در این مطلب بررسی می‌کنیم که نمره Quartile Score در مجلات اسکوپوس چیست؟، چگونه محاسبه می‌شود، تفاوت Q1 تا Q4 چیست و چرا برای انتخاب مجله اهمیت بسیار زیادی دارد.
پایگاه استنادی اسکوپوس (Scopus) به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین بانک‌های اطلاعاتی جهان، نقش مهمی در ارزیابی و رتبه‌بندی نشریات علمی ایفا می‌کند. اسکوپوس با پوشش میلیون‌ها سند علمی از سراسر دنیا، شاخص‌های متعددی را برای سنجش کیفیت مجلات ارائه می‌دهد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها نمره Quartile Score یا شاخص Q است.
نمره Q در حقیقت یکی از دقیق‌ترین معیارهای رتبه‌بندی مجلات است که با تقسیم‌بندی نشریات به چهار سطح Q1 تا Q4، جایگاه هر مجله را در میان رقبای هم‌حوزه‌اش مشخص می‌کند. این شاخص به پژوهشگران کمک می‌کند تا بدانند مقاله خود را در کدام سطح از کیفیت علمی ارائه دهند و همچنین برای دانشگاه‌ها این امکان را فراهم می‌آورد که ارزش واقعی مقالات چاپ‌شده در رزومه افراد را بهتر ارزیابی کنند. از سوی دیگر، برای کسانی که قصد ادامه تحصیل، مهاجرت یا دریافت گرنت‌های پژوهشی دارند، رتبه Q می‌تواند تأثیر چشمگیری در پذیرش پرونده علمی آن‌ها داشته باشد.
این مطلب تلاش می‌کند به شکلی جامع، ساده و کاملاً تخصصی توضیح دهد که نمره Quartile Score در مجلات اسکوپوس چیست؟ چگونه محاسبه می‌شود؟ چه تفاوت‌هایی میان Q1 تا Q4 وجود دارد؟ و چگونه می‌توان بهترین مجله را برای چاپ مقاله انتخاب کرد؟ همچنین تفاوت نمره Q در پایگاه‌های JCR و Scopus، نحوه بررسی رتبه مجلات به‌صورت عملی، و نکات کلیدی برای جلوگیری از انتخاب ژورنال‌های نامعتبر نیز به‌طور کامل مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
اسکوپوس (Scopus) یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین پایگاه‌های استنادی جهان است که توسط شرکت Elsevier مدیریت می‌شود. این پایگاه بیش از 55 میلیون سند علمی، شامل مقالات مجلات، کتاب‌ها، کنفرانس‌ها و مجموعه‌های علمی را در خود جای داده است.
دسترسی به اطلاعات این پایگاه معمولاً نیازمند اشتراک است و به همین دلیل داده‌های آن کاملاً معتبر، پالایش‌شده و قابل استناد هستند.
در سطح جهانی، از نظر وسعت داده‌ها و به‌روز بودن اطلاعات، اسکوپوس یکی از سه پایگاه مرجع اصلی به‌شمار می‌رود:
Web of Science (وابسته به Clarivate)
Scopus (وابسته به Elsevier)
Google Scholar (غیررسمی اما گسترده)
در بیشتر کشورهای دنیا، از جمله ایران، مجلات نمایه‌شده در Scopus اعتبار بالایی در نظام‌های پژوهشی دارند.
افزایش شانس دیده‌شدن مقاله
معتبر بودن در ارزیابی‌های دانشگاهی
مورد پذیرش در بیشتر نظام‌های ارتقا و جذب هیئت علمی
ارائه معیارهای دقیق برای کیفیت مجلات مثل CiteScore و Quartile Score
Quartile به معنای «چارک» است. در این روش، مجلات هر حوزه علمی به چهار بخش 25 درصدی تقسیم می‌شوند:
25% برتر → Q1
25% دوم → Q2
25% سوم → Q3
25% پایین → Q4
بنابراین Quartile Score نشان می‌دهد کیفیت یک مجله در مقایسه با سایر مجلات حوزه خودش در چه رتبه‌ای قرار دارد.
رتبه | توضیح |
|---|---|
Q1 | شامل 25٪ برتر؛ معتبرترین مجلات با بیشترین استناد |
Q2 | مجلات خوب و معتبر در سطح جهانی |
Q3 | مجلات متوسط با کیفیت قابل‌قبول |
Q4 | پایین‌ترین سطح؛ معمولاً مجلات تازه‌نمایه‌شده یا ضعیف |
Quartile Score شاخصی بسیار مهم برای:
انتخاب مجله مناسب
ارزیابی ارزش مقاله
رزومه اپلای
ارتقای مرتبه علمی
به‌خصوص برای اساتید و دانشجویانی که قصد مهاجرت، ادامه تحصیل یا پذیرش پژوهشی دارند.
Scopus برای تعیین Q از شاخص CiteScore استفاده می‌کند. مجلات یک حوزه موضوعی بر اساس مقدار CiteScore رتبه‌بندی می‌شوند، سپس در چهار بخش تقسیم می‌گردند.
یک مجله ممکن است در چند حوزه موضوعی تعریف شده باشد. بنابراین:
یک مجله ممکن است در یک حوزه Q1 باشد
و در حوزه دیگر Q2 یا Q3 باشد
بنابراین همیشه باید "Category" مجله را بررسی کرد.
CiteScore یک عدد خام است
اما Quartile یک رده‌بندی نسبی است.
یعنی مجله A فقط زمانی Q1 است که CiteScore آن در میان 25٪ برتر حوزه علمی‌اش قرار گیرد.
هر دو نظام از چارک‌بندی استفاده می‌کنند
JCR از شاخص Impact Factor استفاده می‌کند
Scopus از CiteScore
هیچ‌کدام مطلقاً برتر نیست، اما:
JCR سخت‌گیرانه‌تر و کوچک‌تر است
Scopus جامع‌تر و گسترده‌تر است
زیرا:
معیار محاسبه متفاوت است
حوزه‌بندی موضوعی فرق دارد
تعداد مجلات موجود در هر پایگاه متفاوت است
مجلات این رده بهترین کیفیت علمی، داوری دقیق، و ضریب استناد بالا را دارند. چاپ مقاله در Q1 معمولاً سخت و زمان‌بر است.
این مجلات رقابتی هستند اما نسبت به Q1 پذیرش راحت‌تری دارند.
برای رزومه‌های دانشگاهی قابل قبول‌اند اما معمولاً برای اپلای سطح بالا پیشنهاد نمی‌شوند.
پذیرش آسان
اما اعتبار کم
برخی دانشگاه‌ها این مجلات را قابل قبول نمی‌دانند
برای بررسی Quartile Score رایگان می‌توان از 🔗 https://www.scimagojr.com استفاده کرد.
ScimagoJR
CiteScore Tracker
هر چه مقالات بهتر باشند، استنادات بیشتر و Q بالاتر می‌شود.
اگر میزان استناد کاهش یابد، احتمال سقوط Q وجود دارد.
مثلاً افزایش تعداد مقالات بدون افزایش کیفیت → کاهش Q.
برای اروپا و آسیا: Q مهم‌تر است
برای آمریکا: Impact Factor اهمیت بیشتری دارد
اکثر دانشگاه‌ها Scopus + Quartile Score را به عنوان ملاک اصلی پذیرش مقاله می‌دانند.
اگر زمان محدود دارید، Q2 گزینه مناسبی است.
برای ارتقای علمی، Q1 عالی است.
بستگی به دانشگاه شما دارد.
در برخی دانشگاه‌ها Q4 قابل قبول نیست.
بررسی ISSN
بررسی Q در SJR
بررسی ناشر
دوری از نشریات مشکوک
نمره Quartile Score یکی از معتبرترین شاخص‌ها برای سنجش کیفیت مجلات اسکوپوس است. این شاخص با تقسیم مجلات به چهار بخش Q1 تا Q4، دید بسیار روشنی از جایگاه واقعی مجله در حوزه علمی آن ارائه می‌دهد. برای انتخاب مجله مناسب جهت چاپ مقاله، بررسی دقیق Q ضروری است و انتخاب درست می‌تواند ارزش علمی پژوهش شما را چندین برابر کند.
در مسیر پیچیده و تخصصی انتخاب مجله مناسب برای چاپ مقاله، داشتن یک راهنمای مطمئن و باتجربه می‌تواند مسیر پژوهشگر را به‌طور چشمگیری کوتاه‌تر و آسان‌تر کند. با توجه به تغییرات مداوم رتبه‌بندی‌ها، به‌روزرسانی پایگاه‌های استنادی و افزایش تعداد مجلات نامعتبر یا غیرحرفه‌ای، تصمیم‌گیری بدون دانش کافی می‌تواند خسارت علمی، مالی و زمانی زیادی به همراه داشته باشد. در چنین شرایطی، مؤسسه اشراق با سال‌ها تجربه در حوزه خدمات پژوهشی، به یکی از معتبرترین مراکز در زمینه معرفی مجلات معتبر و مناسب چاپ مقاله تبدیل شده است.
در اشراق، انتخاب مجله تنها یک فرایند ساده جستجو نیست؛ بلکه بر اساس مجموعه‌ای از معیارهای تخصصی مانند Quartile Score، CiteScore، نوع نمایه، حوزه موضوعی، سرعت داوری، سیاست‌های پذیرش، اعتبار ناشر، سابقه استناد و الزامات دانشگاهی انجام می‌شود. کارشناسان این مؤسسه با بررسی دقیق موضوع مقاله و هدف پژوهشگر، بهترین پیشنهادها را برای چاپ در مجلات Q1، Q2، Scopus و ISI ارائه می‌دهند.
از مهم‌ترین مزایای استفاده از خدمات اشراق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
✔ معرفی مجلات معتبر و مورد تأیید وزارت علوم و دانشگاه‌ها
✔ جلوگیری از ارسال مقاله به مجلات نامعتبر، جعلی یا پولی مشکوک
✔ انتخاب ژورنال کاملاً هم‌راستا با موضوع و روش تحقیق
✔ بررسی شرایط پذیرش سریع یا عادی بر اساس نیاز پژوهشگر
✔ ارائه مشاوره تخصصی تا زمان پذیرش یا دریافت نتیجه نهایی
در نهایت، اگر قصد دارید مقاله خود را در مجلات معتبر و دارای رتبه Q مناسب منتشر کنید، اشراق در کنار شماست تا دغدغه انتخاب مجله مناسب به یکی از مطمئن‌ترین و آسان‌ترین مراحل کار پژوهشی‌تان تبدیل شود:
راه‌های ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تمام‌وقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفه‌ای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره می‌توانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفت‌وگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شماره‌های زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
بله، از نظر کیفیت و استناد، Q1 بهترین بخش است.
بله، برای حوزه‌های مختلف علمی.
خیر، اما اعتبارش کم است و برخی دانشگاه‌ها آن را قبول ندارند.
ارتباط غیرمستقیم دارد اما معیارها متفاوت‌اند.
بله، به دلیل داوری دقیق و تعداد زیاد ارسال مقاله.
اینستاگرام
تلگرام