پارافریز (Paraphrase) یکی از مهارت‌های کلیدی در نویسندگی علمی و ادبی است که به بازنویسی مفاهیم بدون کپی‌برداری مستقیم اشاره دارد. در این مطلب، به پژوهشگران، دانشجویان و نویسندگان کمک خواهیم کرد تا با تسلط بر اصول پارافریز، متونی بدون سرقت علمی و با اعتبار علمی بالا تهیه کنند.
پارافریز (Paraphrase) به معنای بازنویسی یک متن یا جمله است به‌گونه‌ای که مفهوم اصلی آن حفظ شود اما با کلمات و ساختار متفاوتی بیان گردد. این فرآیند هم در زبان فارسی و هم در زبان‌های دیگر، ابزاری حیاتی برای نویسندگان، مترجمان، پژوهشگران و دانشجویان محسوب می‌شود.
در بسیاری از مواقع، نویسنده نمی‌خواهد مطلبی را به صورت مستقیم نقل کند، بلکه قصد دارد آن را با درک خود و زبان جدیدی بازنویسی نماید تا هم از سرقت ادبی جلوگیری شود و هم قدرت تحلیل و فهم خود را به نمایش بگذارد.
واژه Paraphrase از ریشه یونانی "paraphrasis" به معنای "بیان در قالب دیگر" می‌آید. در زبان فارسی، معادل‌هایی چون «بازنویسی»، «نقل غیرمستقیم»، «نقل به مضمون»، «سایه‌نویسی» و حتی گاهی «مشابه‌نویسی» برای آن به کار می‌رود.
در این مفهوم، «بازنویسی» گسترده‌ترین و رایج‌ترین معادل است. اما «سایه‌نویسی» بیشتر در متون ادبی یا در آموزش ادبیات فارسی استفاده می‌شود، به‌ویژه در دانشگاه‌ها.
یکی از رایج‌ترین اشتباهات دانشجویان این است که پارافریز را با خلاصه‌نویسی یا نقل‌قول مستقیم یکی می‌پندارند. در خلاصه‌نویسی، اطلاعات به شکل فشرده و کوتاه‌تر بازنویسی می‌شود، درحالی‌که در پارافریز مقاله یا پایان‌نامه، حجم اطلاعات تقریباً برابر است اما ساختار جملات کاملاً تغییر می‌کند.
نقل قول مستقیم نیز بازنشر عین کلمات متن اصلی است، که باید با گیومه و همراه با منبع دقیق باشد. در حالی که پارافریز، استفاده غیرمستقیم از محتواست بدون کپی‌برداری لفظی.
هدف از پارافریز تنها بازنویسی نیست؛ بلکه فرآیندی آگاهانه برای دستیابی به چندین هدف مهم در نوشتار محسوب می‌شود:
جلوگیری از سرقت ادبی: پارافریز ابزاری کلیدی برای تغییر فرم محتوا بدون دست‌بردن به مفهوم آن است. این کار باعث می‌شود که نویسنده از منابع دیگر استفاده کند ولی به سرقت علمی متهم نشود.
نشان‌دادن درک عمیق نویسنده: وقتی نویسنده‌ای بتواند یک مفهوم را با زبان خودش بیان کند، یعنی آن را به‌درستی درک کرده است. این مسئله در متون علمی اهمیت دوچندان دارد.
بهبود ارتباط با مخاطب: گاهی یک جمله در متن اصلی به‌گونه‌ای نوشته شده که برای خواننده دشوار یا گنگ است. با پارافریز می‌توان همان محتوا را به‌صورت واضح‌تر و روان‌تر ارائه داد.
سفارشی‌سازی محتوا: برای انتقال اطلاعات به مخاطبان مختلف، ممکن است نیاز باشد که زبان و لحن متن تغییر کند. پارافریز این امکان را فراهم می‌آورد.
برای اینکه یک پارافریز دقیق و حرفه‌ای داشته باشیم، باید با تکنیک‌های اصلی آن آشنا شویم:
استفاده از واژه‌های هم‌معنی یکی از پایه‌ای‌ترین روش‌های پارافریز است. البته باید توجه داشت که معنای دقیق و بافت جمله نیز حفظ شود؛ چون بسیاری از واژه‌های هم‌معنی در زمینه‌های مختلف، کاربردهای متفاوتی دارند.
تبدیل جمله معلوم به مجهول، تغییر ترتیب اجزای جمله، یا استفاده از ساختارهای متفاوت دستوری می‌تواند در بازنویسی مؤثر باشد.
مثال:
جمله اصلی: «دانشمندان این فرضیه را بررسی کرده‌اند.»
پارافریز: «این فرضیه توسط دانشمندان مورد بررسی قرار گرفته است.»
گاهی لازم است جمله را با واژگان و ساختار کاملاً جدید، اما با حفظ معنی بازنویسی کنیم. این روش بیشتر در متون تحلیلی و ترجمه آزاد کاربرد دارد.
می‌توان دو جمله مرتبط را با هم ادغام کرد یا یک جمله بلند را به دو جمله کوتاه‌تر تقسیم نمود تا خوانایی افزایش یابد.
در متون فارسی، اصطلاح «سایه‌نویسی» اغلب در آموزش نگارش و ادبیات به‌کار می‌رود. سایه‌نویسی همان فرآیند بازنویسی جملات ادبی با زبان شخصی نویسنده است، بدون از بین بردن اصل پیام نویسنده اولیه.
دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی در درس‌های خود تمرین‌های بسیاری از پارافریز دارند. هدف این تمرین‌ها، هم آشنایی با سبک نویسندگان بزرگ است و هم ارتقاء مهارت بازنویسی شخصی.
در زبان انگلیسی، پارافریز اهمیت ویژه‌ای دارد، به‌ویژه برای دانشجویانی که قصد شرکت در آزمون‌های بین‌المللی مانند IELTS و TOEFL را دارند. در بخش Writing آزمون IELTS، پارافریز یکی از اصلی‌ترین معیارهای سنجش نمره بالا است.
مثلاً داوطلب باید بتواند سوال آزمون را به شیوه خودش بازنویسی کرده و موضوع انشا را بدون تکرار عبارات سوال، شروع کند.
مثال آیلتسی:
سوال: Nowadays, many people prefer to work from home instead of commuting to a workplace.
پارافریز: In recent times, a significant number of individuals opt for remote working rather than travelling to an office.
در حوزه نگارش آکادمیک، هر جمله‌ای که از منابع علمی استفاده می‌شود، باید یا نقل قول مستقیم باشد یا به‌صورت پارافریز بازنویسی گردد. استفاده از پارافریز به دلایل زیر ضروری است:
جلوگیری از تقلب علمی
نمایش درک نویسنده از منبع
یکپارچه‌سازی زبان نوشتار مقاله
مستندسازی صحیح اطلاعات علمی
سرقت علمی یا Plagiarism به استفاده از ایده‌ها، یافته‌ها یا عبارات دیگران بدون ذکر منبع و استناد درست گفته می‌شود. اگرچه گاهی سرقت علمی از روی عمد نیست، اما باز هم عواقب قانونی و اخلاقی دارد.
پارافریز صحیح، به همراه استناد دقیق، بهترین ابزار برای جلوگیری از این مشکل است.
نکته مهم: اگر از عبارات خاص یا اصطلاحات فنی منحصربه‌فرد متن مرجع استفاده می‌کنید، باید آن‌ها را درون علامت نقل‌قول قرار دهید.
در هر نوع نوشتار علمی یا پژوهشی، رعایت اصول ارجاع‌دهی یا استناددهی ضروری است؛ حتی وقتی محتوای مورد نظر را پارافریز کرده‌ایم. بسیاری تصور می‌کنند که چون جملات بازنویسی شده‌اند، نیازی به ذکر منبع نیست. اما این تصور کاملاً نادرست است.
استناد همچنان الزامی‌ست
حتی اگر واژه‌ها تغییر کرده باشند، ایده از منبع دیگری آمده است. بنابراین باید منبع اصلی را ذکر کنیم.
تشخیص مرز بین ایده‌ی خود و دیگران
یک متن علمی باید به‌وضوح به مخاطب نشان دهد که کدام بخش از ایده‌پردازی نویسنده است و کدام بخش، استنتاج از منبع دیگر. پارافریز مناسب و استناد دقیق این مرز را روشن می‌سازد.
برای اینکه پارافریز موفق و قابل قبولی باشد، باید ویژگی‌های زیر را دارا باشد:
ویژگی | توضیح |
|---|---|
حفظ کامل معنا | نباید هیچ‌گونه تغییر یا تحریف در مفهوم اصلی ایجاد شود. |
استفاده از زبان نویسنده جدید | زبان متن باید مطابق با سبک و ساختار نگارنده پارافریز باشد. |
بدون تکرار واژه‌های کلیدی متن اصلی | اگر متن پر از واژه‌های کلیدی و فنی منحصربه‌فرد است، باید یا آن‌ها را نقل‌قول کرد یا با دقت جایگزین نمود. |
وضوح و روانی | جمله باید قابل‌فهم‌تر از نسخه اصلی باشد، نه پیچیده‌تر. |
استناد دقیق | همان‌طور که گفته شد، ذکر منبع ضروری است. |
اگرچه پارافریز در ظاهر کار ساده‌ای به نظر می‌رسد، اما اجرای صحیح آن، مخصوصاً در متون تخصصی علمی، با دشواری‌هایی همراه است:
پیچیدگی اصطلاحات تخصصی: برخی اصطلاحات قابل جایگزینی نیستند و نیاز به نقل قول مستقیم دارند.
فقدان دانش زبانی کافی: به‌خصوص هنگام پارافریز متون انگلیسی، اگر فرد تسلط کافی نداشته باشد، احتمال تغییر معنا یا اشتباه در جمله‌سازی وجود دارد.
ابهام در فهم متن اصلی: اگر متن مرجع به‌درستی درک نشده باشد، بازنویسی آن نیز ناقص یا نادرست خواهد بود.
عدم آشنایی با شیوه‌های استناددهی: بسیاری از افراد نمی‌دانند در چه زمانی باید استناد دهند یا چگونه این کار را انجام دهند.
در سال‌های اخیر، ابزارهای زیادی برای انجام پارافریز با استفاده از هوش مصنوعی (AI) در دسترس قرار گرفته‌اند. این ابزارها می‌توانند کمک زیادی در بازنویسی جملات داشته باشند، به‌خصوص برای کسانی که تسلط زبانی ندارند.
معیار | پارافریز دستی | پارافریز با AI |
|---|---|---|
دقت در انتقال معنا | بالا (در صورت مهارت بالا) | گاهی ناقص |
حفظ لحن متن | متناسب با نویسنده | ممکن است غیرطبیعی شود |
سرعت انجام | نسبتاً پایین | بسیار سریع |
احتمال تشخیص سرقت علمی | کم (در صورت انجام صحیح) | گاهی توسط نرم‌افزارهای داوری شناسایی می‌شود |
مناسب برای متون تخصصی | بله | نیازمند بازبینی توسط متخصص |
نرم‌افزارهایی مانند QuillBot، Grammarly، و Paraphraser.io نمونه‌هایی از ابزارهای پارافریز مبتنی بر هوش مصنوعی هستند که در سطح جهانی استفاده می‌شوند.
با توجه به سخت‌گیری‌هایی که مجلات علمی و داوران در تشخیص سرقت ادبی دارند، بسیاری از نویسندگان ترجیح می‌دهند از خدمات موسسات تخصصی استفاده کنند. این موسسات:
میزان مشابهت مقاله را با ابزارهایی مانند Turnitin یا iThenticate بررسی می‌کنند.
بخش‌هایی را که نیاز به پارافریز دارند مشخص می‌کنند.
با استفاده از متخصصان حوزه موضوعی، بازنویسی علمی و دقیق انجام می‌دهند.
در استناددهی دقیق به منابع کمک می‌کنند.
موسسه‌هایی مانند اشراق در ایران، نمونه‌ای از این خدمات را ارائه می‌دهند که به نویسندگان مقالات علمی کمک می‌کنند مقاله‌ای بدون سرقت علمی ارائه دهند.
برای آنکه دانشجویان بتوانند در مسیر نوشتار علمی موفق عمل کنند، باید از دوران دانشگاه آموزش اصولی پارافریز را فرا گیرند.
آموزش تفاوت خلاصه‌نویسی، نقل قول مستقیم، و پارافریز
تمرین بازنویسی متن‌های ساده و سپس تخصصی
یادگیری روش صحیح استناددهی
استفاده از واژگان مترادف و ساختارهای مختلف زبانی
تحلیل و مقایسه نسخه اصلی و پارافریز شده
در ترجمه متون علمی، معمولاً از ترجمه آزاد یا ترجمه با پارافریز استفاده می‌شود. این روش باعث می‌شود تا متن ترجمه‌شده خواناتر، بومی‌سازی شده و منطبق با نیاز مخاطب هدف باشد.
محققان بین‌المللی نیز برای ورود به مجلات معتبر مانند Springer، Elsevier، IEEE و غیره باید از پارافریز برای بازنویسی منابع استفاده‌شده بهره ببرند تا با معیارهای سختگیرانه این ژورنال‌ها هم‌راستا باشند.
پارافریز تنها یک ترفند زبانی نیست؛ بلکه مهارتی کلیدی برای نویسندگی اخلاق‌مدار، خلاق، و علمی است. استفاده صحیح از این تکنیک می‌تواند:
سطح کیفی نگارش شما را ارتقاء دهد
احتمال رد مقاله به‌دلیل سرقت علمی را کاهش دهد
اعتماد مخاطب را نسبت به نوشته شما افزایش دهد
بنابراین، یادگیری و تمرین پارافریز باید جزو برنامه روزانه هر نویسنده، پژوهشگر، و دانشجویی باشد.
در پایان این مقاله جامع، باید اشاره کرد که انجام صحیح و اصولی پارافریز علمی برای بسیاری از پژوهشگران و دانشجویان، خصوصاً در مراحل نگارش مقاله یا پایان‌نامه، یک چالش جدی است. از این‌رو، بهره‌گیری از خدمات حرفه‌ای موسساتی مانند مؤسسه اشراق می‌تواند نقش بسیار مهمی در موفقیت علمی آن‌ها ایفا کند. مؤسسه اشراق با در اختیار داشتن تیمی از متخصصان با تجربه در حوزه‌های مختلف علمی، خدمات پارافریز متون فارسی و انگلیسی را با بالاترین کیفیت و دقت ارائه می‌دهد. این خدمات شامل:
تشخیص درصد مشابهت (Similarity Index) با استفاده از ابزارهای معتبر مانند iThenticate
پارافریز حرفه‌ای متون علمی به زبان فارسی و انگلیسی
رفع سرقت علمی مقالات ISI و اسکوپوس
ارائه گزارش مشابهت و تاییدیه عدم سرقت علمی
مؤسسه اشراق با رویکردی تخصصی و اخلاق‌محور، تلاش می‌کند تا محتوای علمی تولیدشده توسط پژوهشگران، به‌گونه‌ای بازنویسی شود که ضمن حفظ اعتبار علمی و ساختار پژوهشی مقاله، از هرگونه مشکل مربوط به سرقت ادبی نیز مصون باشد.
در نتیجه، اگر شما هم قصد دارید مقاله یا پایان‌نامه‌ای بدون ایراد، معتبر و قابل انتشار در مجلات علمی داشته باشید، استفاده از خدمات پارافریز مؤسسه اشراق می‌تواند راهکاری مطمئن و حرفه‌ای برای شما باشد.
راه‌های ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تمام‌وقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفه‌ای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره می‌توانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفت‌وگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شماره‌های زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
درصد بالای مشابهت در متون علمی و پژوهشی می‌تواند منجر به رد مقاله توسط مجلات معتبر یا ایراد گرفتن از پایان‌نامه شود. کاهش درصد مشابهت به زیر 10 درصد، شانس پذیرش مقاله یا تأیید پایان‌نامه را افزایش می‌دهد.
بله، در فرآیند پارافریز تلاش می‌شود که ساختار و جملات متن تغییر یابد، اما معنا و مفهوم اصلی آن بدون تغییر باقی بماند.
معمولاً خدمات پارافریز برای زبان‌های مختلف، به‌ویژه فارسی و انگلیسی، ارائه می‌شود.
بله، پس از انجام پارافریز، یک گزارش مشابهت‌سنجی از متن ارائه می‌شود که نشان‌دهنده درصد شباهت متن قبل و بعد از پارافریز است.
بله، با کاهش درصد مشابهت و رعایت استانداردهای نگارشی و علمی، متن شما برای مجلات معتبر قابل‌قبول‌تر می‌شود و احتمال پذیرش آن افزایش می‌یابد.
اینستاگرام
تلگرام