پلاجیاریسم چیست؟

تعریف پلاجیاریسم (Plagiarism)

پلاجیاریسم عبارت است از استفاده غیر قانونی از ایده‌ها، یافته‌های علمی و پژوهشی فردی به اسم خود بدون ذکر نام و کسب اجازه از صاحب اثر (The act of using another person’s words or ideas without giving credit to that person). این عمل غیر اخلاقی در محافل علمی و دانشگاهی به اسم سرقت علمی یا ادبی شناخته می‌شود. توجه به این نکته ضروری می‌باشد که نویسنده مقاله عمداً یا سهواً می‌تواند به جرم سرقت ادبی مرتکب شود، یعنی اگر نویسنده با آگاهی کامل مطالب یا ایده‌ای را از مقاله دیگر برداشته باشد و در مقاله خود درج نماید سرقت ادبی عمدی انجام داده است اما اگر ناخودآگاه و به طور اتفاقی از بررسی‌های شخصی در نوشته خود بهره برده باشد بدون ذکر منبع در این صورت پلاجیاریسم غیرعمد بوده است. در هر حالت پلاجیاریسم، مقاله نوشته شده را از اعتبار ساقط می‌کند.

نحوه تشخیص سرقت ادبی

سرقت ادبی را می‌توان بر دو نوع مستقیم و غیر مستقیم تقسیم کرد. سرقت ادبی مستقیم همان Copy and Paste، می‌باشد که تمامی متن را کلمه به کلمه بدون استناد مورد استفاده قرار می‌دهند. در سرقت ادبی با تغییر کلمات (Copy and Word Switch)، نویسنده سعی دارد با تغییر تنها چند کلمه از متن مورد استفاده، خود از سرقت ادبی و علمی مبری کند. جهت تشخیص وجود یا عدم وجود سرقت ادبی در یک مقاله، سایت‌ها و نرم‌افزارهای متعدد اقدام به بررسی پلاجیاریسم می‌نمایند از جمله این نرم افزارها می‌توان به iThenticate اشاره نمود. که یکی از جامع ترین و معتبرترین نرم افزارها در این زمینه می‌باشد که تمامی مجلات معتبر دنیا برای غربالگری اولیه از این نرم افزار استفاده می‌کنند.

چرا باید از سرقت ادبی جلوگیری کرد؟

یکی از موارد مهم و حساس که در مجلات معتبر بررسی و ارزیابی می‌گردد مسئله پلاجیاریسم یا سرقت ادبی می‌باشد. چرا که از مقوله پلاجیاریسم می‌توان به عنوان شاخصی جهت تعیین سطح کیفی و ارزش مجلات یاد کرد، یعنی به همان میزانی که مقالات منتشر شده در مجلات از سطح کیفی بالایی برخوردار باشند تعداد ارجاعات به مقالات انتشار یافته توسط مجله بالاتر رفته و در نتیجه منجر به افزایش امتیاز و کیفیت مجله مورد نظر نسبت به رقیب خود خواهد بود. بدین منظور مجلات قبل از انتشار مقالات دریافتی در ابتدای امر اقدام به بررسی سرقت ادبی مقالات می‌کنند، تا مقاله‌ای که مشابهت بیش از حدی به سایر مقالات دارد ار پروسه داوری کنار رفته و ریجکت سریع شود.

از جنبه دیگر پلاجیاریسم را می‌توان به عنوان نقطه‌ی امنیتی برای نویسندگان قلمداد کرد چون با وجود این مسئله نویسندگان اطمینان خاطر بیشتری جهت انتشار آثار خود خواهند داشت زیرا قوانین اعمال شده در زمینه سرقت ادبی باعث خواهد شد ماحصل زحمات نویسندگان مقالات بصورت رایگان در اختیار سایرین قرار نگیرد و حق کپی رایت در حیطه نگارش مقاله تمام و کمال رعایت گردد. در این صورت نویسندگان مقالات با خیال راحت از اینکه مقاله نگارش شده توسط آن‌ها هیچ‌گاه بدون ذکر منبع مورد استفاده قرار نخواهد گرفت اقدام به پژوهش‌ها و دستاوردهای علمی جدیدی نمایند.

راهکارهای جلوگیری از سرقت ادبی

باید گفت پیشگیری از پلاجیاریسم قدمی در جهت افزایش شانس پذیرش مقالات به شمار می‌رود. در این راستا توجه به این نکته ضروری می‌باشد که در برخی موارد نویسنده مقاله بدون اطلاع از بحث سرقت ادبی اقدام به استفاده از مقاله دیگری داخل مقاله خود می‌نماید، بنابراین ضروری می‌باشد جهت جلوگیری و یا به حداقل رسانیدن پلاجیاریسم  دانشجویان و نگارندگان مقالات آگاهی لازم و کافی  در مورد سرقت ادبی و اصول صحیح رفرنس دهی داشته باشند. یکی از راه‌های جلوگیری از پلاجیاریسم استفاده از نرم افزار‌های تشخیص پلاجیاریسم قبل از پذیرش مقاله می‌باشد، برای این کار باید از میزان مشابهت (Similarity Rate) مقاله خود قبل از پذیرش آگاه شوید و نسبت به رفع آن اقدام نمائید تا از ریجکت فوری مقاله خود جلوگیری کنید. رایج‌ترین روش برای این کار استفاده از نرم‌افزارها می‌باشد، مشکلی که این نرم افزارها دارند این است که به دلیل عدم دسترسی به منابع کافی و همچنین عدم وجود پاسخ استاندارد نمی‌توانید از درصد مشابهت ارائه شده در گزارش مطمئن باشید (درصد تشابه را کمتر از میزان واقعی نشان می‌دهند). گزارش بررسی درصد سرقت ادبی مقاله، ضمن تعیین درصد تشابه، تمام بخش‌هایی که از سایر منابع برداشته شده و سرقت علمی محسوب می‌شوند با ذکر منابع آنها مشخص می‌گردد. بنابراین شما قادر خواهد بود قبل از ارسال مقاله به مجلات با بازنویسی (Re-writing) و ویرایش نیتیو (Native Edit) این بخش‌ها، با کاهش درصد تشابه، از سرقت علمی جلوگیری کنید. بازنویسی (پارافریز) مقاله باعث از بین رفتن پلاجیاریسم مقاله می‌گردد. بسیار واضح می‌باشد که این کار می‌بایست توسط افرادی انجام گردد که با اصول بازنویسی آشنا بوده ضمن رعایت اصل پارفریز مفهوم علمی مقاله را بدون کم و کاست منتقل نمایند.

در کل می‌توان گفت سرقت ادبی عملی غیراخلاقی می‌باشد که در هر حالت باید از آن اجتناب کرد زیرا یکی از معیارهای مهم پذیرش و چاپ مقاله در مجلات معتبر می‌‌باشد توجه داشته باشید مجلات مختلف در صد متفاوتی از سرقت ادبی را مجاز می‌دانند پس نمی‌توان برای همه مجلات یک عدد خاص ذکر کرد اما باید بدانیم که معمولا بیش از 20% مقاله اگر دچار مشابهت باشد از نظر بسیاری از مجلات معتبر علمی قابل قبول نمی‌باشد.