در دنیای نشر آکادمیک، "انتشارات مجرمانه" بهعنوان یک مشکل جدی و در حال رشد شناخته میشود. در این مطلب، به بررسی مفهوم انتشارات مجرمانه، تاریخچه ظهور این نوع انتشارات، معرفی لیست بیل بهعنوان یک ابزار تشخیصی و شاخصهای رایج برای شناسایی این مجلات خواهیم پرداخت. همچنین روشهای شناسایی و مقابله با مجلات جعلی را نیز بررسی خواهیم کرد.
انتشارات آکادمیک نقش حیاتی در انتشار علم و انتقال دانش در سطح جهانی ایفا میکند. با رشد انتشارات متنباز، مجلات جعلی یا "انتشارات مجرمانه" بهعنوان یک چالش جدید مطرح شدهاند. این مجلات عمدتاً بهجای توجه به کیفیت و اعتبار علمی، از پژوهشگران برای انتشار مقالههایشان هزینههای گزافی دریافت میکنند، بدون آنکه فرایندهای داوری علمی معتبر را ارائه دهند. با وجود تلاشهای مداوم برای شناسایی و مقابله با این مجلات، تشخیص آنها هنوز برای بسیاری از پژوهشگران چالشبرانگیز است.
انتشارات مجرمانه یا جعلی به مجلاتی اطلاق میشود که بدون رعایت اصول علمی و بدون ارائه داوری همسان، به چاپ مقالات میپردازند و صرفاً از پژوهشگران برای نشر مقالهها هزینههای گزافی دریافت میکنند. برخلاف مجلات معتبر، این انتشارات معمولاً بدون توجه به محتوای علمی یا کیفیت مقالهها، مقالات را پذیرفته و منتشر میکنند.
دریافت هزینههای سنگین از نویسندگان بدون ارائه خدمات معتبر نشر و داوری
استفاده از ایمیلهای اسپم برای جذب نویسنده
ارائه وعدههای غیرواقعی مانند داوری سریع و چاپ فوری
ضعف در وبسایت و عدم ارائه سیاستهای شفاف نشر و بازبینی
اولین نگرانیهای جدی درباره انتشارات مجرمانه در سال 2008 مطرح شد، زمانی که ریچارد پویندر با مصاحبههای خود توجه جامعه علمی را به این مشکل جلب کرد. نگرانیهایی از جمله ارسال هرزنامه از سوی برخی ناشران و نبود استانداردهای علمی در برخی از مجلات متنباز، پژوهشگران را واداشت تا به بررسی دقیقتری از این مجلات بپردازند. این نگرانیها نهایتاً منجر به تشکیل انجمن ناشران علمی متنباز در سال 2008 شد.
در سال 2009، یک مجله علمی به دلیل چاپ مجدد مقالاتی که قبلاً منتشر شده بودند، زیر سوال رفت. همچنین در سال 2010، آزمایشی که توسط دانشآموخته دانشگاه کرنل، فیل دیویس، انجام شد، نشان داد که یک مقاله حاوی حروف بیمعنی توسط یک مجله پذیرفته شد و این موضوع اعتبار بسیاری از مجلات را به چالش کشید.
جفری بیل، کتابدار و محقق دانشگاه کلورادو دنور، اصطلاح "انتشارات مجرمانه" را برای نخستین بار معرفی کرد و اولین لیست ناشران مجرمانه را در سال 2010 منتشر کرد. او این لیست را با هدف شناسایی و معرفی ناشران جعلی ایجاد کرد. این لیست بهعنوان مرجعی مهم برای پژوهشگران تبدیل شد تا از ارسال مقالات خود به مجلات بیاعتبار خودداری کنند.
در ادامه، بیل در سال 2012 شاخصهایی را برای ارزیابی ناشران مجرمانه ارائه داد که مورد توجه جامعه علمی قرار گرفت. بهرغم اهمیت بالای این لیست، بیل در ژانویه 2017 به دلایل شخصی آن را از دسترس عموم خارج کرد.
جفری بیل با انتشار معیارهای دقیق و شفاف، پژوهشگران را برای شناسایی مجلات جعلی راهنمایی کرد. این شاخصها بر ویژگیهای ساختاری و عملکردی مجلات تمرکز دارند که در ادامه بهتفصیل معرفی میشوند:
در بسیاری از مجلات جعلی، صاحب انتشارات خود را سردبیر همه مجلات مجموعه معرفی میکند. این امر نشان میدهد که بهجای انتخاب هیئت تحریریه تخصصی برای هر مجله، تنها یک فرد بدون در نظر گرفتن تخصصها، مدیریت علمی را برعهده دارد.
بسیاری از این مجلات، اطلاعات دقیق و شفافی درباره اعضای هیئت تحریریه ارائه نمیدهند. گاهی از اسامی ساختگی یا غیرقابلتأیید استفاده میشود. این امر از عدم توجه به کیفیت علمی و صحت اطلاعات در مجلات جعلی حکایت دارد.
مجلات جعلی معمولاً با کمبود اعضای هیئت تحریریه مواجهاند و برخی از اعضا ممکن است کاملاً ساختگی باشند. عدم حضور متخصصان معتبر در هیئت تحریریه نشانهای از نبود داوری علمی مناسب است.
با اینکه برخی از این مجلات خود را "بینالمللی" معرفی میکنند، اعضای هیئت تحریریه آنها از یک منطقه جغرافیایی محدود هستند و تنوعی از کشورهای مختلف ندارند. این مسئله به نبود اعتبار علمی و بینالمللی بودن مجله اشاره دارد.
برخی ناشران جعلی با ارائه اطلاعات غلط، خود را در کشورهای توسعهیافته نشان میدهند، در حالی که در حقیقت در کشورهای در حال توسعه فعالیت میکنند. برای مثال، آدرس تماس در سایت آنها ممکن است مربوط به کشورهای آمریکا یا اروپایی باشد، اما در واقعیت ناشر در کشوری دیگر قرار دارد.
ناشران جعلی بهجای ارائه خدمات علمی خدماتی مانند “Fast-Track” یا داوری سریع را در وبسایتهای خود معرفی کردهاند که اساس آن بر پایه پرداخت هزینههای اضافی توسط نویسندگان است. این رویکرد خلاف اخلاق علمی است و موجب پذیرش مقالات بدون داوری دقیق میشود.
مجلات جعلی اغلب فاقد اصول و قوانین شفاف برای داوری و انتشار مقاله هستند. این فقدان شفافیت باعث عدم اعتماد به کیفیت علمی مقالات منتشر شده در این مجلات میشود.
اگر وبسایت این مجلات تعطیل شود، تمام مقالات منتشر شده نیز برای همیشه از دست میروند. فقدان سیاستهای نگهداری دیجیتالی نشان از بیمسئولیتی این ناشران نسبت به حفظ دستاوردهای علمی دارد.
ناشران جعلی اغلب هزینههای گزافی از نویسندگان دریافت میکنند، بدون اینکه خدمات داوری و بررسی علمی مناسبی ارائه دهند. تمرکز اصلی این مجلات بر دریافت پول از نویسندگان است.
در بسیاری از موارد، مجلات جعلی فقط یک فرم تماس اینترنتی ساده ارائه میدهند که اطلاعاتی از مکان واقعی ناشر را در اختیار نمیگذارد. این امر مانع از شناسایی و پیگیری این مجلات میشود.
بسیاری از این مجلات جعلی، از محتوای سایر ناشران معتبر، بدون کسب اجازه از و رعایت کپیرایت، استفاده میکنند. محققان و پژوهشگران، باید از چاپ مقاله در چنین مجلاتی اجتناب ورزند.
ناشران جعلی از ایمیلهای تبلیغاتی برای جذب نویسندگان استفاده میکنند و در این ایمیلها ادعاهای اغراقآمیزی مطرح میکنند تا نویسندگان را به چاپ مقاله در این مجلات ترغیب کنند.
این مجلات از تبلیغات غیرواقعی همچون داوری سریع و چاپ فوری استفاده میکنند تا نویسندگان را به ارسال مقاله تشویق کنند. این فرآیندها معمولاً بدون بررسی علمی مناسب انجام میشوند.
ناشران جعلی از نامهای عمومی برای مجلات خود استفاده میکنند تا بیشترین تعداد مقالات را پوشش دهند. نامهای عمومی، نظیر "Journal of International Medicine"، باعث جذب بیشتر نویسندگان میشود و موجب افزایش درآمد ناشر میگردد.
برخی از مجلات جعلی از نویسندگان میخواهند داورانی را معرفی کنند تا داوری مقالات بهطور صوری انجام شود. این فرایند زمینهساز پذیرش مقالات بدون ارزیابی واقعی است.
در بسیاری از این مجلات میتوان نمونههایی از سرقت علمی در مقالات را یافت. این امر نشاندهنده نبود داوری دقیق و تعهد اخلاقی است.
این مجلات اغلب سیاست مشخصی برای اصلاح یا بازپسگیری مقالات ندارند و بدون ارائه دلیل مناسب، مقالات را از دسترس خارج میکنند.
مجلات جعلی از داورانی بدون تخصص مرتبط با موضوع مقاله استفاده میکنند. اغلب اوقات، نظرات داوران تکراری و غیرمرتبط است.
وجود مجلات جعلی در دنیای علم، تاثیرات منفی گستردهای بر اعتبار و کیفیت تحقیقات علمی دارد. این مجلات، به دلیل فقدان داوری دقیق و اعتبار علمی، اطلاعات نادرست و بیکیفیت را منتشر میکنند که میتواند منجر به انتشار نتایج غلط شود. در نتیجه، پژوهشهای بیکیفیت و بیپایه وارد چرخه علمی شده و به کاهش اعتماد به فرآیندهای علمی منجر میشوند. این مجلات، همچنین موجب هدررفت منابع مالی و زمانی پژوهشگران میشوند. بسیاری از محققان جوان یا ناآشنا با موضوع انتشارات مجرمانه، ممکن است به دام این مجلات بیفتند و نه تنها دستاورد علمی خود را به خطر بیندازند، بلکه هزینههای زیادی نیز متحمل شوند.
برای پژوهشگرانی که میخواهند از دام انتشارات جعلی در امان بمانند، روشها و ابزارهای مختلفی وجود دارد. برخی از این روشها عبارتاند از:
استفاده از لیستهای معتبر: مانند لیست بیل که با وجود بسته شدن آن در سال 2017، نسخههای آرشیو شده آن همچنان در دسترس هستند.
بررسی سایتهای نمایهسازی: پژوهشگران باید از نمایهشدن مجلات در پایگاههای معتبری همچون Scopus و PubMed اطمینان حاصل کنند.
بررسی داوری علمی مجله: اطمینان از وجود فرآیند داوری همسان و علمی یکی از معیارهای اصلی برای شناسایی مجلات معتبر است.
عدم پرداخت هزینههای غیرمعمول: پژوهشگران باید به هرگونه درخواست برای پرداخت هزینههای غیرشفاف و غیرمتعارف حساس باشند.
مشاهده نظرات سایر پژوهشگران: در شبکههای اجتماعی و انجمنهای علمی میتوان به نظرات پژوهشگران دیگر درباره یک مجله دسترسی پیدا کرد و از اعتبار آن اطمینان حاصل نمود.
انتشارات مجرمانه بهعنوان یک چالش جدی در دنیای علم و نشر آکادمیک مطرح است. این نوع انتشارات با انتشار مقالات بیکیفیت و بدون داوری دقیق، به اعتماد علمی لطمه میزنند. آشنایی با شاخصهای شناسایی مجلات جعلی و استفاده از ابزارهای ارزیابی همچون لیست بیل، میتواند به پژوهشگران کمک کند تا از دام این مجلات در امان بمانند و مقالات خود را در مجلات معتبر منتشر کنند. برای ارتقای سطح کیفی پژوهشها و حفاظت از علم در برابر تهدیدات ناشی از این انتشارات، باید توجه ویژهای به آگاهیبخشی و تقویت فرآیندهای شناسایی مجلات جعلی صورت گیرد.
در دنیای امروز، انتخاب مجلات معتبر برای انتشار مقالات علمی به امری پیچیده و حساس تبدیل شده است. با توجه به افزایش تعداد مجلات جعلی و انتشار غیرمعتبر، پژوهشگران نیاز دارند تا از منابع و مشاوران مطمئن برای انتخاب مجلات مناسب بهرهمند شوند. در این راستا، موسسه اشراق بهعنوان یکی از موسسات علمی-انتشاراتی، خدمات گستردهای در زمینه معرفی مجلات معتبر و کمک به پژوهشگران در فرایند ارسال مقالات ارائه میدهد که عبارتند از:
کارشناسان موسسه اشراق با استفاده از دانش و تجربه خود، مجلاتی را که در پایگاههای علمی معتبری مانند ISI، Scopus و PubMed نمایه شدهاند، به پژوهشگران معرفی میکنند. این فرایند به پژوهشگران کمک میکند تا از اعتبار و استانداردهای علمی مجله اطمینان حاصل کنند و از دام مجلات جعلی در امان بمانند.
هر مجله علمی، ساختار و فرمت خاصی برای مقالات دارد که رعایت آن در پذیرش مقاله تأثیرگذار است. موسسه اشراق با داشتن تیمی از کارشناسان حرفهای، مقالات را بهصورت دقیق و منطبق با فرمت مجله انتخابی تنظیم و آماده میکند. فرمتبندی شامل تنظیم فرمت منابع، تنظیم ساختارهای مقاله است.
پس از آمادهسازی مقاله، موسسه اشراق فرایند ارسال مقاله (سابمیت) را نیز انجام میدهد. این کار شامل آمادهسازی تمامی مدارک موردنیاز و انجام مراحل ارسال مقاله به مجله است. موسسه همچنین در تمامی مراحل پیگیری، از داوری مقاله گرفته تا دریافت نظرات و اعمال اصلاحات لازم، همراه پژوهشگر خواهد بود.
در صورت نیاز به ویرایش مقاله براساس کامنت داوران، اگر مقاله مستخرج از رساله باشد و اصلاحات از طریق رساله قابل رفع باشد، موسسه اشراق پژوهشگران را راهنمایی و به آنها کمک میکند تا مقاله را با رعایت دقیق نظرهای داوران بازنویسی کنند. این امر میتواند شانس پذیرش نهایی مقاله را افزایش دهد.
استفاده از خدمات تخصصی موسسه اشراق به پژوهشگران کمک میکند تا بهجای نگرانی از دام مجلات جعلی، بر محتوای علمی و کیفیت پژوهش خود تمرکز کنند. اشراق با ارائه خدمات جامع از انتخاب مجله تا سابمیت و پیگیری مقاله، به پژوهشگران کمک میکند تا با اطمینان بیشتری مراحل انتشار مقاله خود را طی کنند و دستاوردهای علمی خود را در مجلات معتبر به اشتراک بگذارند.
راههای ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تماموقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفهای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره میتوانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفتوگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شمارههای زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
لطفاً جهت ارائهی هر نوع پیشنهاد سازنده و انتقاد، از طریق ایمیل زیر با مدیریت اجرایی مجموعه به همراه ارسال مستندات و قرار دادن شماره تماس در ارتباط باشید که حداکثر ظرف کمتر از 48 ساعت کاری به دستورات شما رسیدگی شود.
برای اطمینان از معتبر بودن مجله، باید بررسی کنید که مجله در نمایههای معتبری مانند ISI، Scopus یا PubMed ثبت شده باشد. همچنین میتوانید از فهرست مجلات و انتشارات جعلی و نامعتبر دانشگاه آزاد اسلامی یا وزارت علوم استفاده کنید.
زمان انتظار برای انتشار مقاله بستگی به عوامل مختلفی دارد از جمله زمان بررسی داوران، تعداد اصلاحات لازم، و سرعت پاسخگویی نویسنده به نظرات داوران. معمولاً این فرآیند از چند ماه تا یک سال ممکن است به طول بیانجامد.
هزینه چاپ مقاله بستگی به مجله و نوع آن (دسترسی آزاد یا معمولی) دارد. برخی مجلات هزینههایی برای داوری یا چاپ دریافت میکنند، در حالی که برخی دیگر هزینهای ندارند.
معمولاً بعد از سابمیت، مقاله به صورت خودکار وارد فرآیند داوری میشود و امکان ویرایش آن وجود ندارد. مگر اینکه داوران نیز درخواست اصلاحات نمایند.
خیر، ارسال همزمان یک مقاله به چند مجله بهطور همزمان (Duplicate Submission) غیرقانونی و غیراخلاقی است. این کار میتواند به رد مقاله و محرومیت نویسنده از انتشار در مجلات معتبر منجر شود.