سرقت علمی مقالات

وجود سرقت علمی در هر نوع نوشته علمی و ادبی یک امر نا پسند و غیر اخلاقی است . همچنین به تازگی با وضع قوانین جدید مجازات قانونی نیز برای شخصی که مرتکب سرقت علمی شده است در نظر گرفته شده است .

در خصوص مقالات علمی هم وجود سرقت علمی علاوه بر اینکه منجر به نغض قانون می شود و پیامدهای ناگواری را نیز به هموراه خود خواهد داشت . این پیامد ها می تواند شامل مواردی همچون بی اعتباری نویسنده مقاله در جوامع علمی ، رد مقاله و عدم پذیرش آن در مجلات معتبر ، اتهام سرقت علمی به مقالات ارسالی به مجلات از جانب آنها ، لطمه زدن به اعتبار علمی دانشگاه ها ، موسسات علمی و به طبع کشور شود .

بنابراین باید با بحث سرقت علمی مقالات خیلی جدی تر از پیش برخورد شود و برای جلوگیری از وجود سرقت علمی در مقالات راه هایی را اندیشید .

بهترین روش و راه حل برای جلوگیر از پیامدهای ناگوار وجود سرقت علمی در مقالات پرهیز از بکار گیری سرقت های علمی در مقالات است . یعنی تا حد امکان سعی و تلاش کنیم تا مقالات علمی خود به صورت ناب و جدید نگارش نمایید و از مطالب و مقالات سایرین در نگارش مقالات خود استفاده نکنیم . البته این بدان معنی نیست که مقالات علمی سایر پژوهشگران را مورد مطالعه قرار ندهید ، بلکه باید پیشینه تحقیق قوی داشته باشید و با مطالعه دقیق و تعداد زیاد مقالات علمی در حوزه علمی خودتان به توانایی لازم در نگارش ناب و تدوین یک مقاله دست اول برسید .

اما از آنجایی که رسیدن به این نوع توانایی و مهارت نیازمند فرصت بسیاری است و همچنین در برخی موارد باید حتما از مطالب سایرین استفاده کرد و امکان حذف آن نیست که در این صورت باید با روش های خاصی اقدام به رفع این موارد نماییم .

معانی سرقت علمی آنچه که در فرهنگ لغات و دانشنامه ویکی پدیا آمده است :

لغت نامه دهخدا:

انتحال .  (ع مص ) چیز کسی را جهت خود دعوی کردن . شعر دیگری را بر خود بستن . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (آنندراج ). شعر یا سخن دیگری را برای خود دعوی کردن . (از اقرب الموارد). سخن کسی دیگر بر خویشتن بستن . (مصادر زوزنی ) (تاج المصادر بیهقی ). سرقت ادبی . (یادداشت مولف ). سخن دیگری بر خویشتن بستن است و آن چنان باشد که کسی شعر دیگری را مکابره بگیرد و شعر خویش سازد بی تغییری و تصرفی در لفظ و معنی آن یا بتصرفی اندک چنانکه بیتی بیگانه بمیان آن درآرد یا تخلص بگرداند.

فرهنگ لغت معین :

سرقت . ( س ِ ق َ ) (از ع ، اِمص ) دزدی کردن .

انتحال، دزدیِ علمی، دستبرد فکری/ هنری، ایده‌دزدی یا محتواربایی به معنی «تخصیص دادن خلاقیت ادبی، هنری یا پژوهشی دیگری یا بخشی از آن یا متن ناشی از آن به خود، گویی که خود شخص آن را خلق کرده‌است. » ( تاج‌المصادر ← انتحال ابراهیم یونسی، هنر داستان‌نویسی، فصل انتحال) دستبرد فکری ممکن است بدون رضایت صاحب اصلی اثر یا با رضایت وی انجام شود.

در زبان انگلیسی نیز با عنوان  Plagiarism معرفی می شود.

دستبرد فکری اگر در حوزه ادبیات باشد دزدی ادبی، اگر در حوزه هنر باشد سرقت هنری و اگر در حوزه پژوهش‌های دانشگاهی انجام شود سرقت علمی نامیده می‌شود. به زبان ساده دستبرد علمی یا ادبی یعنی رونویسی کارها یا ایده‌های دیگران و انتساب آن‌ها به خود.

انواع مختلف سرقت ادبی – علمی

سرقت ادبی مستقیم

یعنی بطور مستقیم نوشته های شخصی را در نوشته های خود بکار ببرید بدون استناد و یا اینکه ذکر نقل و قول از شخص دیگر نمایید .

سرقت علمی ترجمه

در این حالت سارق علم نوشته های و کتب نویسنده ای را ترجمه کرده و بدون ذکر اینکه این کار ترجمه است بنام خود به چاپ می رساند .

استفاده از نتایج دیگران

استفاده از شکل و نمودار هر چند کوچک و جزیی از مقاله و نتایج علمی دیگران بدون ارجاء سرقت علمی محسوب می شود .

استفاده از جمله‌های دیگران

کپی کردن واژه‌های دیگران حتی با عوض کردن ساختار جمله، بدون رعایت اصول صحیح استنادی، باز هم دزدی علمی است.  استفاده از جملات دیگران و با تغییراتی جزئی در ساختار با عوض کردن فعل و فاعل باز هم سرقت علمی محسوب می شود .

استفاده از جملات قبلی مقالات خودتان

کپی کردن جملاتی از مقاله قبلی خودتان یا مقاله‌ای که جای دیگری چاپ کرده‌اید درست است که سرقت علمی و جرم نیست ولی بازهم کار درست و پسندیده ای نیست . اگر مقاله ای که قبلا به چاپ رسانده اید قصد استفاده از جملات آن را دارید باید هم به ناشر مقاله اول اطلاع دهید و کسب اجازه نماید و هم اینکه به ناشر مقاله دوم نیز اطلاع دهید .

برخورد قانونی با سرقت علمی

حالا که سرقت علمی را به عنوان یک عمل نغض قانون و دور از اخلاق دانستیم باید مجازاتی نیز برایش تعیین نماییم .

اولین مجازات و مهم ترین مجازات شخص سارق که بدون دخالت مراجع قانونی می باشد و صرفا از جانب مکانی است مقاله خود را به آن ارسال نموده است ، رد مقاله و عدم پذیرش آن است که این به منظور کاهش ارزش پژوهش او می باشد و به دنبال خود رسوا شدن فرد سارق و کارنامه سیاه او را می آورد .

علاوه بر این ها حيثيت شغلي او، اعتبار مركز يا دانشگاهی که در آن مشغول به تحصیل و یا تدریس می باشد  خدشه دار می شود.

سرقت علمی در بخش پزشکی بسیار خطرناک بوده واز جدیت خاصی برخوردار است . زیرا در صورت اثبات سرقت علمی در یک تحقیق و پژوهش علمی در خصوص درمان و پزشکی  ، منجر به سلب اعتماد عمومي نسبت به حرفه پزشكي خواهد شد.

به تازگی قوانینی در مجلس جمهوری اسلامی به تصویب رسیده اند که بر طبق این قوانین پیگرد قانونی سارقین ادبی و روش های برخورد با مجرمین به صورت جدی تر صورت می گیرد .در دانشگاه‌ها، كميته انضباطي مسئولیت رسیدگی به موارد دستبرد علمي دانشجويان و اساتید را به عهده دارد . دستبرد علمي توسط دانشجويان، تخلفي جدي محسوب مي‌شود و ممكن است به از دست دادن درجه دانشگاهي آنها منجر شود. ممکن است بسته به نوع سرقت ادبي، از نمرة درسي دانشجو كاسته ‌شود. استادان و پژوهشگراني كه مرتكب دستبرد علمي مي‌شوند، علاوه بر از دست دادن اعتبار خود، مجازاتی از جمله تعليق تا اخراج كامل را متحمل خواهند شد. دانشگاهها ، سازمان ها و موسسات نمی توانند برای ارتقای عضو هیئت علمی، به مقاله کپی برداری شده استناد کنند و درمورد دانشجویان نیز هیچ دانشجویی در صورت ارتکاب به چنین کاری نباید به وسیله این مقاله فارغ التحصیل شود.