در دنیای پژوهش، هر مقاله توسط تیمی از نویسندگان نگارش می‌شود که هرکدام سهم مشخصی در انجام پژوهش و نگارش دارند. در این میان، یک نفر به عنوان نویسنده مسئول (Corresponding Author) شناخته می‌شود که وظایف ویژه‌ای بر عهده دارد. در این مطلب، به مفهوم نویسنده مسئول، شرح وظایف او، معیارهای انتخاب و نحوه مشخص شدن نویسنده مسئول در مقالات خواهیم پرداخت.
در دنیای پژوهش و تولید مقالات علمی، نگارش و انتشار یافته‌های علمی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هر مقاله علمی نتیجه یک کار تیمی میان پژوهشگران است که هرکدام وظایف مشخصی را در انجام تحقیق، تحلیل داده‌ها، نگارش و ویرایش بر عهده دارند. با این حال، یکی از مهم‌ترین نقش‌هایی که در فرآیند تهیه، ارسال و پیگیری مقاله ایفا می‌شود، نقش نویسنده مسئول (Corresponding Author) است. نویسنده مسئول فردی است که مسئولیت نهایی ارتباط با مجله علمی، هماهنگی میان نویسندگان و پاسخگویی به سؤالات داوران و ویراستاران را بر عهده دارد و نقش حیاتی در هماهنگی، تکمیل و انتشار مقاله دارد.
در فرآیند انتشار یک مقاله، ارتباطات صحیح و به‌موقع با مجله، ارسال اطلاعات لازم، مدیریت بازخوردهای داوران و رعایت موازین اخلاقی، همه از عواملی هستند که می‌توانند تأثیر مستقیمی بر پذیرش و انتشار مقاله داشته باشند. ازاین‌رو، نویسنده مسئول باید فردی آگاه، باتجربه و توانمند در تعاملات علمی باشد. انتخاب فردی که بتواند به‌درستی از عهده این مسئولیت برآید، نه‌تنها بر موفقیت مقاله تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند روند پذیرش و چاپ را تسریع کند.
در این مطلب، ابتدا به تعریف دقیق نویسنده مسئول پرداخته و سپس وظایف او را بررسی خواهیم کرد. در ادامه، معیارهای انتخاب نویسنده مسئول، امتیازاتی که این فرد نسبت به سایر نویسندگان دارد، نقش او در مقالات مستخرج از پایان‌نامه و نحوه مشخص شدن او در یک مقاله علمی را مورد بررسی قرار خواهیم داد. هدف از ارائه این مطلب، آشنایی بیشتر پژوهشگران و دانشجویان با این نقش مهم و تأثیر آن در فرآیند انتشار مقالات علمی است.
طبق تعریف کمیته بین‌المللی سردبیران مجلات پزشکی (ICMJE)، نویسنده مسئول فردی است که ارتباط اصلی با مجله را بر عهده دارد. او مسئول ارسال مقاله، پیگیری مراحل داوری، ارائه اطلاعات مورد نیاز مجله، تأییدیه‌های اخلاقی و ثبت تعارض منافع است. این فرد نقش کلیدی در تسهیل روند انتشار مقاله ایفا می‌کند و مسئولیت نهایی صحت اطلاعات ارائه‌شده را بر عهده دارد.
در برخی موارد، نویسنده مسئول ممکن است تمامی وظایف خود را به دیگر نویسندگان تفویض کند، اما در نهایت، این فرد باید از اجرای صحیح تمامی مراحل اطمینان حاصل کند.
نویسنده مسئول دارای وظایف متعددی است که می‌توان آنها را در چند بخش دسته‌بندی کرد:
اطمینان از اینکه مقاله مطابق با فرمت مجله موردنظر تنظیم شده است.
بررسی انسجام بخش‌های مختلف مقاله، از چکیده گرفته تا منابع.
ارائه تمام فرم‌های درخواستی مجله، مانند فرم تعهدنامه نویسندگان، فرم تعارض منافع، تأییدیه کمیته اخلاق و مستندات ثبت آزمایش‌های بالینی.
تنظیم دقیق اطلاعات سازمانی (Affiliation) تمامی نویسندگان.
دریافت تأییدیه از همه نویسندگان در مورد ترتیب اسامی و صحت اطلاعات ثبت‌شده.
بررسی و جلوگیری از مواردی مانند سرقت علمی، ارسال همزمان مقاله به چند مجله، جعل داده‌ها و تخلفات علمی دیگر.
اطمینان از ارائه منابع به‌درستی و رعایت حقوق مالکیت فکری.
پیگیری وضعیت مقاله در مراحل داوری، پذیرش و چاپ.
مطالعه دقیق نظرات داوران و ارائه اصلاحات موردنیاز.
ارسال پاسخ به ویراستاران و داوران در کوتاه‌ترین زمان ممکن.
ارتباط و هماهنگی میان تمامی نویسندگان برای جمع‌آوری داده‌ها، اصلاحات و تنظیم نسخه نهایی مقاله.
بررسی نهایی مقاله پیش از ارسال به مجله.
ویژگی‌ها | نویسنده اول | نویسنده مسئول |
نقش اصلی | انجام پژوهش، نگارش اولیه مقاله | ارسال مقاله، پیگیری داوری و چاپ |
میزان مشارکت در تحقیق | بیشترین سهم را در انجام پژوهش دارد | ممکن است در تحقیق مشارکت داشته باشد یا بیشتر روی انتشار مقاله تمرکز کند |
ارتباط با مجله | معمولاً مسئولیتی در این زمینه ندارد | مسئول تمامی مکاتبات و تعاملات با مجله است |
پاسخگویی به داوران | همکاری در انجام اصلاحات مقاله | ارائه پاسخ رسمی به داوران و سردبیر |
تعیین شده توسط | معمولاً تیم پژوهشی یا توافق بین نویسندگان | با توافق نویسندگان مشخص می‌شود |
انتخاب نویسنده مسئول باید بر اساس معیارهای مشخصی انجام شود که برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:
فردی که تجربه بیشتری در نگارش و ارسال مقالات علمی دارد، گزینه بهتری برای این نقش محسوب می‌شود. آشنایی با فرآیند داوری و چاپ مقاله، به نویسنده مسئول کمک می‌کند تا امور را سریع‌تر و دقیق‌تر انجام دهد.
نویسنده مسئول باید توانایی برقراری ارتباط حرفه‌ای با سردبیران، داوران و نویسندگان دیگر را داشته باشد. این مهارت برای مدیریت نظرات داوران، ارسال درخواست‌های اصلاحی و هماهنگی میان نویسندگان ضروری است.
فردی که به داده‌ها و اطلاعات تحقیق دسترسی بیشتری دارد، می‌تواند در صورت نیاز، به‌سرعت مدارک و مستندات موردنیاز مجله را ارسال کند.
نویسنده مسئول باید با رضایت تمامی نویسندگان انتخاب شود. هماهنگی و توافق میان نویسندگان از بروز اختلافات جلوگیری کرده و روند انتشار مقاله را تسهیل می‌کند.
نویسنده مسئول علاوه بر وظایف متعدد، از امتیازات ویژه‌ای نیز برخوردار است:
کسب امتیاز بیشتر: در ارزیابی‌های علمی و آکادمیک، نویسنده مسئول معمولاً امتیاز بیشتری نسبت به سایر نویسندگان دریافت می‌کند.
اعتبار علمی بالاتر: به دلیل مسئولیت اصلی در انتشار مقاله، نویسنده مسئول از اعتبار علمی بیشتری برخوردار خواهد بود.
ارتباط مستقیم با مجلات معتبر: این تعامل باعث می‌شود که نویسنده مسئول با فرآیندهای انتشار مقاله بیشتر آشنا شده و تجربه ارزشمندی کسب کند.
در مقالاتی که از پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد یا دکتری استخراج می‌شوند، معمولاً استاد راهنما به عنوان نویسنده مسئول انتخاب می‌شود. علت این امر عبارت است از:
استاد راهنما مسئول هدایت پژوهش و صحت علمی مقاله است.
وی تجربه کافی در تعامل با مجلات علمی و پاسخگویی به داوران را دارد.
مسئولیت رعایت اصول اخلاقی پژوهش معمولاً بر عهده استاد راهنما است.
البته در برخی موارد، نویسنده اول (دانشجو) نیز می‌تواند نویسنده مسئول باشد، به‌ویژه اگر او تجربه کافی در نگارش و ارسال مقاله داشته باشد.
در مقالات علمی، نویسنده مسئول معمولاً به یکی از روش‌های زیر مشخص می‌شود:
علامت ستاره (*): نام نویسنده مسئول با یک ستاره مشخص می‌شود.
مشخص کردن در بخش افیلیشن (Affiliation): در پایین صفحه عنوان مقاله، معمولاً اطلاعات نویسندگان آورده می‌شود که در آن نام نویسنده مسئول به همراه ایمیل ارتباطی درج می‌شود.
ذکر در قسمت اطلاعات نویسندگان (Author Contributions): در برخی مقالات، نویسنده مسئول در بخش توضیحات نویسندگان مشخص می‌شود.
انتخاب فردی مناسب برای نویسنده مسئول می‌تواند تأثیر بسزایی در سرعت پذیرش و انتشار مقاله داشته باشد. برخی از عوامل کلیدی که نشان‌دهنده اهمیت این انتخاب هستند، عبارت‌اند از:
یک نویسنده مسئول آگاه و باتجربه می‌تواند مقاله را مطابق با راهنمای نویسندگان مجله تنظیم کند و از بروز مشکلات فنی و رد مقاله به دلیل عدم تطابق با قالب مجله جلوگیری نماید.
یکی از دلایل تأخیر در فرآیند داوری و چاپ مقاله، عدم ارائه پاسخ‌های دقیق و علمی به نظرات داوران است. نویسنده مسئول باید بتواند:
نظرات داوران را به درستی تحلیل کند و آنها را برای سایر نویسندگان توضیح دهد.
اصلاحات موردنیاز را انجام داده و به‌موقع ارسال کند.
در صورت نیاز، استدلال علمی قانع‌کننده‌ای برای دفاع از بخش‌های اصلاح‌نشده ارائه دهد.
یک نویسنده مسئول که در تعامل با مجلات علمی سابقه خوبی دارد و آشنا به فرآیندهای انتشار مقالات است، می‌تواند به بهبود تصویر کلی مقاله کمک کند. بسیاری از مجلات معتبر، هنگام بررسی مقاله، به اعتبار علمی و سوابق نویسنده مسئول نیز توجه می‌کنند.
یکی از چالش‌های پژوهشی، ارسال همزمان مقاله به چند مجله، سرقت علمی و استفاده نادرست از داده‌ها است. نویسنده مسئول باید اطمینان حاصل کند که مقاله از نظر اصول اخلاقی پژوهش و ملاحظات قانونی مشکلی نداشته باشد تا از رد شدن مقاله و محرومیت‌های احتمالی جلوگیری شود.
گاهی اوقات، مقاله پس از داوری اولیه به دلیل نقص‌های جزئی رد می‌شود. یک نویسنده مسئول حرفه‌ای می‌تواند با ارسال نامه اعتراض علمی مستدل، مقاله را برای بررسی مجدد ارسال کند. همچنین، در صورتی که مقاله در مرحله داوری طولانی شود، پیگیری وضعیت مقاله از طریق مکاتبه رسمی با سردبیر ضروری است.
نویسنده مسئول نقش حیاتی در فرآیند ارسال، داوری و چاپ مقاله دارد. او مسئولیت هماهنگی میان نویسندگان، ارتباط با مجله و پیگیری وضعیت مقاله را بر عهده دارد. انتخاب نویسنده مسئول باید بر اساس تجربه، مهارت‌های ارتباطی و دسترسی به منابع تحقیقاتی انجام شود. همچنین، این نقش با امتیازات علمی ویژه‌ای همراه است که باعث افزایش اعتبار علمی فرد در مجامع پژوهشی می‌شود.
اگرچه در بسیاری از موارد استاد راهنما به عنوان نویسنده مسئول انتخاب می‌شود، اما در برخی موارد نویسنده اول نیز می‌تواند این وظیفه را بر عهده بگیرد. در نهایت، رعایت اصول اخلاقی و پیگیری دقیق تمامی مراحل، از مهم‌ترین مسئولیت‌های نویسنده مسئول است که می‌تواند موفقیت یک مقاله علمی را تضمین کند.
فرآیند آماده‌سازی و ارسال مقاله به مجلات علمی نیازمند رعایت استانداردها و اصول خاصی است که از جمله آنها می‌توان به فرمت‌بندی صحیح، تنظیم ساختار مقاله مطابق با دستورالعمل‌های مجله، تکمیل فرم‌های لازم و سابمیت مقاله در پنل مجله اشاره کرد. مؤسسه اشراق با سال‌ها تجربه در زمینه فرمت‌بندی و تنظیم مقالات علمی، آماده ارائه خدمات تخصصی در این حوزه است تا پژوهشگران بتوانند مقالات خود را مطابق با استانداردهای موردنیاز مجلات علمی تنظیم کرده و بدون دغدغه سابمیت نمایند.
لازم به ذکر است که مؤسسه اشراق هیچ‌گونه خدمات نگارشی یا نویسندگی ارائه نمی‌دهد و در فرآیند انتخاب نویسنده مسئول نیز دخالتی ندارد. انتخاب نویسنده مسئول کاملاً بر عهده نویسندگان مقاله است و بر اساس توافق بین آنها مشخص می‌شود. معمولاً در مقالات مستخرج از پایان‌نامه یا رساله دکتری، نویسنده مسئول همان استاد راهنمای دانشجو خواهد بود، چرا که وی نظارت مستقیم بر پژوهش داشته و مسئولیت علمی و اخلاقی مقاله را بر عهده دارد.
مؤسسه اشراق با رعایت اصول حرفه‌ای، صرفاً به فرمت‌بندی، آماده‌سازی و تنظیم مقالات علمی مطابق با استانداردهای مجلات می‌پردازد و پژوهشگران می‌توانند با اطمینان از این خدمات بهره‌مند شوند تا مقالات خود را با کیفیت بالا و بدون مشکلات فنی به مجلات معتبر ارسال کنند.
راه‌های ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تمام‌وقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفه‌ای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره می‌توانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفت‌وگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شماره‌های زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
بله، اما این تغییر باید با تأیید همه نویسندگان انجام شود و از طریق مکاتبه رسمی با مجله درخواست گردد. برخی مجلات ممکن است تغییر نویسنده مسئول را فقط در مراحل اولیه بررسی مقاله بپذیرند.
نویسنده مسئول باید دارای مهارت‌های ارتباطی قوی، تجربه در ارسال مقالات علمی، آشنایی با فرآیند داوری و انتشار، توانایی مدیریت اصلاحات و رعایت اصول اخلاقی پژوهش باشد.
به ندرت مجلات اجازه می‌دهند که دو نویسنده به عنوان نویسنده مسئول معرفی شوند، اما این موضوع بستگی به سیاست‌های مجله دارد. در اکثر موارد، تنها یک نفر به عنوان نویسنده مسئول تعیین می‌شود.
نویسنده مسئول معمولاً با یک علامت (*) در کنار نام او مشخص می‌شود و ایمیل او در قسمت افیلیشن (Affiliation) ذکر می‌شود. همچنین، در برخی مقالات، در بخش اطلاعات نویسندگان (Author Contributions) توضیح داده می‌شود که چه کسی نویسنده مسئول است.
نه، نویسنده مسئول و نویسنده اول دو نقش مجزا دارند. نویسنده اول معمولاً فردی است که بیشترین سهم را در انجام پژوهش و نگارش مقاله دارد، اما نویسنده مسئول کسی است که با مجله در ارتباط است و فرآیند انتشار را مدیریت می‌کند. البته در برخی موارد، این دو نقش می‌توانند بر عهده یک نفر باشند.
اینستاگرام
تلگرام