به دلیل افزایش تعداد مجلات نامعتبر و جعلی، اهمیت شناسایی مجلات معتبر بیش از پیش شده است. یکی از شناخته‌شده‌ترین شاخص‌های سنجش اعتبار مجلات، نمایه شدن آنها در پایگاه ISI (Institute for Scientific Information) است. در این مطلب، روش‌های تشخیص مجلات ISI، نحوه استفاده از سایت تامسون رویترز، موتور جستجوی گوگل و سایر روش‌های مرتبط را بررسی خواهیم کرد.
در دنیای پژوهش‌های علمی، انتخاب یک مجله مناسب برای انتشار مقالات یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های محققان و پژوهشگران است. انتشار مقالات علمی در مجلات معتبر نه‌تنها بر ارتقای جایگاه علمی نویسندگان تأثیر می‌گذارد، بلکه میزان استنادات به مقالات را نیز افزایش می‌دهد و به توسعه علمی کمک می‌کند. با این حال، رشد سریع تعداد مجلات علمی، باعث ظهور مجلات نامعتبر و جعلی شده است که پژوهشگران را در معرض خطر انتشار در نشریاتی با کیفیت پایین قرار می‌دهد.
یکی از شناخته‌شده‌ترین معیارهای سنجش اعتبار مجلات، نمایه شدن در پایگاه اطلاعات علمی ISI (Institute for Scientific Information) است. این پایگاه که امروزه توسط مؤسسه Clarivate Analytics مدیریت می‌شود، فهرستی از معتبرترین مجلات علمی در سراسر جهان را ارائه می‌دهد. مجلات نمایه‌شده در ISI معمولاً دارای ضریب تأثیر (Impact Factor - IF) هستند، که نشان‌دهنده میزان ارجاع به مقالات منتشرشده در آن‌هاست و معیاری کلیدی برای سنجش کیفیت مجله محسوب می‌شود.
با توجه به اهمیت انتشار مقاله در مجلات ISI و سوءاستفاده برخی از ناشران غیرمعتبر، آگاهی از روش‌های تشخیص مجلات معتبر امری ضروری است. روش‌هایی مانند استفاده از سایت تامسون رویترز (Clarivate Analytics)، جستجو در گوگل، بررسی ضریب تأثیر، و تحلیل ناشر و هیئت تحریریه از جمله راهکارهایی هستند که به پژوهشگران در تشخیص اعتبار مجلات کمک می‌کنند.
در این مطلب، ابتدا مفهوم مجلات ISI و اهمیت آنها را بررسی خواهیم کرد. سپس، روش‌های مختلف شناسایی مجلات معتبر، نحوه جستجو در پایگاه‌های علمی، استفاده از موتور جستجوی گوگل، و بررسی معیارهایی مانند ضریب تأثیر و پایگاه‌های نمایه‌سازی را تشریح خواهیم نمود. همچنین، به موضوع مهم مجلات جعلی (Predatory Journals) و نشانه‌های شناسایی آنها پرداخته و در نهایت، راهکارهایی برای انتخاب مجله مناسب جهت چاپ مقالات علمی ارائه خواهیم کرد. هدف این مطلب ارائه یک راهنمای جامع برای پژوهشگران است تا بتوانند با اطمینان بیشتری مجلات معتبر را انتخاب کرده و از انتشار مقالات خود در مجلات نامعتبر جلوگیری کنند.
مجلات ISI، آن دسته از مجلات علمی هستند که در پایگاه داده تامسون رویترز (Thomson Reuters) نمایه شده‌اند. نمایه شدن در این پایگاه، نشانگر کیفیت و اعتبار مجله در سطح بین‌المللی است. امروزه، موسسه Clarivate Analytics مسئول مدیریت پایگاه‌های علمی ISI است و لیست به‌روز مجلات معتبر را در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد.
مجلات نمایه شده در ISI از جنبه‌های زیر اهمیت دارند:
ضریب تأثیر (Impact Factor - IF): این معیار، میزان تأثیرگذاری مقالات منتشر شده در یک مجله را نشان می‌دهد.
اعتبار بین‌المللی: مجلات ISI توسط بسیاری از دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی معتبر به رسمیت شناخته می‌شوند.
افزایش استنادات: انتشار مقاله در مجلات ISI احتمال دریافت ارجاعات (Citation) بیشتر را افزایش می‌دهد.
شرط ارتقا و پذیرش در دانشگاه‌ها: بسیاری از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، مقالات ISI را به عنوان شرط ارتقای علمی یا فارغ‌التحصیلی در نظر می‌گیرند.
ساده‌ترین روش برای تشخیص ISI بودن یک مجله، مراجعه به سایت Master Journal List تامسون رویترز است.
1. وارد سایت رسمی Clarivate Analytics شوید.
2. در قسمت Master Journal List، نام مجله یا ISSN آن را وارد کنید.
3. اگر نام مجله در لیست وجود داشت، یعنی نمایه شده است و ISI محسوب می‌شود.
موتور جستجوی گوگل امکان بررسی نمایه شدن مجلات را فراهم می‌کند. برای این کار:
از فرمول زیر استفاده کنید:
"journal name" site:thomsonreuters.comیا
"ISSN" site:thomsonreuters.comبا این روش، اگر مجله در پایگاه ISI نمایه شده باشد، لینک آن در سایت رسمی تامسون رویترز نمایش داده خواهد شد.
در برخی موارد، سایت Clarivate Analytics سه فایل PDF را منتشر می‌کند که شامل لیست مجلات نمایه‌شده در Science Citation Index Expanded (SCIE)، Social Sciences Citation Index (SSCI) و Arts & Humanities Citation Index (AHCI) است. دانلود و بررسی این فایل‌ها می‌تواند یکی از راه‌های اطمینان از نمایه شدن یک مجله باشد.
علاوه بر نمایه شدن در ISI، مجلات علمی از طریق معیارهای زیر نیز ارزیابی می‌شوند:
ضریب تأثیر (Impact Factor - IF) معیاری برای سنجش میزان ارجاعات به مقالات یک مجله است. این مقدار نشان‌دهنده اهمیت و تأثیر علمی یک مجله است. هرچه مقدار IF بیشتر باشد، اعتبار مجله نیز بالاتر خواهد بود.
برخی از پایگاه‌های علمی معتبر دیگر که برای سنجش کیفیت مجلات استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:
Scopus: یکی از بزرگ‌ترین پایگاه‌های نمایه‌سازی مجلات علمی است.
PubMed: برای مجلات حوزه پزشکی و علوم زیستی.
DOAJ: برای مجلات دسترسی آزاد (Open Access).
Google Scholar: نمایه‌سازی مقالات علمی در گوگل.
یکی دیگر از روش‌های بررسی کیفیت مجله، بررسی ناشر و اعضای هیئت تحریریه است. مجلات معتبر معمولاً توسط ناشران معتبر مانند Springer، Elsevier، Wiley و Taylor & Francis منتشر می‌شوند.
مجلات نامعتبر اغلب هزینه‌های بالایی برای چاپ مقاله دریافت می‌کنند، درحالی‌که مجلات معتبر معمولاً هزینه‌های منطقی دارند یا رایگان هستند.
ضریب تأثیر (Impact Factor - IF) یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سنجش اعتبار مجلات علمی است. این شاخص نشان می‌دهد که مقالات منتشرشده در یک مجله، به چه میزان در مقالات دیگر مورد استناد قرار گرفته‌اند. هر چه ضریب تأثیر یک مجله بالاتر باشد، به این معنی است که مقالات آن تأثیر بیشتری در جامعه علمی دارند. اما چگونه می‌توان ضریب تأثیر واقعی یک مجله را تشخیص داد و از اطلاعات جعلی جلوگیری کرد؟ در ادامه، روش‌های بررسی IF واقعی یک مجله را توضیح می‌دهیم.
تنها منبع معتبر برای بررسی ضریب تأثیر واقعی یک مجله، پایگاه Journal Citation Reports (JCR) است که توسط موسسه Clarivate Analytics منتشر می‌شود. برای بررسی IF واقعی یک مجله:
به سایت رسمی Clarivate Analytics به آدرس https://www.clarivate.com مراجعه کنید.
وارد Journal Citation Reports (JCR) شوید.
نام مجله یا ISSN آن را در قسمت جستجو وارد کنید.
در صفحه اطلاعات مجله، مقدار واقعی IF نمایش داده می‌شود.
📌 نکته مهم: اگر یک مجله در JCR موجود نباشد، به این معنی است که فاقد ضریب تأثیر رسمی ISI است، حتی اگر در برخی منابع دیگر مقدار IF برای آن ذکر شده باشد.
تمامی مجلاتی که دارای ضریب تأثیر واقعی هستند، در پایگاه Web of Science نیز نمایه شده‌اند. برای بررسی اینکه آیا یک مجله در این پایگاه قرار دارد:
وارد سایت Web of Science شوید.
در بخش جستجو، نام مجله یا ISSN آن را وارد کنید.
اگر مجله در لیست Web of Science وجود داشته باشد، این نشانگر معتبر بودن ضریب تأثیر آن است.
برخی از مجلات نامعتبر ضریب تأثیر جعلی را در وب‌سایت خود اعلام می‌کنند. برای اطمینان از صحت اطلاعات:
شماره استاندارد بین‌المللی مجله (ISSN) را از سایت رسمی مجله کپی کنید.
این ISSN را در Master Journal List وب‌سایت Clarivate Analytics وارد کنید.
اگر اطلاعات مجله و IF آن در این پایگاه موجود باشد، ضریب تأثیر واقعی است.
📌 هشدار: برخی از مجلات جعلی، ضریب تأثیر خود را از طریق پایگاه‌های نامعتبر اعلام می‌کنند. همیشه اطلاعات را از JCR و Web of Science بررسی کنید.
گاهی پژوهشگران، شاخص‌های دیگری را به اشتباه به عنوان IF واقعی در نظر می‌گیرند. در اینجا تفاوت‌های کلیدی را بررسی می‌کنیم:
شاخص | منبع محاسبه | ویژگی‌ها |
|---|---|---|
Impact Factor (IF) | Journal Citation Reports (JCR) - ISI | معتبرترین شاخص تأثیرگذاری مجلات علمی |
CiteScore | Scopus | مشابه IF اما توسط Scopus محاسبه می‌شود |
SJR (SCImago Journal Rank) | Scopus | بر مبنای رتبه‌بندی مجلات در Scopus |
H-index | Google Scholar، WoS، Scopus | شاخصی برای بررسی تأثیر کلی یک محقق یا مجله |
📌 توجه: CiteScore که توسط Scopus ارائه می‌شود، با Impact Factor تفاوت دارد و نباید به عنوان جایگزین آن در نظر گرفته شود.
برخی از مجلات نامعتبر، ضریب تأثیر جعلی را در وب‌سایت خود نمایش می‌دهند. نشانه‌های IF جعلی شامل:
✅ عدم وجود مجله در JCR یا Web of Science
✅ ارائه IF بدون ذکر منبع معتبر
✅ ذکر عباراتی مانند "Global Impact Factor" یا "Universal Impact Factor" (این شاخص‌ها غیررسمی و جعلی هستند)
✅ اعلام ضریب تأثیر بسیار بالا (مثلاً IF=10 یا بیشتر) درحالی‌که مجله تازه تأسیس است
با افزایش مجلات جعلی، شناخت آنها اهمیت ویژه‌ای دارد. برخی از نشانه‌های مجلات جعلی شامل:
عدم نمایه‌سازی در پایگاه‌های معتبر
ارسال ایمیل‌های مشکوک برای دریافت مقاله
تایید سریع مقالات بدون داوری علمی
هزینه‌های چاپ بالا بدون ارائه اطلاعات شفاف
یکی از روش‌های بررسی مجلات جعلی، استفاده از لیست سیاه مجلات جعلی Beall’s List است که شامل نام مجلات نامعتبر و کلاهبردار است.
شناسایی مجلات معتبر و اجتناب از مجلات جعلی یکی از ضروریات پژوهشگران است. برای این کار، باید از روش‌های معتبر مانند بررسی در سایت تامسون رویترز، جستجو در گوگل، مطالعه لیست نمایه‌های علمی و بررسی ضریب تأثیر استفاده کرد. همچنین، پژوهشگران باید مراقب مجلات جعلی باشند و قبل از ارسال مقاله، اطلاعات کافی درباره اعتبار مجله کسب کنند.
انتشار مقاله در مجلات معتبر نه‌تنها به افزایش سطح علمی پژوهشگران کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در پیشرفت علمی کشور نیز دارد.
انتخاب یک مجله معتبر برای انتشار مقالات علمی، فرآیندی حساس و زمان‌بر است که نیاز به دقت و آگاهی کافی دارد. با توجه به افزایش تعداد مجلات جعلی و نامعتبر، پژوهشگران باید با استفاده از روش‌های علمی و ابزارهای موجود، از صحت و اعتبار مجلات اطمینان حاصل کنند. در این مسیر، بهره‌گیری از خدمات مشاوره‌ای موسسات علمی معتبر می‌تواند فرآیند انتخاب مجله مناسب را تسهیل کرده و از خطرات احتمالی جلوگیری کند.
مؤسسه علمی پژوهشی اشراق با سال‌ها تجربه در زمینه انتشار مقالات علمی، خدمات مشاوره انتخاب مجله، بررسی اعتبار مجلات، ترجمه و فرمت‌بندی مقالات را ارائه می‌دهد. پژوهشگران می‌توانند با کمک متخصصان این مؤسسه، از صحت نمایه‌سازی مجلات در پایگاه‌های علمی معتبر مانند ISI، Scopus و PubMed اطمینان حاصل کرده و مجلات مناسب را بر اساس موضوع تحقیق و استانداردهای علمی انتخاب کنند.
یکی از مهم‌ترین مزایای همکاری با مؤسسه اشراق، امکان بررسی دقیق اعتبار مجلات توسط مشتریان است. پژوهشگران می‌توانند قبل از ارسال مقاله، اطلاعات کاملی درباره وضعیت مجله، میزان ضریب تأثیر، ناشر، هیئت تحریریه و سایر شاخص‌های اعتبارسنجی دریافت کنند. این خدمات به پژوهشگران کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری آگاهانه‌تری داشته باشند و از انتشار مقالات خود در مجلات نامعتبر و غیرمعتبر جلوگیری نمایند.
در نهایت، انتشار مقاله در یک مجله معتبر نه‌تنها به ارتقای سطح علمی پژوهشگران کمک می‌کند، بلکه جایگاه علمی آنها را در مجامع بین‌المللی تقویت می‌نماید. مؤسسه اشراق با ارائه خدمات حرفه‌ای و تخصصی، همراه پژوهشگران است تا مسیر انتشار مقالات علمی را برای آنها هموارتر سازد و آنها را در دستیابی به اهداف علمی و تحقیقاتی‌شان یاری دهد.
راه‌های ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تمام‌وقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفه‌ای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره می‌توانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفت‌وگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شماره‌های زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
خیر. برخی از مجلات نامعتبر، ضریب تأثیر جعلی را در وب‌سایت خود نمایش می‌دهند. همیشه باید IF را از سایت رسمی Clarivate Analytics یا Web of Science بررسی کرد.
برای تشخیص مجلات جعلی، می‌توان به نکات زیر توجه کرد: ✅ عدم حضور مجله در پایگاه‌های معتبر مانند Web of Science یا Scopus ✅ عدم وجود داوری همتا (Peer Review) واقعی ✅ ارسال ایمیل‌های تبلیغاتی گسترده برای جذب مقالات ✅ هزینه‌های غیرمنطقی و بدون شفافیت برای چاپ مقاله
بله، می‌توان با استفاده از فرمول "journal name" site:thomsonreuters.com یا "ISSN" site:thomsonreuters.com بررسی کرد که آیا مجله در پایگاه داده‌های معتبر نمایه شده است یا خیر.
DOI (Digital Object Identifier) فقط یک شناسه دیجیتال برای مقالات است و به‌تنهایی نشان‌دهنده اعتبار علمی یک مجله نیست. باید سایر شاخص‌های اعتبارسنجی نیز بررسی شود.
خیر. برخی از مجلات ISI کاملاً رایگان هستند، در حالی که برخی دیگر مدل دسترسی باز (Open Access) دارند و ممکن است هزینه‌ای برای چاپ مقاله دریافت کنند.
اینستاگرام
تلگرام