز از تكرار: بايد از تكرار يك مطلب از دو راه (تفنن در نگارش) پرهيز شود.
 ١٠ـ گزارشي بودن: افكار وعقايد شخصي نبايد در چكيده دخالت داده شوند. چكيده نويس بايد از تغيير معناي اصلي متن، تفسير و ارايه نظر و انتقاد از آن خود داري کند و تنها آن چه را که در متن اصلي است، گزارش دهد.
 ١١ـ پرهيز از حدسيات: چكيده نويس بايد تاکیدات، اولويت ها و زبان نويسنده را منعكس کند و در اين مسير لازم است از آوردن حدسيات پرهيز و تنها به حقايق و مسلمات بر گرفته از متن بسنده نمايد.
 ١٢ـ رعايت نكات ويرايشي و دستوري: در يك چكيده رعايت نكات دستوري و ويرايشي و نيز هماهنگي و يك نواختي زمان افعال (گذشته يا حال بودن) الزامي است. بهتر است نتايج و يافته ها با زبان حال بيان شوند.
 ١٣ـ کامل بودن جملات: جملات بايد آامل باشند و افعال، حروف اضافه و حروف تعريف نبايد حذف شوند بنابراين از آوردن عبارتهاي تلگرافي و بريده بريده پرهيز شود.
 ١٤ـ خبري بودن جملات: از بكار بردن جمله هاي سؤالي که بيشتر بيان کننده ی شك و ترديد، تعجب، حدس و تخمين باشند خودداري شود. 
 ١٥ـ رعايت سبك نويسنده: لازم نيست سبك نگارش متن اصلي در چكيده نويسي حفظ شود؛ زيرا چكيده نويسي کاري فني و علمي است نه کاري ادبي. با اين حال بهتر است سبك و چينش مطالب در چكيده، آينه اي از سبك و نظم نويسنده باشد. مگر در مواردي که براي تغيير و اصلاح دليل قانع کننده اي وجود داشته باشد.
 ١٦ـ مآخذشناسي: در مواردي که چكيده جداي از متن اصلي عرضه ميشود، لازم است اطلاعات کتاب شناختي به طورکامل آورده شوند.

راههای ارتباطی با موسسه اشراق :
شماره تماس : 09149724933
ایمیل: isi.eshragh@gmail.com