با توجه به اینکه تعداد مجلات و ژورنال های علمی در جهان بسیار زیاد است، در نتیجه انتخاب یک مجله یا ژورنال مناسب برای چاپ مقاله کار آسانی نخواهد بود.جهت یافتن ژورنال مناسب جهت چاپ یک مقاله و یا برای انتخاب یک ژورنال تخصصی جهت خواندن مقالات آن، لازم است ابتدا با انواع مختلف آنها آشنا شوید.
ژورنال ها را می توان بر اساس معیارها و اهداف مختلف تقسیم بندی کرد:
- بر مبنای دسترسی به مقالات ژورنال ها
- بر مبنای اعتبار ژورنال ها
- بر مبنای رشته های تخصصی
تقسیم بندی ژورنال ها به گروه های مختلف می تواند در انتخاب ژورنال مناسب و متناسب با هدف مقاله مورد نظر، در کوتاه ترین زمان ممکن موثر باشد. در ادامه به بررسی هر سه دسته بندی ذکر شده در بالا می پردازیم.
تقسیم بندی ژورنال ها بر مبنای دسترسی به مقالات ژورنال ها
1. ژورنال های دسترسی محدود Non-Open Access:
بیشتر مجلات و ژورنال های علمی در این گروه قرار دارند. از ویژگی های اصلی این مجلات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- این مجلات بابت چاپ یک مقاله علمی، مبلغی را از نویسنده ها دریافت نمی کنند.
- مقالات چاپ شده در این مجلات و ژورنالها به صورت رایگان در دسترس عموم قرار ندارند.
- هزینه این ژورنال ها از فروش مقالات چاپ شده در آنها تامین می شود.
- این ژورنال های به ازای هر مقاله مبالغی حدود ۲۰ تا ۵۰ دلار دریافت می کنند. بنابر این برای استفاده از مقالات این ژورنال ها یا می بایست مقالات آنها را خریداری کنید و یا باید از پایگاه های داده ای یا بانک های اطلاعاتی مختلف مثل پایگاه داده دانشگاه ها استفاده کنید.
- عموما دانشگاه ها با عقد قرارداد با موسسات یا انتشارات مختلف در ازای مبالغی به صورت سالانه به تمامی مقالات منتشر شده توسط آن انتشارات ها دسترسی دارند.
2. ژورنال های دسترسی آزاد open access:
تعداد کمی از مجلات و ژورنال ها در گروه دسترسی آزاد یا Open Access قرار دارند. از ویژگیهای اصلی این مجلات و ژورنال ها:
- جهت چاپ مقاله از نویسنده مقاله مبالغی (چند صد دلار) دریافت می کنند.
- مقالات را به صورت رایگان در اختیار همگان قرار می دهند.
- این مجلات و ژورنالها از لحاظ اعتبار با ژورنالهای دسترسی محدود تفاوتی ندارند.
- هدف این ژورنال ها در دسترس قرار دادن علم برای همه مردم است لذا هزینه های خود را از نگارنده های مقاله دریافت می کنند.
بسیاری از ژورنال های معتبر علمی در میان این ژورنال ها وجود دارند. از جمله این ژورنال ها:
- PLoS Medicine با ضریب تاثیر (Impact Factor) برابر ۱۵٫۶۱۷
- Living Reviews in Relativity با ضریب تاثیر برابر ۱۲٫۶۲۵
- Nucleic Acids Research ضریب تاثیر برابر ۷٫۸۳۶ و …
بسیاری از ژورنال های علمی دسترسی محدود (Non-Open Access) به شما این امکان را می دهند که در صورت تمایل هزینه مربوط به چاپ مقاله را پرداخت کنید و مقاله تان را به صورت رایگان در اختیار همگان قرار دهید. در صورتیکه در ژورنال های دسترسی آزاد حتما باید هزینه چاپ مقاله (Publication fee) توسط نویسندگان پرداخت شود.
تقسیم بندی ژورنال ها بر مبنای اعتبار ژورنال ها
یکی از مهم ترین عامل سنجش اعتبار ژورنال ها بخش مربوط به داوری آن ها می باشد. داوری مجلات و ژورنال ها به طور کلی به دو نوع می باشد:
- ژورنال های با داوری ( Peer Review ) : از اعتبار بالاتری برخوردارند برای هر مقاله فرایند داوری مشخصی دارند. این مجلات و ژورنال ها مقالات ارسال شده را برای ۲ یا ۳ داور تخصصی مرتبط با موضوع مقاله می فرستند تا در خصوص سطح و کیفیت آن مقالات نظرات خود را بیان کنند. از طرفی زمان داوری مقالات در این مجلات و ژورنال زمان بیشتری طول می کشد و مقاله باید حتما استانداردهای لازم را داشته باشد. همچنین یکی دیگر از معیارهای سنجش اعتبار مجلات و ژورنالها، قرار داشتن نام آنها در لیست ژورنالهای ISI می باشد
- ژورنال های بدون داوری ( Non-Peer Review ) : مراحل داوری خاصی ندارند و کافیست مقالات فرمت و موضوعات تحت پوشش ژورنال را رعایت کرده باشند. بیشتر مجلات (Magazines) در این گروه قرار دارند و بدون داوری مقالات را چاپ می کنند. چون این گروه از ژورنال ها از اعتبار علمی چندانی برخوردار نیستند.