چگونه چکیده جذاب برای مقاله خود بنویسیم؟

چکیده یکی دیگر از اجزای اصلی مقاله بشمار می رود. یک محقق بعداز انتخاب یک مقاله بر اساس عنوان آن، اولین بخشی که به سراغ آن می رود، بخش چکیده مقاله است. چکیده مقاله علارغم سادگی و حجم کم آن، کل محتوای مقاله و نتایج آن را در قالب چند جمله بیان میکند و هر فردی با خواندن آن می تواند دریابد که آیا این مقاله پاسخ دهنده سؤالاتش است یا خیر.

اگر چکیده مقاله واقعا خوب نوشته شده باشد و بتواند نظر خواننده را به خود جلب کند، حتی اگر  جزء مقاله های نمایه دار و پولی باشد، بازهم خواننده آن را خریداری خواهد کرد. همانطور که می دانید در مقاله های نمایه دار و پولی، عنوان مقاله و چکیده مقاله به طور رایگان در اختیار خوانندگان قرار میگیرند.  به زبان ساده تر، عنوان و چکیده مانند ویترین یک مغازه هستند که خریدار را جذب میکنند.

اما اینکه چکیده مقاله چه زمانی نوشته شود و چگونه نوشته شود، بسیار حائز اهمیت است. اگر تجربه زیادی در امر نگارش و چاپ مقاله دارید، به راحی می توانید بعد از پایان یافتن نگارش متن مقاله و قبل از انتخاب عنوان، چکیده مقاله را بنویسید. اما اگر برای بار اول اقدام به نوشتن مقاله کرده اید، بهتر است نگارش چکیده را برای آخر کار نگه دارید. می توانید بعد از پایان نگارش مقاله، به طور مجزا از هر بخش مقاله یک خلاصه بنویسید و سپس آنها را کنار هم چیده و چکیده مقاله را بسازید. چکیده مقالهبا یکبار نوشتن کامل نمی شود و نیاز به اصلاحات و بازبینی های مکرر دارد تا در نهایت به یک چکیده ناب و جذاب تبدیل شود.

می توانید با طرح سوالاتی برای خود، و یافتن پاسخ های آن، ساختار چکیده خود را تنظیم کنید. اینکه در چکیده به دنبال پاسخ دادن به چه سوالاتی هستیم، می تواند کمک کننده باشد. از جمله سوالاتی که در نگارش چکیده مطرح می شود:

• چرا تحقیق بر روی این موضع بخصوص را شروع کردیم؟
• چگونه تحقیق به انجام رسیده است؟
• به چه چیزهایی دست پیدا کردیم؟
• از این یافته ها چه نتیجه ای میتوان گرفت؟
• و در نهایت، این نتایج چه چیزی را حکایت میکنند؟

پاسخ به سؤالات بالا هدف نویسنده را از انجام این تحقیق، پیش زمینه، اهداف، روشها، دست آوردها، نتایج و فرجام تحقیق در اختیار خواننده قرار می دهد. با توجه به نکات ذکر شده در بالا، نیاز است که یک چکیده خوب دربردارنده موارد زیر هم باشد:

• یک چکیده باید به گونه ای نوشته شود که برای درک آن، نیاز به مراجعه به متن نباشد. یعنی مستقل از متن اصلی مقاله و بدون ذکر جزئیات باشد.
• چکیده باید پیوسته، کامل، شفاف، روان و منسجم باشد.
• چکیده در واقع یک گزارش کلی از کار شما می باشد، بدون هیچ قضاوتی. به عبارتی دیگر در چکیده نیازی به داوری و ارائه افکار و عقاید شخصی نمی باشد.
• هیچ گونه تجزیه و تحلیل سایر مقالات نبایستی در چکیده ذکر شود.
• هیچ گونه ارجاع دهی در چکیده مقاله صورت نمیگیرد مگر در موارد خاص.
• در نگارش جملات چکیده از زمان ماضی مجهول و حتی الامکان ضمیر سوم شخص استفاده شود. نبایستی از افعال آینده در این بخش استفاده شود زیرا اینطور برداشت می شود که مطالعه شما به پایان نرسیده است.
   به طور مثال در مقالات انگلیسی عباراتی مانند " I will argue … " و " I will analyze … و در مقالات فارسی عباراتی مانند «من تجزیه و تحلیل خواهم کرد»... « و استدلال خواهم کرد»... بکار برده نشود.
• بکار بردن عباراتی مانند "I expect to …" و "I hope to …" اعتماد به نفس پایین نگارنده مقاله را نشان میدهد.
• سعی شود از کلمات جدید در نگارش چکیده مقاله استفاده شود و از کپی کردن جملات داخل متن در چکیده خودداری شود.
• چکیده معمولاً بین 133 تا 253 کلمه نوشته می شود.
• از حشوها، مترادفها و عبارات و جملات بی معنی پرهیز شود. برای نمونه بکار بردن عبارتی چون «در این مقاله...» ، «باید بگویم...»، « ناگفته نماند...»، «البته قابل ذکر است که...» و «بنابراین نتیجه می گیریم که ...» در مقالات فارسی و عباراتی چون موارد زیر در مقالات انگلیسی بپرهیزید.
• "It is my opinion that…"
• "I have concluded that …"
• "The main point supporting my view concerns …"
• "certainly there is little doubt as to …"

شاید در برخی مقالات دیده باشید که نحوه نگارش چکیده ها متفاوت است. در برخی مقالات چکیده در قالب یک پاراگراف و بدون هیچ ساختاری نوشته می شود و در برخی دیگر از مقالات خود چکیده نیز مانند مقاله در 4 یا 5 بخش ( مقدمه، روش کار، نتایج، بحث و نتیجه گیری) نوشته می شود. برای آشنایی با این دو مدل نگارش مقاله می توانید محتوای " آشنایی با مدل های نگارش چکیده " مراجعه نمایید.