ویراستاری کتاب چیست و انواع آن کدام است؟

کتاب و هر نوشته دیگری که به چاپ می‌رسد دیگر امکان ویرایش مجدد ندارد به همین دلیل باید قبل از چاپ، آن را عاری از هرگونه ایرادات ظاهری و محتوایی کرد. کتاب چاپ‌شده‌ای که به دست خواننده می‌رسد اگر به‌صورت کامل ویرایش شده و بدون غلط باشد خواننده نیز به این مسئله پی خواهد برد که شما برای او ارزش قائلید تا یک نوشته شسته رفته شده تحویل او دهید؛ بنابراین این ارزش به صورت متقابل به خود شما برگشت داده خواهد شد و موجب ایجاد اعتبار برای شما و یک انگیزه برای چاپ کتاب‌ های بعدی‌تان باشد.

در هنگام ویرایش، هدف ویراستار این نیست که مفهوم مستخرج شده از نوشته را تغییر دهد، بلکه هدف این است که این مفهوم را به صورت هموارتر و روشن تری به مخاطب منتقل کند. درواقع نویسندگان هر آنچه را که در ذهن خود دارند و می‌خواهند به گوش خوانندگان برسانند روی کاغذ می‌آورند اما شاید چون از زاویه خود به موضوع می‌نگرند ممکن است مفهوم منتقل شده واضح و گویا نباشد بنابراین ویراستار به کمک او می‌آید و با حفظ لحن و مقصود اصلی نویسنده آن را به صورت شفاف به خواننده انتقال می‌دهد.

برای این کار دو روش وجود دارد یا اینکه بعد از اتمام کل متن کتاب مدتی از متن فاصله بگیرید و آن را رها کنید و سپس دوباره بازگردید و به ویرایش هایی که نیاز است بپردازید و یا اینکه وقتی نوشتن یک بخش را تمام کردید به بخش قبلی برگردید و اشتباهات ویرایشی آن را انجام دهید. اگر از روش دوم می خواهید استفاده کنید بهتر است اشتباهات را فقط علامت بزنید و پس از اتمام نگارش کتاب مجددا بازگردید و آن اشتباهاتی را که علامت زده بودید اصلاح کنید.

سعی کنید کار ویرایش را بخش به بخش انجام دهید و برای انجام آن نیز بازه زمانی در نظر بگیرید. برای مثال فرض کنید ویرایش یک فصل را در بازه زمانی پنج روزه در نظر گرفته اید حتی اگر این ویرایش را زودتر از موعد تمام کردید باز هم به مرور و بازبینی بخش های قبلی ادامه دهید تا طبق برنامه و بازه زمانی که مشخص کرده اید به اتمام برسانید.

همان‌طور که می‌دانید معمولاً نگارش متن کتاب از طریق نرم افزار word صورت می‌گیرد اما برای انجام اصلاحات بهتر است روی نسخه چاپی آن برنامه ریزی کنید این کار هم باعث می‌شود خطاها را سریع‌تر از نسخه الکترونیکی ببینید و اصلاح کنید زیرا چشمان شما در نسخه چاپی اذیت نمی‌شود.

خواندن متن کتاب با صدای بلند باعث می‌شود تا به کمک آوا و لحنی که ایجاد می‌شود بیشتر متوجه ایرادات شوید حتی خواندن چندباره آن با صدای بلند نیز تأثیر زیادی خواهد داشت. ممکن است بعد از انجام این مورد کمی از متن و نوشته خود دلزده شوید اما در نظر داشته باشید که این یک امر طبیعی است و پس از مدتی فاصله گرفتن از کتاب رفع خواهد شد.

برای اینکه بدانید مفهوم و پیامی را که می خواستید به مخاطب برسانید به درستی انتقال داده اید یا خیر می توانید کتاب خود را به نفر دیگری داده تا او نیز مطالعه کند و سپس مقایسه کنید که آیا مفاهیمی که از کتاب دریافت کرده است با مفاهیم شما یکسان است یا خیر. برای نسخه اولیه و یا ثانویه شما باید از بازخورد دهندگان بخواهید در مورد طرح کلی داستان، شخصیت‌ها و توالی داستان نظرشان را بیان کنند.