مشابهت یابی فرآیندی است که با استفاده از نرمافزارهای تخصصی، متنهای آثار دانشجویان و پژوهشگران را با پایگاههای دادهای از منابع علمی موجود مقایسه میکند تا میزان شباهت آنها را مشخص نماید. در این مطلب قرار است به مفهوم سرقت ادبی، راههای جلوگیری از آن و به بررسی پرکاربردترین نرمافزارهای مشابهت یابی بپردازیم.
سرقت ادبی یک موضوع مهم و پیچیده است که به چندین صورت تعریف میشود. در کل، سرقت ادبی به استفاده غیرمجاز و بدون ذکر منبع از ایدهها، متن، دادهها و سایر موارد ایجادشده توسط دیگران گفته میشود. این شامل موارد زیر است:
کپی کردن بخشهایی از متن دیگران و ارائه آن به عنوان کار خود
استفاده از ایدهها، بینشها یا نتایج تحقیقات دیگران بدون ذکر منبع
ترجمه متنهای دیگران بدون اشاره به منبع اصلی
ترکیب و ادغام بخشهایی از متون مختلف بدون ارجاع به آنها
سرقت ادبی نقض حقوق مالکیت فکری محسوب میشود و میتواند موجب مجازات متعددی از جمله اخراج از دانشگاه، عدم پذیرش مقاله و ابطال درجات علمیشود. بنابراین رعایت استانداردهای اخلاقی و ذکر منابع به طور صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است.
سرقت ادبی زمانی رخ میدهد که فرد بدون ذکر منبع، از آثار، ایدهها یا نتایج تحقیقات دیگران در آثار خود استفاده کند. این مسئله میتواند در پایاننامهها، مقالات علمی، کتابها، پروژههای دانشجویی و موارد مشابه اتفاق بیفتد. سرقت ادبی نقض اصول اخلاق پژوهشی است و باید از آن جلوگیری شود.
برای پیشگیری از سرقت ادبی در محیطهای آموزشی چندین راهکار وجود دارد: آموزش و آگاهسازی دانشجویان و دانشآموزان، وضع سیاستها و قوانین دقیق، استفاده از ابزارهای پیشگیری و کشف سرقت ادبی، تقویت مهارتهای نگارشی و تحقیق، و اِعمال نظارت و بازبینی دقیق بر آثار تحصیلی. اتخاذ این رویکردها میتواند از بروز سرقت ادبی و ترویج اخلاق پژوهشی در محیطهای آموزشی جلوگیری کند.
این برنامهها، متنها را با یکدیگر مقایسه میکنند و مشابهتهای بین آنها را شناسایی میکنند. کاربردهای مهم آنها در زمینههایی مانند تشخیص سرقت ادبی، خلاصهسازی متن و دستهبندی اسناد است. در ادامه به بررسی معروفترین و پرکاربردترین این نرمافزارها میپردازیم:
iThenticate یکی از مهمترین نرمافزارهای پیشرفته تشخیص سرقت ادبی است که به طور خاص به بررسی و مقایسه متنها در حوزه علمی و پژوهشی میپردازد.
آی ثنتیکیت با استفاده از الگوریتمهای پیشرفته خود، قادر است به طور خودکار متنهای علمی و مقالات را از نظر میزان مشابهت با محتوای دیگر منابع بررسی کند. این ابزار به شرح زیر قابلیتهای مهمی دارد:
1. جستجوی خودکار در پایگاههای داده علمی بزرگ برای یافتن محتوای مشابه
2. آنالیز دقیق و گزارشهای جامع در مورد درصد مشابهت و احتمال سرقت ادبی
3. شناسایی منابع و ارجاعات غیرقانونی در متن
4. امکان مقایسه متن با نسخههای قبلی یا سایر نسخههای موجود
5. کاربرپسند بودن و امکان تحلیل متنهای به زبانهای مختلف
آی ثنتیکیت به دلیل ویژگیهای پیشرفته خود، بیشتر برای بررسی مقالات علمی، پایاننامهها و گزارشهای تخصصی مورد استفاده قرار میگیرد و به ارتقای سلامت علمی و جلوگیری از سرقت ادبی کمک میکند.
پلاجریزم چکر (Plagiarism Checker X) یک ابزار آنلاین شناختهشده برای بررسی و تشخیص سرقت ادبی است که در سالهای اخیر به طور فزایندهای مورد استفاده قرار گرفته است.
پلاجریزم چکر با بهرهگیری از موتورهای جستجوی پیشرفته و پایگاههای داده متنوع، امکان مقایسه متنها را با سرعت و دقت بالایی فراهم میکند. این ابزار دارای ویژگیهای کلیدی زیر است:
1. امکان بررسی سرقت ادبی از منابع آنلاین و آفلاین
2. گزارش دهی جامع و دقیق از درصد تشابه متن با سایر منابع
3. شناسایی عبارات و بخشهای کپیشده از سایر متون
4. تحلیل استناددهی و رفرنس نویسی در متن
5. پشتیبانی از بسیاری از زبانهای مختلف
6. امکان ادغام با سیستمهای مدیریت یادگیری
پلاجریزم چکر به دلیل سهولت استفاده و دامنه وسیع پوشش متنی، به طور گسترده توسط دانشجویان، اساتید، و پژوهشگران برای بررسی و جلوگیری از سرقت ادبی مورد استفاده قرار میگیرد.
سمیم نور یک پایگاه داده است که در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی راهاندازی شده و از فنون مشابهت یابی برای بررسی میزان تشابه مقالات ارائهشده با محتوای اطلاعاتی خود استفاده میکند. هدف این پایگاه، شناسایی موارد احتمالی سرقت علمی و سوء رفتار پژوهشی است.
این سامانه در ابتدا بر تشخیص رونوشت برداری از منابع تمرکز داشته و در مراحل بعدی، بازنویسی و استفاده ترکیبی از متون مختلف، و همچنین ترجمه سایر متون را نیز در دستور کار قرار داده است.
یعنی بهطورکلی، سمیم نور یک ابزار مفید برای ارزیابی و شناسایی موارد احتمالی سرقت ادبی و سوءاستفاده پژوهشی در حوزه علوم اسلامی است که از تکنیکهای مشابهت یابی متنی بهره میبرد.
سامانه همانند جو یک سامانه پژوهشی است که توسط پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران طراحی و راهاندازی شده است. این سامانه با هدف کمک به پژوهشگران در یافتن موضوعات جدید برای تحقیق و همچنین حفظ حقوق مالکیت فکری، به بررسی وجود احتمالی کپیبرداری در پایاننامهها، رسالهها و مقالات علمی میپردازد.
سامانه همانند جو با دریافت متن از کاربر، به طور خودکار در پایگاههای داده ایرانداک جستجو میکند و نوشتههای مشابه را شناسایی میکند. این سامانه میزان همانندی و منابع اطلاعاتی مشابه را به کاربر نشان میدهد. این قابلیت میتواند به پیشگیری از سرقتهای علمی و همچنین تسهیل دسترسی آزاد به منابع اطلاعاتی کمک کند.
درمجموع، سامانه همانند جو ایرانداک یک ابزار پژوهشی مفید است که به منظور حمایت از حقوق مالکیت فکری و افزایش کیفیت تولیدات علمی طراحی شده است
مجلات معمولاً در مرحله سابمیت مقاله درخواست گواهی عدم همانندی میکنند. برای مجلات خارجی این گواهی معمولاً از دو سامانه ابتدایی که نامبرده شد، درخواست میشود. برای ژورنالهای داخلی نیز، درخواست صدور گواهی عدم تشابه از سامانه همانند جو (ایرانداک) و یا سمیم نور میشود. در موسسه اشراق، مشتریان میتوانند سفارش گزارش پارافریز ثبت کنند تا کارشناسان مجموعه اقدام به ثبت درخواست صدور این گواهی از سامانههای یادشده نمایند. پس از دریافت گزارش نیز، درصورتیکه درصد تشابه بالا باشد، کارشناسان موسسه در خدمت مشتریان خواهند بود تا درصد تشابه مقالات ایشان را به کمترین حد ممکن برسانند. جهت ثبت سفارش در زمینههای ذکرشده بر روی لینک مربوطه کلیک نمایید:
راههای ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تماموقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفهای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره میتوانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفتوگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شمارههای زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
لطفاً جهت ارائهی هر نوع پیشنهاد سازنده و انتقاد، از طریق ایمیل زیر با مدیریت اجرایی مجموعه به همراه ارسال مستندات و قرار دادن شماره تماس در ارتباط باشید که حداکثر ظرف کمتر از 48 ساعت کاری به دستورات شما رسیدگی شود.
برای جلوگیری از سرقت ادبی در محیطهای آموزشی چند راهکار مهم وجود دارد: 1-آموزش و آگاهیسازی 2-ابزارهای پیشگیری و کشف 3-تقویت مهارتهای نگارشی و تحقیق 4-بازبینی مداوم سیاستها و رویههای مقابله با سرقت ادبی
این ابزارها دارای نسخههای رایگان محدودی هستند، اما برای دسترسی به امکانات کامل، نیاز به خرید اشتراک است. هزینههای اشتراک متناسب با میزان استفاده و نیازهای کاربران متفاوت است.
در بسیاری از دانشگاهها و مراکز پژوهشی، استفاده از این ابزارها برای بررسی سرقت ادبی و ارائه گزارش همانندی مقاله یا پایان نامه الزامی شده است.