چاپ مقاله در مجلات بین‌المللی همواره یکی از مهم‌ترین معیارهای سنجش توان علمی پژوهشگران، اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی به شمار می‌آید. در این مسیر، شناخت تفاوت مجلات ISI, ISC, PubMed, Scopus اهمیت ویژه‌ای دارد که در این مطلب به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.
پژوهش علمی زمانی ارزشمند است که بتواند در جامعه علمی جهانی دیده و مورد استفاده قرار گیرد. در همین راستا، چاپ مقاله در مجلات معتبر بین‌المللی یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های سنجش توان پژوهشی دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و پژوهشگران به شمار می‌آید. امروزه در نظام‌های آموزشی و پژوهشی دنیا، ارتقاء رتبه علمی اعضای هیئت علمی، پذیرش دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی و حتی دریافت گرنت‌های تحقیقاتی، ارتباط مستقیمی با تعداد و کیفیت مقالات چاپ شده در مجلات معتبر دارد.
اما نکته مهم اینجاست که همه مجلات علمی در یک سطح قرار ندارند و تنها برخی از آن‌ها در پایگاه‌های بین‌المللی معتبر نمایه می‌شوند. نمایه شدن یک مجله در پایگاه‌هایی همچون ISI (Web of Science)، Scopus، PubMed و ISC نشان‌دهنده اعتبار علمی آن مجله است و مقالات چاپ‌شده در چنین مجلاتی از امتیاز بالایی برخوردار هستند. هر یک از این پایگاه‌ها معیارها، اهداف و دامنه موضوعی متفاوتی دارند؛ به‌طور مثال، PubMed بیشتر در حوزه پزشکی و علوم زیستی کاربرد دارد، در حالی که ISI و Scopus طیف گسترده‌ای از علوم را پوشش می‌دهند. همچنین ISC به‌عنوان پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، جایگاهی ویژه در میان کشورهای اسلامی پیدا کرده است.
شناخت تفاوت‌های این پایگاه‌ها برای پژوهشگران به‌ویژه در ایران اهمیت فراوانی دارد، چرا که انتخاب نادرست مجله می‌تواند منجر به رد شدن مقاله، هدر رفتن زمان و حتی گرفتار شدن در دام مجلات جعلی (Predatory Journals) شود. علاوه بر این، آشنایی با مراحل چاپ مقاله در این مجلات و توجه به جزئیات فرآیند داوری و پذیرش، می‌تواند مسیر انتشار علمی را هموارتر کند.
در این مطلب تلاش می‌کنیم تا به‌صورت جامع به بررسی تفاوت مجلات ISI, Scopus, PubMed و ISC پرداخته و علاوه بر معرفی ویژگی‌های هر یک، مراحل چاپ مقاله در آن‌ها را نیز توضیح دهیم. هدف آن است که پژوهشگران بتوانند با دیدی روشن‌تر مسیر چاپ مقالات خود را انتخاب کرده و جایگاه علمی‌شان را در سطح ملی و بین‌المللی ارتقاء دهند.
ایندکس علمی یا نمایه‌سازی، فرآیندی است که طی آن مقالات منتشر شده در مجلات معتبر در یک پایگاه داده ثبت می‌شوند. این امر باعث می‌شود پژوهشگران سراسر جهان بتوانند به راحتی به این مقالات دسترسی داشته باشند و استناد به آن‌ها افزایش یابد.
نمایه‌سازی صرفاً به معنای حضور یک مقاله در پایگاه داده است، اما اعتبارسنجی علمی به کیفیت مجله و شاخص‌های ارزیابی آن مانند ایمپکت فاکتور (Impact Factor)، SJR و H-index اشاره دارد.
پایگاه ISI یا همان Web of Science (WOS) ابتدا توسط شرکت Thomson Reuters ایجاد شد و امروزه توسط شرکت Clarivate Analytics مدیریت می‌شود. این پایگاه یکی از معتبرترین منابع علمی جهان است.
مجلات JCR: دارای ضریب تأثیر (Impact Factor) بوده و بسیار معتبر هستند.
مجلات ISI Listed: در WOS نمایه شده‌اند اما فاقد ایمپکت فاکتور هستند.
ایمپکت فاکتور نشان‌دهنده میانگین تعداد استنادات به مقالات یک مجله در یک بازه زمانی مشخص است. هر چه این شاخص بالاتر باشد، اعتبار علمی مجله بیشتر است.
Scopus یک پایگاه داده استنادی متعلق به شرکت Elsevier است. این پایگاه بیش از 16,500 مجله از 5,000 ناشر علمی معتبر را نمایه کرده است.
برای نمایه شدن در اسکوپوس، مجلات باید دارای کیفیت علمی بالا، فرآیند داوری دقیق و انتشار منظم باشند.
SJR (SCImago Journal Rank): نشان‌دهنده اعتبار علمی یک مجله در مقایسه با سایر مجلات است.
H-index: شاخصی برای سنجش عملکرد پژوهشگر یا مجله بر اساس تعداد استنادات دریافتی.
PubMed توسط مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی آمریکا (NCBI) ایجاد شد و تمرکز آن بر علوم پزشکی و زیستی است.
این پایگاه بیش از 17 میلیون مقاله در حوزه پزشکی و زیست‌شناسی را پوشش می‌دهد و یکی از منابع اصلی پزشکان و پژوهشگران علوم زیستی است.
مزیت بزرگ پابمد رایگان بودن آن است. برخلاف ISI و Scopus، دسترسی به اطلاعات آن برای عموم آزاد است.
پایگاه ISC با هدف ارتقاء سطح علمی کشورهای اسلامی ایجاد شد و اکنون بیش از 57 کشور در آن مشارکت دارند.
ISC سومین پایگاه بزرگ استنادی جهان است و نقش مهمی در ارتقاء پژوهش‌های علمی در کشورهای اسلامی دارد.
انتشار مستمر و منظم
کیفیت علمی مقالات
رعایت اصول اخلاق پژوهشی
ISI (Web of Science): همه رشته‌های علمی اعم از علوم پایه، مهندسی، پزشکی و علوم انسانی را پوشش می‌دهد.
Scopus: دامنه‌ای مشابه ISI دارد اما پوشش مقالات کنفرانسی و کتاب‌ها نیز در آن گسترده‌تر است.
PubMed: صرفاً بر علوم پزشکی، داروسازی، زیست‌شناسی و سلامت تمرکز دارد.
ISC: بر مجلات کشورهای اسلامی با محوریت علوم مختلف (به‌ویژه علوم انسانی و اجتماعی) متمرکز است.
ISI و Scopus: در سطح جهانی بالاترین اعتبار را دارند.
PubMed: در علوم پزشکی معتبرترین پایگاه محسوب می‌شود.
ISC: بیشتر در سطح منطقه‌ای (کشورهای اسلامی) اعتبار دارد.
ISI و Scopus: دسترسی به اکثر مقالات نیازمند اشتراک و هزینه است.
PubMed: رایگان و در دسترس عموم.
ISC: برای کشورهای اسلامی رایگان است.
ISI: از Impact Factor استفاده می‌کند.
Scopus: از SJR و H-index بهره می‌برد.
PubMed: شاخص خاصی ندارد و بیشتر یک پایگاه جستجو است.
ISC: از شاخص‌های بومی برای ارزیابی استفاده می‌کند.
مقالات ISI، به‌ویژه مجلات دارای ایمپکت فاکتور (JCR)، بالاترین امتیاز را برای ارتقاء اعضای هیئت علمی و پذیرش در مقاطع تحصیلات تکمیلی دارند.
مقالات اسکوپوس در اکثر دانشگاه‌های معتبر ایران قابل قبول هستند و معمولاً در سطح B و گاهی A طبقه‌بندی می‌شوند.
ISC به‌عنوان یک نمایه معتبر منطقه‌ای شناخته می‌شود و در ایران برای ارتقاء علمی اساتید به‌ویژه در حوزه علوم انسانی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
موضوع باید نوآورانه، کاربردی و مرتبط با حوزه علمی مجله باشد. انتخاب موضوع تکراری یا کم‌اهمیت احتمال رد شدن مقاله را افزایش می‌دهد.
هر مجله قالب خاصی برای مقالات دارد. رعایت اصولی مثل ساختار، شیوه ارجاع‌دهی و تعداد کلمات بسیار مهم است.
اکثر مجلات معتبر از طریق سیستم آنلاین مقالات را دریافت می‌کنند. در این مرحله، اطلاعات نویسندگان، فایل اصلی مقاله و نامه کاور (Cover Letter) ارسال می‌شود.
داوری مقالات توسط متخصصان حوزه مربوطه انجام می‌شود. این مرحله ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. نتیجه داوری معمولاً یکی از موارد زیر است:
پذیرش بدون تغییر
پذیرش با اصلاحات جزئی
پذیرش با اصلاحات عمده
رد مقاله
پس از انجام اصلاحات مورد نظر داوران، مقاله پذیرفته شده و وارد مرحله چاپ می‌شود. برخی مجلات چاپ را رایگان انجام می‌دهند و برخی دیگر هزینه (APC) دریافت می‌کنند.
بسیاری از مجلات معتبر برای چاپ مقاله هزینه دریافت می‌کنند. این هزینه بسته به مجله ممکن است بین چندصد تا چند هزار دلار باشد.
برخی مجلات ظاهراً معتبر اما در حقیقت جعلی هستند. این مجلات بدون داوری علمی مقاله را می‌پذیرند و فقط به دنبال دریافت پول از نویسندگان هستند.
در مجلات معتبر ممکن است فرآیند داوری چندین ماه طول بکشد و این موضوع برای پژوهشگرانی که به چاپ سریع نیاز دارند چالش‌برانگیز است.
JCR توسط Clarivate Analytics منتشر می‌شود و شامل اطلاعات جامع درباره ضریب تأثیر مجلات است.
Impact Factor
5-Year Impact Factor
Immediacy Index
Cited Half-Life
برخلاف Scopus یا PubMed که پایگاه‌های جستجو هستند، JCR ابزاری برای ارزیابی اعتبار و رتبه علمی مجلات است.
شناخت تفاوت‌های بین ISI, Scopus, PubMed و ISC برای هر پژوهشگر ضروری است. در حالی که ISI و Scopus بالاترین اعتبار جهانی را دارند، PubMed در حوزه پزشکی جایگاه بی‌بدیل دارد و ISC در کشورهای اسلامی اهمیت ویژه‌ای یافته است.
چاپ مقاله در این مجلات علاوه بر ارتقاء جایگاه علمی فردی، به توسعه علمی کشور نیز کمک می‌کند. با این حال، پژوهشگران باید با چالش‌هایی همچون هزینه چاپ، طولانی بودن داوری و وجود مجلات جعلی نیز آشنا باشند تا بتوانند مسیر پژوهشی خود را با موفقیت طی کنند.
امروزه در فضای علمی جهانی، اعتبار پژوهش‌ها تا حد زیادی وابسته به چاپ آن‌ها در مجلات نمایه‌شده در پایگاه‌های معتبر بین‌المللی است. مجلاتی که در ISI (Web of Science)، Scopus، PubMed و ISC نمایه می‌شوند، از نظر علمی و پژوهشی جایگاهی ویژه دارند و مقالات چاپ‌شده در آن‌ها می‌توانند مسیر پیشرفت شغلی، ارتقاء علمی و اعتبار بین‌المللی پژوهشگران را هموار سازند. انتخاب درست مجله، آشنایی با معیارهای پذیرش و رعایت استانداردهای نگارشی، نخستین گام‌های موفقیت در این مسیر به شمار می‌آیند.
با توجه به پیچیدگی فرآیند سابمیت مقاله، آشنایی با ساختار هر مجله و همچنین وجود خطراتی مانند گرفتار شدن در مجلات جعلی، همکاری با مراکز معتبر می‌تواند راهگشا باشد. مؤسسه پژوهشی تحقیقاتی اشراق به‌عنوان یکی از مراکز فعال در حوزه مشاوره و خدمات پژوهشی، با سال‌ها تجربه در زمینه معرفی مجلات نمایه‌شده، انتخاب مجله مناسب، آماده‌سازی مقالات و انجام فرآیند سابمیت، همراه مطمئن پژوهشگران است.
با تکیه بر خدمات تخصصی این مؤسسه، پژوهشگران می‌توانند با آرامش خاطر مقاله خود را در مسیر انتشار بین‌المللی قرار دهند و مطمئن باشند که انتخاب مجله و روند چاپ، بر اساس استانداردهای علمی و پژوهشی انجام خواهد شد.
به بیان دیگر، اگر هدف شما چاپ مقاله‌ای در مجلات معتبر نمایه‌شده و دستیابی به جایگاهی شایسته در جامعه علمی است، مؤسسه اشراق می‌تواند بهترین همراه شما در این مسیر دشوار اما ارزشمند باشد.
راه‌های ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تمام‌وقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفه‌ای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره می‌توانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفت‌وگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شماره‌های زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
در سطح جهانی، ISI (Web of Science) معتبرترین پایگاه نمایه‌سازی است.
پایگاه ISI بیشتر بر کیفیت علمی تمرکز دارد در حالی که Scopus پوشش گسترده‌تری از منابع علمی دارد.
پایگاه ISC بیشتر در سطح منطقه‌ای (کشورهای اسلامی) مطرح است و در ایران اعتبار بالایی دارد.
با مراجعه به وب‌سایت‌های رسمی نمایه‌ساز مثل ISI، Scopus یا PubMed می‌توان از اعتبار مجله مطمئن شد.
انتخاب مجلات با فرآیند داوری کوتاه‌تر، رعایت دقیق فرمت مجله و انتخاب موضوعات به‌روز شانس پذیرش سریع‌تر را افزایش می‌دهد.
اینستاگرام
تلگرام