انتخاب موضوع پایان نامه یکی از چالش های اصلی دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری می باشد که بایستی با مطالعه کافی و با کمک استاد راهنما انجام گیرد.
یکی از مهم ترین مراحل دوران تحصیلات تکمیلی و دکتری، انجام پایان نامه است. هر دانشجویی برای انجام پایان نامه خود نیاز به یک استاد راهنما و مشاور دارد تا وی را در این امر یاری رسانند. انجام پایان نامه بصورت یک پروسه چند مرحله ای می باشد که با انتخاب یک موضوع آغاز شده و در نهایت با جلسه دفاع به پایان می رسد. در این قسمت قصد داریم تا در خصوص مرحله اول، یعنی انتخاب موضوع پایان نامه صحبت کنیم.
شما حجم بالایی از منابع و مقالات را در خصوص موضوعات مورد علاقه خود جمع آوری کرده اید، اینک وقت آن است که آن ها را مورد بررسی قرار دهید و نکات مهم در خصوص هر کدام از موضوعات را یادداشت نمایید تا در نهایت بتوانید از میان نکات خود، یک موضوع مشخص را انتخاب نمایید. در انتخاب این موضوع بایستی به برخی موارد مهم که در ادامه مطرح می شود ت.جه نمایید:
صرفا انتخاب یک موضوع بخاطر یوونیک بودن آن کافی نیست. در نظر گرفتن توانایی ها و امکانات فردی مثلاً قدرت تجزیه و تحلیل، توانایی تحلیل آماری، توانایی برقراری ارتباط با جامعه ی مورد تحقیق، و… بسیار مهم می باشد. مثلا اگر شما دانشجوی رشته ژنتیک هستید، و میخواهید بر روی موضوع سرطان کار کنید، باید در نظر داشته باشید که آیا می توانید با حیوانات آزمایشگاهی کار کنید یا نه، در غیر این صورت باید به سراغ موضوعی بروید که نیاز به کار با حیوانات نداشته باشید.
گاهی ممکن است موضوعی نظر ما را بخود جلب کند و بنظر موضوع جدیدی بیاید که تا بحال به گوشتان نخورده است. در این مرحله صرفا به بررسی های خود اعتماد نکنید و سعی کنید حتما از اساتید و افراد با تجربه در خصوص موضوع انتخابی خود صحبت کنید. زیرا ارزش کار پژوهش شما، به نو بودن و ناب بودن آن می باشد. زیرا اگر شما یک موضوع تکراری را انتخاب نمایید و برای مطاله در خصوص آن وقت صرف کنید بدون آنکه از نو بودن آن مطلع شوید، در هنگام ثبت پرپوزال خود، موضوع شما در صورت تکراری بودن در جلسه بررسی موضوعات پایان نامه دانشگاه رد خواهد شد.
گاهی ممکن است یک موضوعی بصورت منطقه ای کار شده باشد، مثل بررسی شیوع یک بیماری در یکی از استان های کشود. در چنین موضوعاتی اجازه تکرار آن اما در یک منطقه دیگر وجود دارد و بعنوان یک موضوع تکراری مطرح نمی شود.
منطقی بودن و نه فریبنده بودن موضوع بسیار حائز اهمیت است، دانشجو و استاد باید بدانند که ظاهر و کلمات زیبا بدون توجه به واقعی، کارآ و منطقی بودن آن نه تنها پژوهش مفید و گره گشایی نمی آفریند بلکه مشکل ساز هم هست.
مروزه در کشور ما از موضوعاتی که به نوعی در حل مشکلات مختلف جامعه تاثیر گذار هستند، حمایت می شود. بخصوص موضوعاتی که در بازه زمانی کوتاهی به نتایج خوبی می رسند. در نتیجه توجه به نیازهای جامعه و سوق دادن موضوع پایان نامه به این سمت، علاوه بر ارائه را حل برای حل مشکلات جامعه، مشمول حمایت مالی و تشویقی نیز می شود.
– امکان تعریف یک مسئله جدید مبتنی بر پیشینه پژوهش یا تجربیات حرفه ای و شخصی)
– سؤالهای مشخص، عینی و هدفمندی را بتوان طرح کرد
– برای پاسخ به سؤالها، راه حل علمی و روش مناسب وجود داشته باشد
– انجام مراحل تحقیق با دشواری غیرعادی همراه نباشد
– مراحل کار به لحاظ طول زمان مورد نظر (حداکثر یک سال) قابل انجام باشد
– مطالعات نظری و دستیابی به منابع امکان پذیر باشد
– نمونه معرف (نماینده) جامعه پژوهش قابل دسترس بوده و افراد مایل به همکاری باشد
– شیوه گردآوری اطلاعات (توزیع پرسشنامه و یا مصاحبه و یا راه های دیگر) در مدت زمان مشخص قابل انجام باشد
– اطلاعات مورد نیاز قابل دسترس و گردآوری باشد
– امکان انجام پژوهش، به لحاظ روش تحقیق (وجود یک یا چند روش برای آزمون کردن) وجود داشته باشد
– پیشنهادهای جدیدی را بتوان از دل پژوهش برای پژوهش های آتی مطرح کرد
امکان استخراج و چاپ چند مقاله در آن زمینه (تولید دانش جدید)