استخراج مقاله از پایاننامه در بسیاری از دانشگاهها از اهمیت ویژهای برخوردار است، بطوریکه حدود دو نمره از نمره پایاننامه به مقاله استخراجی اختصاص داده شده است.
دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری بعد از اینکه یک دوره تقریباً طولانی را پشت سر گذاشتند و نهایت سعی و تلاش و دقتشان را برای نوشتن پایاننامه یا رساله خود بکار بردند، در نهایت در یک جلسه و در حضور اساتید راهنما، مشاور و داوران از آن دفاع میکنند. کیفیت محتوا و بار علمی پایاننامه یا رساله و همچنین نحوه ارائه آن توسط دانشجویان در بیشتر دانشگاهها اهمیت زیادی دارد. اما یکی از اساسیترین معیارهای نمرهدهی به دانشجویان در دفاع از پایاننامه یا رساله این است که دانشجو بتواند حداقل یک مقاله علمی از پایاننامه کارشناسی ارشد یا رساله دکتری خود استخراج کند. اهمیت اینکار در حدی است که حدود دو نمره از نمره پایان نامه را در بعضی از دانشگاهها به خود اختصاص داده است. اما این در صورتی است که این مقالات استخراجی بتوانند از مجلات معتبر بینالمللی همچون ISI، اسکوپوس، ISC، پابمد و مدلاین و یا حتی مجلات علمی پژوهشی و کنفرانسهای داخلی پذیرش بگیرند و یا در آنها چاپ شوند. علاوه بر این، دانشجویان با اینکار میتوانند هم رزومه تحصیلی خودشان را برای ادامه تحصیل تقویت کنند و هم نتایج علمی بدست آمده از پایاننامه خود را در قالب مقالات و با چاپ در مجلات معتبر، بینالمللی کنند و در دسترس همگان قرار دهند.
اگر دانشجویان کارشناسی ارشد تمایل به استخراج مقاله از پایان نامه خود داشته باشند، میتوانند حداقل دو مقاله از آن و دانشجویان دکتری میتوانند مقالات بیشتری را از رساله خود استخراج کنند و برای ارسال و به چاپ رساندن آنها در یکی از مجلات معتبر داخلی یا خارجی اقدام کنند.
از آنجاییکه ساختار مقالات استخراجی با ساختار پایاننامهها مشابه است، پس دانشجو باید پایاننامه خود را در قالب مقاله و طبق اصول مقالهنویسی که در ادامه به آن اشاره میکنیم در حداکثر ۱۰ الی ۱۵ صفحه خلاصه کند.
عنوان مقاله باید مختصر و غیر تکراری باشد و لزوما همان عنوان پایاننامه نخواهد بود.
ترتیب نوشتن و شمارهگذاری اسامی نویسندگان مقاله، به میزان همکاری آنها در انجام تحقیق بستگی دارد. مشخصات هر نویسنده که شامل نام دانشگاه یا مؤسسهای که در آن مشغول به تحصیل است، مدرک تحصیلی و رشته تخصصی میباشد، در زیر اسامی نوشته میشود.
برای نوشتن چکیده میتوان از همان چکیده پایاننامه استفاده کرد. تعداد کلمات چکیده باید بین ۲۵۰ الی ۳۰۰ کلمه و جملات آن باید بصورت خبری باشد.
کلمات کلیدی که بین ۳ الی ۶ کلمه میباشد، باید طوری انتخاب شوند که رابطه معنایی نزدیکی با محتوای مقاله داشته باشند.
مقدمه مقاله حداکثر یک صفحه میباشد که باید در آن علاوه بر اینکه موضوع تحقیق معرفی میشود، شرایط و چگونگی بوجود آمدن آن نیز بیان شود. جزییات مسأله در مقدمه نباید ذکر شود.
در فصل دوم پایاننامه پیشینه تحقیق نوشته میشود که شامل نظریههای پایه در مورد چند متغیری است که در پایاننامه بررسی شدهاند. اما برای اینکه این قسمت در مقاله نوشته شود، علاوه بر خلاصه کردن این فصل از پایاننامه باید جدیدترین نظریههای ثبت شده در پایاننامه ذکر شود.
روش بکار برده در تحقیق و نتایج بدست آمده از آن که در پایاننامه آمده است را خلاصه کرده و فقط مواردی که مرتبط با فرضیه و سوالات مطرح شده در مقاله است انتخاب میشود.
بحث و نتیجهگیری مقاله از مهمترین بخشهای مقاله میباشد که اگر به شیوه خوبی نوشته شود میتواند پذیرش مقاله را راحتتر کند. در این بخش ابتدا باید یافتهها و فرضیههای مربوط به هر سوال به طور مختصر بیان شود و بعد از آن نحوه بدست آمدن نتایج ذکر میشود.
منابع استفاده شده در مقاله باید طبق اصول مناسبی هم در داخل متن و هم در انتهای مقاله بیان شود.