یکی از دغدغه‌های پژوهشگران نمایه مجلاتی است که می‌خواهند در این مجلات مقاله به چاپ برسانند. پایگاه DOAJ به‌عنوان یکی از معتبرترین نمایه‌ها برای ارزیابی کیفیت مجلات علمی دسترسی آزاد شناخته می‌شود. در این مطلب قرار است به بررسی اهداف، مزایا و اعتبار این نمایه بپردازیم.
پایگاه DOAJ، یا همان راهنمای مجلات دسترسی آزاد، یک فهرست معتبر بین‌المللی است که در سال 2003 میلادی در دانشگاه لوند سوئد تأسیس شد و هدف آن ارتقای مشاهده‌پذیری، دسترس‌پذیری، و استفاده از مجلاتی است که با دسترسی آزاد پذیرش و چاپ مقاله انجام می‌دهند. DOAJ در ابتدا کار خود را با نمایه‌سازی حدود 300 مجله آغاز کرد و اکنون، با گذشت زمان، تعداد مجلات نمایه‌شده در آن به بیش از 12,000 مورد از 129 کشور در سراسر جهان افزایش یافته است.
DOAJ این امکان را فراهم می‌آورد که پژوهشگران، دانشجویان، و علاقه‌مندان به علوم مختلف به راحتی به منابع پژوهشی از طیف گسترده‌ای از علوم، شامل علوم طبیعی، فنی و مهندسی، پزشکی، علوم انسانی و اجتماعی، دسترسی داشته باشند. این پایگاه از طریق ایجاد دسترسی آزاد و رایگان به مقالات، تلاش می‌کند تا محدودیت‌های جغرافیایی و زبانی را از بین ببرد.
نمایه‌سازی یک مجله در DOAJ از چندین جنبه حائز اهمیت است:
نمایه شدن در DOAJ به عنوان یک منبع معتبر بین‌المللی نشان از کیفیت بالای علمی مجله دارد. این اعتبار باعث می‌شود تا نشریات علمی بیشتر مورد توجه قرار گیرند و به عنوان منابع علمی قابل استناد معرفی شوند.
از آنجایی که DOAJ محدودیت‌های زبانی و جغرافیایی ندارد، محققان از سراسر جهان می‌توانند به صورت رایگان به مقالات نمایه شده دسترسی پیدا کنند. این دسترسی بدون محدودیت می‌تواند دامنه مخاطبان مجله را گسترش داده و به افزایش استناد به مقالات آن کمک کند.
نمایه‌سازی در DOAJ امکان افزایش شاخص هرش (H-index) و دیگر شاخص‌های استنادی مجله را فراهم می‌کند. شاخص H به تعداد مقالاتی که بیشترین تعداد استنادها را دریافت کرده‌اند، اشاره دارد و افزایش آن نشان‌دهنده کیفیت و تأثیر بالای مقالات است.
قرار گرفتن در لیست DOAJ به مجله اعتبار و شهرت جهانی می‌بخشد. این شناخت بین‌المللی، پژوهشگران و نویسندگان بیشتری را به انتشار مقالات خود در این مجله جذب خواهد کرد، که می‌تواند موجب بهبود محتوا و افزایش کیفیت علمی مجله شود.
از آنجا که بسیاری از پایگاه‌های علمی، کتابخانه‌ها و دانشگاه‌ها به DOAJ متصل هستند، نمایه‌شدن در این پایگاه می‌تواند دسترسی به مقالات را از طریق منابع معتبر دیگر مانند گوگل اسکالر (Google Scholar) و اَبَرداده‌های موسسه‌هایی چون سایمگو (SJR) و EBSCO نیز فراهم کند.
DOAJ برای حفظ کیفیت و اعتبار مجلات نمایه‌شده، استانداردهای دقیقی را برای پذیرش مجلات وضع کرده است. برخی از مهم‌ترین معیارهای پذیرش مجلات در این پایگاه عبارتند از:
مجله باید فرآیند داوری همتا (Peer Review) یا حداقل کنترل کیفی ویراستاری را برای مقالات خود داشته باشد. این امر به کیفیت علمی مقالات کمک می‌کند و نشان‌دهنده اصالت و اعتبار آنهاست.
تمامی مقالات منتشر شده باید به صورت کامل در دسترس باشند و تنها به انتشار چکیده محدود نشوند. این ویژگی یکی از معیارهای مهم DOAJ برای دسترسی آزاد به اطلاعات علمی است.
تمامی مقالات باید تحت یکی از مجوزهای Creative Commons منتشر شوند که امکان دسترسی و استفاده آزاد از مقالات را فراهم می‌آورد. این مجوزها حق کپی‌رایت را با حفظ مالکیت معنوی فراهم می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین اصول DOAJ، دسترسی آزاد به تمام مقالات نمایه شده است؛ به گونه‌ای که خوانندگان بتوانند بدون نیاز به پرداخت هزینه و به صورت رایگان به تمامی محتوای مقالات دسترسی داشته باشند.
مجلاتی که برای نمایه‌سازی در DOAJ درخواست می‌دهند، باید شماره شناسایی بین‌المللی چاپی (ISSN) و الکترونیکی (eISSN) داشته باشند.
مجلات باید از برنامه منظم انتشار پیروی کنند. عدم انتشار منظم می‌تواند بر تصمیم نهایی DOAJ در خصوص نمایه‌سازی مجله تأثیر منفی بگذارد.
برای نمایه‌سازی مجله در DOAJ، باید مراحل زیر را طی کرد:
پیش از ارسال درخواست، باید اطمینان حاصل شود که تمامی بخش‌های انگلیسی سایت مجله به‌طور کامل تکمیل شده‌اند. همچنین، باید لوگوی دسترسی آزاد و لینک‌های لازم به مجله اضافه شوند تا کاربرانی که وارد سایت DOAJ می‌شوند، بتوانند به راحتی به مقالات دسترسی پیدا کنند.
برای ارسال درخواست، باید وارد وب‌سایت DOAJ شده و از بخش مربوط به ثبت مجله، فرم درخواست را پر کنید. فرم درخواست شامل اطلاعاتی همچون نام مجله، حوزه تخصصی، فرایند داوری، و اطلاعات انتشاراتی است.
پس از ارسال درخواست، تیم داوری DOAJ درخواست را بررسی کرده و در صورت رعایت معیارها، مجله را برای نمایه‌سازی می‌پذیرد. این فرآیند ممکن است زمان‌بر باشد و مجله باید پیش از ارسال درخواست، تمامی معیارهای لازم را رعایت کرده باشد.
در صورت پذیرش، لازم است که پروفایل مجله در DOAJ تکمیل شود. اطلاعاتی که در پروفایل قرار داده می‌شود شامل مشخصات دقیق نشریه، حوزه‌ها و زمینه‌های علمی، و فهرست مقالات است.
پس از نمایه‌سازی مجله، باید ابرداده‌های مقالات را به DOAJ اضافه کنید. این ابرداده‌ها شامل اطلاعاتی همچون نام مقاله، نویسندگان، تاریخ انتشار، کلمات کلیدی، و چکیده است که به پژوهشگران امکان می‌دهد مقالات مورد نظر خود را به راحتی جستجو و مطالعه کنند.
نمایه‌سازی مجلات در DOAJ تأثیرات بسیار مثبتی بر جامعه علمی و پژوهشی دارد که می‌توان آنها را به شرح زیر خلاصه کرد:
با نمایه شدن مجله در DOAJ، میزان دسترسی به مقالات افزایش می‌یابد، و این امر می‌تواند باعث افزایش استناد به پژوهش‌ها شود. از آنجا که DOAJ رایگان است، محققان و دانشجویان می‌توانند به راحتی به مقالات علمی دسترسی داشته باشند.
مجلات نمایه‌شده در DOAJ از اعتبار علمی بالاتری برخوردارند و این اعتبار می‌تواند باعث جذب پژوهشگران از نقاط مختلف جهان به همکاری‌های علمی و پژوهشی شود. افزایش تعداد استنادات به مقالات به ارتقای موقعیت علمی و پژوهشی مجلات کمک می‌کند.
DOAJ به عنوان یکی از پیشگامان فرهنگ دسترسی آزاد به منابع علمی، موجب ترویج این فرهنگ در بین ناشران و پژوهشگران شده و آنان را به انتشار مقالات علمی به صورت دسترسی آزاد تشویق می‌کند.
نمایه‌سازی مجلات در DOAJ شاخص‌های استنادی آنها را بهبود می‌بخشد. برای مثال، شاخص‌هایی مانند شاخص H، که به استنادهای دریافت‌شده اشاره دارد، با افزایش دسترس‌پذیری و مطالعه مقالات ارتقاء می‌یابد.
با وجود مزایای بسیار، نمایه‌سازی در DOAJ نیز با چالش‌ها و محدودیت‌هایی همراه است. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:
DOAJ تنها مجلاتی را که دارای فرآیند داوری همتا و کیفیت علمی بالا هستند، پذیرش می‌کند. این امر ممکن است باعث شود برخی از مجلاتی که استانداردهای لازم را رعایت نمی‌کنند، موفق به نمایه‌سازی در DOAJ نشوند.
یکی از شروط DOAJ برای پذیرش مجلات، انتشار رایگان و دسترسی آزاد به تمام مقالات است. این امر برای برخی از ناشران و مجلات که به مدل‌های درآمدی اشتراکی وابسته هستند، چالشی محسوب می‌شود.
فرایند ارزیابی درخواست‌ها توسط تیم داوری DOAJ ممکن است چندین ماه طول بکشد و این امر ممکن است برای برخی از مجلات یک محدودیت زمانی ایجاد کند.
DOAJ از ناشران می‌خواهد که اطلاعات پروفایل و ابرداده‌های مقالات را به‌روز نگه دارند. این امر به خصوص برای مجلاتی که تیم فنی کافی ندارند، ممکن است چالش‌برانگیز باشد.
اعتبار مجلات نمایه‌شده در پایگاه DOAJ و ISI (Institute for Scientific Information) یا Web of Science بسته به نوع نیاز پژوهشگران و اهداف علمی متفاوت ارزیابی می‌شود و هر یک از این نمایه‌ها مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند.
نوع مقالات: مجلات نمایه‌شده در DOAJ معمولاً دسترسی آزاد (Open Access) دارند که به این معنی است که مقالات آنها برای عموم رایگان و بدون محدودیت قابل مطالعه هستند.
گستره موضوعی: DOAJ طیف گسترده‌ای از موضوعات علمی و پژوهشی را پوشش می‌دهد و با تمرکز بر دسترسی آزاد، به دنبال افزایش دید و استفاده از مقالات است.
شاخص‌های سنجش اعتبار: معیارهای پذیرش در DOAJ شامل داوری همتا و رعایت اصول اخلاق علمی است، اما مجلات در این پایگاه لزوماً دارای شاخص‌های استنادی (مانند ضریب تأثیر Impact Factor) نیستند.
مخاطبان و کاربردها: بیشتر برای پژوهشگرانی مناسب است که به دنبال مقالاتی با دسترسی آزاد هستند و می‌خواهند مخاطبان بیشتری در سطح جهانی به نتایج پژوهش‌های آنها دسترسی داشته باشند.
نوع مقالات: مجلات ISI معمولاً دارای ضریب تأثیر (Impact Factor) و سایر شاخص‌های استنادی معتبر هستند که توسط مؤسسه کلاریویت آنالیتیکس (Clarivate Analytics) ارزیابی می‌شوند. این شاخص‌ها نشان‌دهنده تعداد ارجاعات به مقالات آن مجلات است که معمولاً به عنوان معیاری برای سنجش کیفیت علمی به کار می‌رود.
گستره موضوعی و تمرکز علمی: در حالی که DOAJ بیشتر بر دسترسی آزاد تمرکز دارد، ISI مجلاتی را که دارای پژوهش‌های اصیل و داوری شده هستند، نمایه می‌کند و عمدتاً بر کیفیت و تأثیر پژوهش‌ها متمرکز است.
شاخص‌های سنجش اعتبار: مجلات ISI با استفاده از شاخص‌هایی مانند ضریب تأثیر (Impact Factor) رتبه‌بندی می‌شوند و این شاخص‌ها نقش مؤثری در اعتباردهی به پژوهش‌های منتشرشده دارند.
مخاطبان و کاربردها: پژوهشگرانی که به دنبال مقالات با کیفیت بالا و با استنادهای علمی معتبر هستند، اغلب به مجلات ISI رجوع می‌کنند. این مجلات به‌ویژه برای ارتقای رزومه علمی پژوهشگران و اساتید در سطوح بین‌المللی از اهمیت زیادی برخوردارند.
پایگاه DOAJ یکی از معتبرترین منابع برای نمایه‌سازی مجلات دسترسی آزاد در سطح بین‌المللی است و نمایه‌سازی در این پایگاه مزایای بی‌شماری برای مجلات و جامعه علمی دارد. این پایگاه با افزایش دسترس‌پذیری، اعتبار علمی و جهانی، و ترویج فرهنگ دسترسی آزاد به علوم، نقش مهمی در توسعه و تقویت ارتباطات علمی ایفا می‌کند. به عنوان یک منبع معتبر، DOAJ موجب ارتقای موقعیت علمی مجلات شده و به عنوان یک منبع سفید در حوزه پژوهشی شناخته می‌شود.
موسسه اشراق با تجربه‌ای چندین‌ساله در زمینه چاپ مقالات و نمایه‌سازی مجلات، به عنوان یکی از مراکز معتبر و حرفه‌ای در این حوزه شناخته می‌شود. این موسسه با ارائه خدمات گسترده‌ای، از جمله ترجمه تخصصی، ویراستاری علمی، آماده‌سازی مقاله مطابق با استانداردهای نشریات معتبر، و مشاوره در زمینه انتخاب مجله مناسب، به پژوهشگران و نویسندگان کمک می‌کند تا مقالات خود را در مجلات علمی برجسته و پایگاه‌های معتبری مانند DOAJ منتشر کنند.
در پایان، خدمات موسسه اشراق در زمینه چاپ مقالات و نمایه‌سازی مجلات، راهی موثر برای ارتقای دسترسی به پژوهش‌های علمی و افزایش اعتبار پژوهشگران در سطح بین‌المللی است. این موسسه با ارائه خدمات کامل و باکیفیت، پلی ارتباطی بین پژوهشگران و مجلات علمی معتبر ایجاد می‌کند و در مسیر دستیابی به اهداف پژوهشی همراهی مطمئن برای پژوهشگران است.
راه‌های ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تمام‌وقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفه‌ای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره می‌توانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفت‌وگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شماره‌های زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
لطفاً جهت ارائه‌ی هر نوع پیشنهاد سازنده و انتقاد، از طریق ایمیل زیر با مدیریت اجرایی مجموعه به همراه ارسال مستندات و قرار دادن شماره تماس در ارتباط باشید که حداکثر ظرف کمتر از 48 ساعت کاری به دستورات شما رسیدگی شود.
بله، مجلاتی که در DOAJ نمایه می‌شوند دسترسی آزاد دارند و کاربران می‌توانند بدون پرداخت هزینه به متن کامل مقالات آنها دسترسی پیدا کنند.
نمایه‌شدن در DOAJ به افزایش دسترس‌پذیری، دیده شدن بیشتر مقالات، و همچنین ارتقای شاخص‌های استنادی کمک می‌کند. DOAJ همچنین یک منبع معتبر برای معرفی مجلات با کیفیت دسترسی آزاد به پژوهشگران و نهادهای علمی است.
از طریق وب‌سایت رسمی DOAJ به آدرس doaj.org می‌توانید نام مجله را جستجو کرده و از نمایه بودن آن در DOAJ اطمینان حاصل کنید.
بله، از آنجا که مجلات دسترسی آزاد مخاطبان گسترده‌تری دارند، نمایه شدن در DOAJ می‌تواند به افزایش میزان استناد به مقالات و در نتیجه بهبود شاخص‌های استنادی کمک کند.
خیر، دسترسی آزاد به مدل انتشار مجله بستگی دارد. بسیاری از مجلات ISI هنوز دسترسی محدود دارند و نیاز به اشتراک یا پرداخت هزینه برای دسترسی به مقالات دارند.
اینستاگرام
تلگرام