یکی از مهمترین سبکهای رفرنسدهی که در رشتههای فنی و مهندسی، بهویژه در حوزههای برق، الکترونیک، کامپیوتر و فناوری اطلاعات کاربرد گسترده دارد، IEEE است. در این مطلب، ابتدا ساختار کلی شیوه ارجاعدهی IEEE را بررسی کرده و سپس نحوه رفرنسدهی در متن و نحوه تنظیم فهرست منابع تحلیل میشود.
در نگارش متون علمی و پژوهشی، یکی از اساسیترین ارکان که اعتبار علمی، انسجام منطقی و قابلیت پیگیری مطالب را تضمین میکند، شیوه استناد و رفرنسدهی است. بدون ارجاعدهی صحیح، حتی دقیقترین یافتهها و نوآورانهترین ایدهها نیز ممکن است در معرض تردید قرار گیرند یا به دلیل عدم رعایت اخلاق پژوهش، فاقد ارزش علمی تلقی شوند. در این میان، سبک استناد IEEE بهعنوان یکی از پرکاربردترین و معتبرترین استانداردهای رفرنسنویسی، جایگاه ویژهای در میان پژوهشگران حوزههای مهندسی برق، الکترونیک، کامپیوتر، فناوری اطلاعات و دیگر شاخههای علوم فنی دارد.
استاندارد IEEE که توسط «مؤسسه مهندسین برق و الکترونیک» تدوین شده، روشی عددی، فشرده و کارآمد برای ارجاع به منابع علمی ارائه میدهد. ویژگی متمایز این سبک، نظم عددی منابع بر اساس ترتیب ظهور آنها در متن است که باعث افزایش خوانایی و سرعت دسترسی خوانندگان به منابع میشود. همچنین این سبک بهگونهای طراحی شده که در محیطهای علمی و صنعتی با حجم بالای اطلاعات و استنادها، حداکثر کارایی را داشته باشد.
کاربرد گسترده IEEE در ژورنالها، مقالات کنفرانسی، پایاننامهها و گزارشهای فنی، ضرورت تسلط پژوهشگران بر این سبک را دوچندان میکند. ناآشنایی با ساختار دقیق این سیستم میتواند منجر به اشتباهاتی شود که نهتنها ارزش علمی کار را کاهش میدهد بلکه گاهی سبب رد شدن مقاله توسط مجلات معتبر نیز میگردد.
در این مطلب، تلاش شده است تا بهصورت دقیق، جامع و کاربردی، ساختار ارجاعدهی IEEE شرح داده شود. از اصول ارجاع در متن گرفته تا تنظیم فهرست منابع با فرمتهای متنوع از جمله کتابها، مقالات، پایاننامهها، اسناد الکترونیکی و گزارشهای فنی، تمامی موارد با جزئیات بررسی شدهاند. هدف این است که خواننده پس از مطالعه این مقاله، نهتنها با قواعد نظری IEEE آشنا شود بلکه توانایی عملی بهکارگیری این استاندارد را در نگارش مقالات و پروژههای پژوهشی خود بهدست آورد.
در نهایت، این نوشتار میکوشد تا با روشنسازی نکات فنی و ارائه نمونههای متنوع، مرجعی کاربردی برای دانشجویان، اساتید، پژوهشگران و نویسندگان علمی فراهم آورد؛ مرجعی که بتواند مسیر انتشار آثار علمی را هموارتر و حرفهایتر سازد.
سبک IEEE یک سبک شمارهای است که برخلاف شیوههایی مانند APA یا MLA، ترتیب منابع را بر اساس زمان ذکر شدن آنها در متن مشخص میکند، نه ترتیب الفبایی. این شیوه دارای دو بخش اصلی است:
ارجاعات درونمتنی: که بهصورت عددی در داخل براکت مربع (مثلاً [1]) درج میشود. این اعداد با ترتیب ظهور منابع در متن تطابق دارند.
فهرست منابع در انتهای مقاله: این بخش شامل اطلاعات کامل هر منبع به ترتیب شمارهای است که در متن داده شده است.
اولین ارجاع به هر منبع، شماره جدیدی دریافت میکند. مثلاً اگر یک کتاب اولین بار در پاراگراف سوم ذکر شود، شماره آن [1] خواهد بود.
در ارجاعات بعدی به همان منبع، باید از همان شماره قبلی استفاده شود.
در صورت نیاز به ارجاع به چند منبع، میتوان آنها را با کاما [2,5,7] یا در صورت پشتسرهم بودن با خط تیره [2–7] در یک براکت آورد.
ارجاع باید داخل جمله و پیش از نقطه پایان جمله قرار گیرد. مثلاً:
الگوریتمهای تطبیق الگو عملکرد متفاوتی در شرایط نویز دارند [3].
ترتیب منابع در فهرست دقیقاً مطابق با ترتیب ذکر شدن آنها در متن است.
هر مرجع با یک عدد مشخص میشود.
اطلاعات هر منبع باید بهطور کامل و با قالب مشخص نوشته شود.
ابتدا منابع فارسی، سپس منابع انگلیسی آورده میشوند.
برای منابع انگلیسی، ساختار عمومی بهصورت زیر است:
[شماره] نام نویسنده یا نویسندگان، عنوان اثر، شماره ویرایش، محل نشر: ناشر، سال نشر.
برای منابع فارسی، این ساختار به این صورت است:
[شماره] نام خانوادگی، نام نویسنده، عنوان کتاب یا مقاله، ترجمه (در صورت وجود)، شماره ویرایش، محل انتشار: ناشر، سال.
در ادامه، انواع مختلف منابع و فرمت بندی رفرنسدهی آنها را با مثال توضیح میدهیم:
کتاب تکنویسنده:
مثال انگلیسی:
[1] W.-K. Chen, Linear Networks and Systems. Belmont, CA: Wadsworth, 1993.
مثال فارسی:
[2] ستالینگ، ویلیام، اصول طراحی و ویژگیهای داخلی سیستمهای عامل، ترجمه صدیقی مشکانی، پدرام، ویرایش سوم، اصفهان: نشر شیخ بهایی، 1380.
کتاب با چند نویسنده:
[3] U. J. Gelinas, S. G. Sutton, and J. Fedorowicz, Business Processes and Information Technology. Cincinnati: South-Western, 2004.
کتاب سازمانی:
[4] World Bank, Information and Communication Technologies: A World Bank group strategy. Washington, DC: World Bank, 2002.
با عنوان اختصاری مجله:
[5] G. Liu, K. Y. Lee, and H. F. Jordan, "TDM and TWDM de Bruijn networks," IEEE Trans. Comp., vol. 46, pp. 695–701, June 1997.
با عنوان کامل مجله:
[6] J. R. Beveridge and E. M. Riseman, "How easy is matching 2D line models?" IEEE Transactions on Pattern Analysis and Machine Intelligence, vol. 19, pp. 564–579, June 1997.
نمونه فارسی:
[7] بنیاسدی، نازنین، "مدیریت مشارکتی معلمان و ارتباط آن با رفتار جامعه مدنی دانشآموزان"، مجله روانشناسی و علوم تربیتی، شماره 34، صفحات 65–96، 1386.
چاپشده:
[8] L. Liu and H. Miao, "A specification based approach," in Proc. ICFEM 2004, Seattle, WA, 2004, pp. 306–319.
ارائهشده اما چاپ نشده:
[9] H. A. Nimr, "Defuzzification of the outputs," presented at 5th Int. Conf. on Fuzzy Systems, Cairo, Egypt, 1996.
پایاننامه کارشناسی ارشد:
[10] N. Kawasaki, "Parametric study of thermal...," M.S. thesis, Dept. Electron. Eng., Osaka Univ., Japan, 1993.
پایاننامه دکتری:
[11] J. O. Williams, "Narrow-band analyzer," Ph.D. dissertation, Dept. Elect. Eng., Harvard Univ., MA, 1993.
نمونه فارسی:
[12] رضایی، مهدی، "تحلیل دادههای بزرگ با روشهای یادگیری ماشین"، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، تهران، 1400.
[13] E. E. Reber, "Absorption in the earth’s atmosphere," Aerospace Corp., Los Angeles, CA, Tech. Rep. TR-0200-3, Nov. 1988.
[14] بابایی، محمود، "توسعه الگوریتمهای پردازش تصویر"، شماره ثبت 1234، پژوهشگاه علوم و فناوری، تهران، 1398.
کتاب الکترونیکی:
[15] L. Bass et al., Software Architecture in Practice, 2nd ed. Addison Wesley, 2003. [E-book] Available: Safari e-book.
مقاله ژورنالی آنلاین:
[16] P. H. C. Eilers, "Enhancing scatterplots," Bioinformatics, vol. 20, no. 5, pp. 623–628, Mar. 2004. [Online]. Available: www.oxfordjournals.org. [Accessed: Sept. 18, 2004].
مقاله کنفرانسی آنلاین:
[17] J. Lach, "SBFS: Steganography based file system," in Proc. IT 2008, Gdansk, Poland, 2008. Available: IEEE Xplore.
سایر منابع اینترنتی:
[18] J. Geralds, "Sega Ends Production," vnunet.com, Jan. 31, 2001. [Online]. Available: http://vnunet.com/news/1116995.
نمونه فارسی:
[19] بابایی، محمود، نشر الکترونیکی، ویراسته قاسمی، علیحسین، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی، 1382.
مکاتبات شخصی یا مقالات چاپنشده:
[20] A. Harrison, private communication, May 1995.
[21] B. Smith, "An approach to graphs," unpublished.
سبک رفرنسدهی IEEE یک ابزار دقیق، ساختاریافته و مناسب برای مستندسازی پژوهشهای علمی در حوزههای فنی و مهندسی است. تسلط بر اصول آن نهتنها باعث افزایش کیفیت و اعتبار مقالات میشود، بلکه فرآیند داوری و انتشار را نیز تسهیل میکند. توجه به ترتیب صحیح منابع، فرمت استاندارد اطلاعات کتابشناسی، و دقت در ارجاعدهی درونمتنی از جمله عواملی هستند که پژوهشگران باید به آنها توجه ویژهای داشته باشند. با رعایت این موارد، هر نویسندهای میتواند مقالهای حرفهای، منظم و معتبر ارائه دهد.
با توجه به حساسیت و اهمیت رفرنسدهی در نگارش علمی، بهرهگیری از خدمات تخصصی در این حوزه میتواند نقش تعیینکنندهای در ارتقای کیفیت آثار پژوهشی داشته باشد. مؤسسه اشراق با سابقهای قابلاعتماد در زمینه پشتیبانی علمی، یکی از ارائهدهندگان خدمات حرفهای فرمتبندی منابع و استناددهی بر اساس سبکهای بینالمللی مختلف از جمله IEEE، APA، MLA، Chicago، Harvard و سایر استانداردهای مورد تأیید مجلات و دانشگاههاست.
در این مؤسسه، کلیه منابع و ارجاعات متون علمی توسط کارشناسان متخصص و آشنا با استانداردهای روز دنیا بررسی و ویرایش میشوند. چه نیاز به استخراج منابع از متن داشته باشید، چه بخواهید فهرست منابع را مطابق با قالب خاصی بازنویسی کنید یا بخواهید مقاله خود را برای ارسال به یک ژورنال بینالمللی آماده سازید، خدمات مؤسسه اشراق بهصورت دقیق، سریع و مطابق با آخرین استانداردها در دسترس شماست.
تسلط تیم اشراق بر جزئیات فنی فرمتبندی باعث میشود که نویسندگان بدون دغدغه از خطاهای رفرنسدهی، تمرکز خود را بر کیفیت علمی محتوای اثر بگذارند. این خدمات، بهویژه برای پژوهشگران، دانشجویان تحصیلات تکمیلی، و نویسندگانی که در حال آمادهسازی آثار برای انتشار هستند، میتواند صرفهجویی قابلتوجهی در زمان و انرژی به همراه داشته باشد.
اگر بهدنبال ارائه دقیق و بینقصی از منابع علمی خود هستید، بر روی لینک زیر کلیک نمائید:
راههای ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تماموقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفهای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره میتوانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفتوگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شمارههای زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
سبک IEEE یک روش استاندارد رفرنسنویسی است که توسط انجمن مهندسان برق و الکترونیک (IEEE) تدوین شده است. این سبک عمدتاً در رشتههای مهندسی، علوم کامپیوتر و فناوری اطلاعات برای نگارش مقالات علمی، پایاننامهها و گزارشهای فنی استفاده میشود.
بله، در سبک IEEE منابع در فهرست پایانی باید به همان ترتیبی که در متن ارجاع داده شدهاند، شمارهگذاری و مرتب شوند.
بله، برای اشاره به چندین منبع، شمارهها را با کاما یا خط تیره جدا کنید. برای مثال: "[1], [3], [5]" یا "[1-5]"
در مقالاتی که شامل منابع فارسی و انگلیسی هستند، ابتدا منابع فارسی و سپس منابع انگلیسی فهرست میشوند. هر دسته مطابق استاندارد IEEE شمارهگذاری میشود.
بله، ابزارهایی مانند EndNote، Mendeley، Zotero، و حتی Microsoft Word میتوانند به طور خودکار منابع را به سبک IEEE فرمتبندی کنند.