چکیده مقاله از مهم‌ترین بخش‌های هر مقاله است که نه‌تنها خلاصه‌ای از کل مقاله ارائه می‌دهد، بلکه به خواننده کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد که مقاله را به‌طور کامل مطالعه کند یا خیر. بسیاری از پایگاه‌های علمی فقط چکیده مقاله را نمایه می‌کنند؛ بنابراین، اهمیت چکیده نباید نادیده گرفته شود. در ادامه، اصول نگارش، انواع و ساختار استاندارد چکیده بررسی خواهد شد.
در دنیای پژوهش‌های علمی، چکیده مقاله (Abstract) یکی از مهم‌ترین بخش‌های یک مقاله به شمار می‌رود. این بخش، خلاصه‌ای از پژوهش را در قالبی فشرده اما گویا ارائه می‌دهد و معمولاً اولین بخشی است که خوانندگان، داوران و پژوهشگران دیگر مطالعه می‌کنند. چکیده می‌تواند به تنهایی نقش یک نمای کلی از مقاله را ایفا کند و در تصمیم‌گیری خواننده برای مطالعه‌ی متن کامل مقاله تأثیرگذار باشد. به همین دلیل، چکیده‌ای که به‌درستی و بر اساس اصول علمی نوشته شده باشد، می‌تواند شانس دیده شدن و ارجاع به مقاله را افزایش دهد.
با وجود اهمیت زیاد چکیده، بسیاری از پژوهشگران این بخش را به‌عنوان یک قسمت کم‌اهمیت از مقاله در نظر می‌گیرند و گاهی بدون رعایت اصول علمی و نگارشی، آن را صرفاً با کپی‌برداری از بخش‌های مختلف مقاله تهیه می‌کنند. این امر می‌تواند باعث کاهش اعتبار مقاله و کاهش میزان مطالعه و ارجاع به آن شود. علاوه بر این، در بسیاری از پایگاه‌های اطلاعاتی مانند PubMed و Google Scholar، فقط چکیده‌ی مقاله نمایه می‌شود، به این معنا که در جستجوهای علمی، پژوهشگران ابتدا با چکیده مواجه می‌شوند و در صورتی که این بخش جذاب و حرفه‌ای نوشته نشده باشد، ممکن است مقاله مورد توجه قرار نگیرد.
نگارش یک چکیده استاندارد، مستلزم رعایت نکات و اصول خاصی است. این بخش باید بتواند به‌صورت خلاصه، اما دقیق و شفاف، مسئله‌ی پژوهش، هدف مطالعه، روش تحقیق، نتایج و نتیجه‌گیری را بیان کند. علاوه بر این، چکیده باید از کلمات کلیدی مناسب برخوردار باشد تا در موتورهای جستجوی علمی به راحتی قابل یافتن باشد.
از لحاظ ساختاری، چکیده‌ها به سه نوع چکیده‌ی تمام‌نما (Informative Abstract)، چکیده‌ی راهنما (Indicative Abstract) و چکیده‌ی ترکیبی (Indicative-Informative Abstract) تقسیم می‌شوند. هر یک از این انواع، کاربردهای خاص خود را دارند و بسته به نوع پژوهش و الزامات مجله یا کنفرانس، نویسندگان باید یکی از این قالب‌ها را برای نگارش چکیده خود انتخاب کنند.
در این مطلب، به بررسی اصول نگارش چکیده علمی، انواع چکیده، ساختار استاندارد آن و نکات کلیدی برای بهبود کیفیت نگارش این بخش خواهیم پرداخت. هدف ما ارائه راهنمایی جامع و کاربردی برای پژوهشگران، دانشجویان و نویسندگان علمی است تا بتوانند چکیده‌ای قوی، حرفه‌ای و تأثیرگذار برای مقالات خود بنویسند.
برای نگارش یک چکیده قوی و اثربخش، باید نکات زیر را رعایت کنید:
هرچند چکیده اولین بخشی است که خواننده مشاهده می‌کند، اما باید پس از تکمیل مقاله نوشته شود. این روش باعث می‌شود که چکیده با محتوای مقاله هماهنگ باشد و از اطلاعات دقیق و نهایی پژوهش استفاده کند.
چکیده باید به گونه‌ای نوشته شود که خواننده را از مراجعه به متن اصلی بی‌نیاز کند. یک چکیده خوب، تصویری جامع از پژوهش را ارائه می‌دهد، به‌طوری‌که اگر فردی فقط چکیده را بخواند، بتواند کلیات پژوهش را درک کند.
چکیده باید بازتابی از ایده‌ها و نتایج مقاله باشد، نه مجموعه‌ای از نقل‌قول‌ها. بنابراین، به جای کپی کردن جملات از متن اصلی، آن‌ها را با عبارات خودتان بازنویسی کنید.
هر مجله یا کنفرانس ممکن است قوانین خاصی برای تعداد کلمات چکیده داشته باشد. اما به‌طور کلی:
چکیده مقالات نظری و مروری بین 75 تا 100 کلمه است.
چکیده مقالات پژوهشی معمولاً بین 120 تا 150 کلمه است.
برخی مجلات برای مقالات مفصل‌تر، حداکثر 250 تا 500 کلمه را نیز مجاز می‌دانند.
در چکیده نیازی به ارجاع دادن به مقالات، کتاب‌ها یا سایر منابع نیست. چکیده باید به‌تنهایی معنا داشته باشد و نباید خواننده را به دنبال منابع خارجی بفرستد.
اگر مقاله شامل اصطلاحات تخصصی یا اختصاراتی است که ممکن است خواننده با آن‌ها آشنا نباشد، بهتر است در چکیده توضیح داده شوند.
چکیده نباید شامل جملات کپی‌شده از بخش‌های دیگر مقاله باشد. بهتر است مطالب را خلاصه کرده و با سبک جدیدی بیان کنید.
چکیده باید دارای بخش‌های مشخصی باشد که هر کدام اطلاعات کلیدی پژوهش را منتقل کند. در ادامه ساختار استاندارد چکیده ارائه شده است:
این بخش باید مشکل اصلی که مقاله به آن پرداخته است را مشخص کند.
معمولاً با بیان یک مشکل واقعی یا یک شکاف تحقیقاتی در ادبیات علمی شروع می‌شود.
مثال:
"با وجود تحقیقات گسترده در زمینه یادگیری ماشین، هنوز روش‌های بهینه برای کاهش مصرف انرژی در سیستم‌های هوشمند بررسی نشده‌اند."
باید توضیح دهد که پژوهش حاضر چه مسئله‌ای را بررسی می‌کند و چرا مهم است.
مثال:
"هدف این مطالعه، توسعه یک مدل یادگیری عمیق برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در سامانه‌های هوشمند است."
در این قسمت به روش‌های تحقیق، جامعه آماری، ابزارهای مورد استفاده و روش جمع‌آوری داده‌ها اشاره کنید.
مثال:
"در این پژوهش، از یک مدل شبکه عصبی بازگشتی (RNN) استفاده شده و مجموعه‌ای از داده‌های واقعی از 50 شرکت صنعتی برای ارزیابی مدل به کار رفته است."
این بخش باید یافته‌های کلیدی تحقیق را بیان کند.
مثال:
"نتایج نشان داد که مدل پیشنهادی مصرف انرژی را تا 30٪ کاهش داده و دقت پیش‌بینی آن نسبت به مدل‌های پیشین 15٪ بهبود یافته است."
نتیجه‌گیری باید پیامدهای کلی پژوهش را در یک جمله خلاصه کند.
مثال:
"این تحقیق نشان می‌دهد که استفاده از یادگیری عمیق می‌تواند به‌طور مؤثری بهره‌وری انرژی را در سامانه‌های هوشمند افزایش دهد."
چکیده‌ها از نظر ساختاری به سه دسته تقسیم می‌شوند:
شامل تمامی جزئیات کلیدی مقاله است.
معمولاً برای مقالات علمی و پژوهشی استفاده می‌شود.
بین 100 تا 500 کلمه است.
مثال: گزارش‌های علمی، پایان‌نامه‌ها، تحقیقات دانشگاهی.
تنها کلیات تحقیق را بیان می‌کند و شامل جزئیات دقیق روش‌شناسی و یافته‌ها نیست.
معمولاً بین 75 تا 150 کلمه است.
مثال: چکیده‌های کنفرانس‌ها، کتاب‌ها، مقالات مروری.
ترکیبی از دو نوع قبلی است: بخش‌های کلیدی به سبک چکیده‌ی تمام‌نما و قسمت‌های دیگر به سبک چکیده‌ی راهنما نوشته می‌شود.
اطلاعات جامع را در حداقل کلمات منتقل می‌کند.
استفاده از زبان رسمی و علمی:
چکیده باید واضح، بدون ابهام و با استفاده از اصطلاحات علمی نوشته شود.
یکپارچگی محتوا:
جملات باید به هم مرتبط باشند و یک مسیر منطقی را دنبال کنند.
اجتناب از اطلاعات غیرضروری:
چکیده باید فقط شامل نکات کلیدی باشد و از اضافه‌گویی پرهیز کند.
عدم استفاده از کلمات غیرعلمی:
از زبان عامیانه یا عبارات مبهم مانند "نتایج خوبی به‌دست آمد" پرهیز کنید.
ویرایش و بازبینی نهایی:
بعد از نوشتن چکیده، چندین بار آن را بازبینی کنید تا اشتباهات گرامری و مفهومی برطرف شوند.
چکیده مقاله و چکیده مبسوط مقاله هر دو به ارائه خلاصه‌ای از محتوای یک مقاله علمی می‌پردازند، اما از نظر ساختار، جزئیات، و میزان اطلاعات ارائه‌شده تفاوت‌هایی دارند. در ادامه، این تفاوت‌ها را بررسی می‌کنیم:
ویژگی | چکیده مقاله (Abstract) | چکیده مبسوط مقاله (Extended Abstract) |
هدف | ارائه خلاصه‌ای کوتاه از مقاله برای کمک به خواننده در تصمیم‌گیری برای مطالعه متن کامل مقاله | ارائه اطلاعات جامع‌تر درباره پژوهش، که در برخی موارد می‌تواند جایگزین مطالعه‌ی کل مقاله شود |
حجم (تعداد کلمات) | معمولاً بین 100 تا 250 کلمه (بسته به نوع مقاله و الزامات مجله) | معمولاً بین 500 تا 1500 کلمه (بسته به مجله یا کنفرانس) |
جزئیات ارائه‌شده | فقط نکات کلیدی شامل بیان مسئله، هدف، روش، نتایج و نتیجه‌گیری | شامل مقدمه، پیشینه پژوهش، روش تحقیق، یافته‌ها، بحث و نتیجه‌گیری با توضیحات بیشتر |
مخاطب هدف | پژوهشگران و داورانی که به دنبال درک سریع محتوای مقاله هستند | خوانندگانی که به دنبال اطلاعات کامل‌تری از پژوهش بدون مطالعه‌ی کل مقاله هستند |
ساختار | شامل 4-5 بخش کلیدی: مسئله، هدف، روش، نتایج، نتیجه‌گیری | علاوه بر بخش‌های چکیده معمولی، ممکن است شامل شکل‌ها، جداول، نمودارها و ارجاع به منابع باشد |
استفاده در پایگاه‌های علمی | در پایگاه‌هایی مانند PubMed و Google Scholar نمایه می‌شود و در دسترس عموم قرار می‌گیرد | معمولاً در کنفرانس‌ها، برخی ژورنال‌های علمی، و پایان‌نامه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد |
ارجاع به منابع | در چکیده مقاله هیچ منبعی ذکر نمی‌شود | ممکن است شامل ارجاع به منابع علمی باشد |
چکیده، بخش حیاتی هر مقاله علمی است که باید بتواند در کوتاه‌ترین متن، بیشترین اطلاعات را به خواننده ارائه دهد. یک چکیده خوب باید شامل بیان مسئله، هدف، روش‌ها، نتایج و نتیجه‌گیری باشد. رعایت اصول نگارشی، استفاده از جملات واضح و پرهیز از کپی کردن مستقیم از مقاله از نکات مهم در نگارش چکیده محسوب می‌شوند.
با رعایت نکات ذکر شده، می‌توانید یک چکیده علمی و استاندارد بنویسید که تأثیر بالایی بر خوانندگان و پژوهشگران داشته باشد.
با توجه به اهمیت چکیده در مقالات علمی، بسیاری از پژوهشگران برای بهبود کیفیت نگارش این بخش به کمک متخصصان نیاز دارند. مؤسسه اشراق با بهره‌گیری از تیمی از کارشناسان مجرب، خدمات حرفه‌ای نگارش چکیده‌های مبسوط را ارائه می‌دهد. این خدمات با رعایت استانداردهای بین‌المللی و الزامات مجلات معتبر علمی انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود که چکیده‌ی مقاله به بهترین نحو ممکن تدوین شده است و تأثیرگذاری بالایی بر خوانندگان و داوران دارد.
با این حال، لازم به ذکر است که نگارش چکیده در مؤسسه اشراق تنها در صورتی انجام می‌شود که مقاله مستخرج از پایان‌نامه یا رساله‌ی دکتری باشد. این سیاست به منظور حفظ اصالت پژوهش‌های علمی و ارتقای کیفیت مقالاتی که از تحقیقات دانشگاهی استخراج شده‌اند، اتخاذ شده است. بنابراین، پژوهشگرانی که مقاله آن‌ها بر اساس پایان‌نامه یا رساله دکتری تهیه شده است، می‌توانند از خدمات حرفه‌ای مؤسسه اشراق برای نگارش چکیده‌ای دقیق، ساختاریافته و مطابق با استانداردهای علمی بهره‌مند شوند.
در نهایت، نگارش چکیده‌ای اصولی و حرفه‌ای می‌تواند تأثیر زیادی بر میزان دیده شدن و استناد به مقاله داشته باشد. بنابراین، توصیه می‌شود که پژوهشگران در این بخش از مقاله دقت لازم را به خرج دهند و در صورت نیاز، از خدمات تخصصی مراکزی مانند مؤسسه اشراق بهره ببرند تا چکیده‌ای قوی، شفاف و علمی برای مقاله خود تدوین کنند.
راه‌های ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تمام‌وقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفه‌ای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره می‌توانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفت‌وگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شماره‌های زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
از کپی کردن جملات مقاله پرهیز کنید و با بیانی جدید محتوای پژوهش را خلاصه کنید. مختصر و مفید بنویسید و از اطلاعات غیرضروری خودداری کنید. از جملات واضح و بدون ابهام استفاده کنید تا خواننده به‌راحتی بتواند موضوع پژوهش را درک کند. عبارات کلیشه‌ای و اضافی حذف شوند تا چکیده روان و مستقیم به اصل مطلب باشد.
چکیده نباید شامل همه جزئیات باشد، بلکه فقط نکات کلیدی و اصلی تحقیق را باید در بر بگیرد. به‌عنوان مثال، در روش تحقیق، به ذکر نوع مطالعه، جامعه آماری و روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها بسنده کنید، بدون اینکه به توضیحات طولانی بپردازید.
چکیده ساختاریافته شامل بخش‌های مشخص مانند مقدمه، روش‌ها، نتایج و نتیجه‌گیری است و معمولاً در مقالات پزشکی و پژوهشی کاربرد دارد. چکیده غیرساختاریافته به‌صورت یک پاراگراف پیوسته نوشته می‌شود و معمولاً در مقالات علوم انسانی و نظری استفاده می‌شود.
بله، هر مجله یا کنفرانس علمی قوانین خاص خود را برای تعداد کلمات چکیده دارد. به‌طور کلی: چکیده مقالات پژوهشی بین 120 تا 250 کلمه است. چکیده مقالات نظری و مروری بین 75 تا 150 کلمه است. چکیده مبسوط می‌تواند تا 1500 کلمه نیز باشد.
خیر، چکیده باید بر اساس محتوای کامل مقاله نوشته شود. در صورتی که مقاله هنوز نهایی نشده باشد، نمی‌توان چکیده دقیقی تهیه کرد. همچنین، در بسیاری از موارد، نگارش چکیده تنها برای مقالات مستخرج از پایان‌نامه یا رساله دکتری انجام می‌شود.
اینستاگرام
تلگرام