داوری تخصصی مقاله Peer Review چیست؟

هر نوشته علمی که در قالب مقاله برای چاپ در یک مجله علمی ارسال می شود، بایستی پروسه بررسی و ارزیابی توسط داوران تخصصی را طی نماید تا در صورت تائید از سوی آنها بتواند به چاپ برسد. یک مقاله بعد از سابمیت در مجله ابتدا توسط ادیتور مجله دریافت شده و بررسی می شود. در صورتی که ادیتور مقاله را تائید نماید، برای داوری تخصصی ارسال می شود. مواردی که از نظر ادیتور مجله مهم می باشد، رعایت اصول نگارشی مقاله بر اساس دستورالعمل مجله و تناسب موضوعی مقاله با حوزه فعالیت مجله می باشد. داوران تخصصی انتخاب شده توسط ادیتور مجله بر اساس موضوع مقاله می باشد؛ یعنی هر مقاله بسته به موضوعی که دارد بایستی توسط داور متخصص در آن موضوع مورد بررسی قرار گیرد. یکی از ویژگی های بارز مجلات ISI ایمپکت دار که باعث متمایز شدن آنها از دیگر مجلات علمی می شود، داشتن داوری تخصصی می باشد. در برخی مجلات این موضوع زیاد مورد توجه نبوده و ممکن است مقاله به داوری ارسال شود که سررشته ای از آن موضوع ندارد. در نتیجه داوری درستی در خصوص مقاله انجام نمیگیرد.

داوری تخصصی یا Peer Review چیست؟

داوری تخصصی یا Peer Review به معنی بررسی یک مقاله اکادمیک از لحاظ کیفی می‌باشد. این نوع داوری بر اساس یکسری دستورالعمل هایی که توسط جامعه علمی مورد قبول بوده و تمامی مجلات بایستی بر اساس آن، مقالات خود را ارزیابی نمایند. در واقع به عنوان یک تعریف کلی، داوری تخصصی، بازنگری همه‌جانبه مقاله علمی توسط متخصصان رشته مربوطه است. در انتخاب داور تخصصی برای یک مقاله بایستی موارد زیر در نظر گرفته شود:

• داوران انتخابی برای یک مقاله نباید در نگارش آن مقاله نقشی داشته باشند و یا جز نویسندگان آن مقاله باشند.
• تخصص داوران انتخابی باید متناسب با حوزه تخصصی مقاله باشد.
• در داوری تخصصی باید بر روی نوآوری، نحوه ارائه نتایح، رعایت اصول اخلاقی و سایر ویژگی‌های علمی و نگارشی مقاله توجه شود.
• در طول داوری، نویسندگان و داوران مقاله به هیچ عنوان حق برقراری ارتباط مستقیم و خارج از چارچوب مجله را ندارند.

مراحل انجام داوری تخصصی مقاله Peer Review

1. ارزیابی ویراستار یا سردبیر : همانطور که ابتدای مطلب نیز گفته شد، اولین کسی که مقاله ارسالی به مجله را دریافت می کند، ویراستار مجله است. ویراستار یا سردبیر مجله پس از دریافت مقاله، با طرح سوالات زیر مقاله را ارزیابی می‌کند:

• مقاله تا چه اندازه با حوزه فعالیت مجله ارتباط دارد؟
• آیا  نویسنده مقاله، دستورهای نگارشی مقاله را طبق دستورالعمل مجله انجام داده است یا نه؟
• آیا نویسنده تعارض منافع (conflict of interest) را گزارش کرده است؟
• آیا مقاله ارسالی برای مخاطبان به اندازه کافی جالب و جذاب است یا نه؟

2. داوری تخصصی : ویراستار یا سردبیر مقاله بعد از بررسی اولیه مقاله و تائید آن، از محققان و پژوهش‌گران با تجربه و متخصص در زمینه موضوعی مقاله، درخواست می‌کند تا مقاله را خوانده و نظر خود را در خصوص آن ارائه کنند. در صورتی که موضوع مقاله ارسالی با  تخصص داوران مجله متناسب نباشد، در این صورت مجله از نویسنده درخواست می کند تا چند داور در حیطه موضوعی خود به مجله معرفی نماید. مواردی که داوران تخصصی مجله در خصوص مقاله، مورد بررسی قرار می دهند، شامل:

• محتوای اثر باید دست‌اول باشد و مفاهیم و یافته‌های جدیدی را به پژوهش‌های آکادمیک اضافه کند.
• طراحی مطالعه و روش تحقیق باید درست، اخلاقی و به‌سادگی تکرارپذیر باشد.
• نتایج باید به‌روشنی و به‌ درستی توضیح داده شوند.
• نتیجه‌گیری باید قابل‌اعتماد، منطقی و معنادار باشد.
• اثر باید استانداردهای انتشار در ژورنال‌های علمی را برآورده کند.

نتایج بررسی مقاله از سوی داوران به ویراستار مجله منتقل می شود. در صورتی که مقاله نیاز به اصلاحات خاصی داشته باشد، داوران موارد لازم را در قالب یادداشت برای ویراستار ارسال می کنند تا به نویسنده مقاله اعلام نماید که مقاله وی با اعمال اصلاحاتی مورد پذیرش قرار گرفته است (Accept with Changes). اما در صورتی که مقاله مورد پذیرش داوران تخصصی قرار گرفته باشد، در این صورت به ویراستار گزارش می‌دهند که مقاله برای انتشار پذیرفته شده است (Accept). در حالت سوم اگر مقاله از لحاظ محتوایی ضعیف بوده باشد و مورد تائید داوران قرار نگیرد، ویراستار مجله با ارسال پیامی مبنی بر اینکه به‌علت برآورده نکردن استانداردهای ژورنال، مقاله شما مناسب انتشار نیست (Reject)، دلایل رد شدن مقاله را به نویسنده اطلاع می دهد.

3. بازبینی و سابمیت مجدد : بیشترین حالت پذیرش مقالات از نوع Accept with Changes می باشد. در این حالت، ویراستار مجله یک بازه زمانی برای نویسنده تعیین می کند تا اصلاحات خواسته شده را اعمال کرده و برای مجله ارسال نماید. تنها خود نویسنده است که بایستی تغییرات مربوط به محتوای مقاله را انجام دهد و در هیچ مجله ای ویراستار یا ادیتور در محتوای مقالات دخل و تصرف نمی کنند. اما برخی مجلات دارای خدمات نیتیو پیپر هستند که برای اصلاح زبان، گرامر، و فرمت مقاله بر مبنای اصول نگارشی ژورنال می باشند که نویسندگان می توانند از این خدمات استفاده نمایند. 
   با توجه به اینکه داوران انتخابی برای مجلات دارای تجربیات زیادی در امر نگارش مقاله هستند، ایراداتی که از مقاله شما میگیرند مطمئنا منطقی و درست می باشد و نبایستی نسبت به نقد انها واکنش بد نشان دهید. اما گاهی ممکن است محتوای مقاله دارای ابهام و ایهام بوده و داور مجله منظور و مقصود شما را خوب متوجه نشده باشد. در این صورت می توانید با ارسال نامه ای به ادیتور مجله موضوع را بطور واضح توضیح دهید تا آنها پیام شما را به داوران منتقل کنند. اگر پیام شما برای داوران قانع کننده باشد، مطمئنا قبول خواهند کرد. اما در صورت رد آن، بایستی علت اشتباهات را در مقاله خود پیدا کرده و رفع نمایید. این اتفاق ممکن است چندین بار تکرار شود و در نهایت مقاله شما پذیرفته شود. بایستی در چنین شرایطی کاملا خونسرد و با حوصله عمل نمایید تا به هدف خود که پذیرش مقاله از سوی داوران تخصصی مجله و چاپ مقاله می باشد، دست یابید.

موسسه اشراق با داشتن کادری مجرب از مترجمان، کارشناسان و مشاورین در زمینه ترجمه، ویراستاری ، سابمیت و چاپ مقاله، همواره در کنار شما فرهیختگان عزیز بوده است. در صورت داشتن مقاله برای چاپ در مجلات معتبر می توانید در خواست خود را از طریق ایمیل موسسه ، بخش ثبت سفارش سایت و یا بخش ارتباط با ما، برای کارشناسان ما ارسال نمایید تا در اولین فرصت پاسخگوی شما باشیم.