یکی از پرچالشترین مراحل در مسیر انتشار علمی، مواجهه با واژهای به نام ریجکت (Reject) یا همان رد شدن مقاله از سوی مجله است. در واقع، ریجکت مقاله تنها به معنای ضعف علمی نیست و عوامل متعددی در پذیرش یا رد مقاله نقش دارند. در این مطلب راهنمای جامعی برای پیشگیری از ریجکت سریع مقاله ارائه خواهیم داد تا پژوهشگران بتوانند شانس موفقیت خود را افزایش دهند.
در دنیای امروز که پیشرفتهای علمی و تکنولوژیک با سرعت چشمگیری در حال وقوع هستند، انتشار مقالات علمی معتبر بهعنوان یکی از ارکان اصلی توسعه علم و دانش، اهمیتی بیبدیل یافته است. پژوهشگران، اساتید دانشگاه و دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای ارتقاء علمی، اخذ پذیرش تحصیلی یا شغلی، و ارتقاء رتبه علمی، نیازمند ارائهی نتایج تحقیقات خود در قالب مقالات علمی در ژورنالهای معتبر داخلی و بینالمللی هستند.
با این حال، فرآیند پذیرش مقاله همواره ساده و سریع نیست. واقعیت این است که بخش قابل توجهی از مقالات علمی پیش از رسیدن به مرحله داوری، به دلیل ایرادات ابتدایی و قابل پیشگیری، توسط ادیتورها رد (ریجکت) میشوند. این موضوع نهتنها وقت و انرژی پژوهشگر را هدر میدهد، بلکه ممکن است باعث ناامیدی، از دست رفتن فرصتهای شغلی یا تحصیلی، و حتی تضعیف اعتماد به نفس نویسنده شود.
بسیاری از ریجکتهای سریع (Desk Reject) به دلایلی صورت میگیرند که بهراحتی با دقت، دانش و بازبینی اصولی قابل اجتناب هستند. از جمله این دلایل میتوان به ایرادات ساختاری، فنی، محتوایی، درصد مشابهت بالا، فرمتبندی نادرست، ناسازگاری با حوزه مجله، نبود نوآوری، کیفیت پایین تصاویر و نمودارها، ضعف آماری، عدم انسجام، ابهام در نگارش و اشکالات گرامری اشاره کرد.
در این مطلب، با تکیه بر تجربیات علمی، بازخوردهای سردبیران و داوران، و اصول بینالمللی نگارش علمی، به بررسی جامع و نظاممند دلایل اصلی ریجکت سریع مقالات علمی پرداختهایم و برای هر یک از آنها راهکارهایی کاربردی و اثربخش ارائه کردهایم. هدف اصلی این مطلب، ارتقاء سطح کیفی مقالات پژوهشگران ایرانی و افزایش احتمال پذیرش آنها در نشریات معتبر است.
اگر شما نیز در مسیر انتشار علمی قدم برداشتهاید و میخواهید از خطاهای رایج نویسندگان جلوگیری کرده و شانس پذیرش مقالهتان را افزایش دهید، با ما همراه باشید تا با یک راهنمای گامبهگام، از ایده تا انتشار، مسیر موفقیت را هموارتر کنید.
اغلب نویسندگان، بهویژه پژوهشگران جوان، تصور میکنند که تنها ضعف علمی دلیل رد مقاله است؛ اما واقعیت این است که بسیاری از ریجکتها بهدلیل ایرادات ساختاری، نگارشی و حتی اشتباهات ساده در فرمتبندی یا عدم انتخاب مجله مناسب اتفاق میافتند.
با شناخت دقیق و واقعبینانه از این علل، میتوان از تکرار اشتباهات رایج جلوگیری کرده و مقالهای با کیفیت و شانس بالای پذیرش تهیه کرد. در ادامه، به دوازده عامل اصلی ریجکت مقاله که در فرآیند داوری و ارزیابی علمی بیشترین نقش را دارند، اشاره خواهیم کرد:
یکی از رایجترین دلایل ریجکت، وجود ایرادهای ساختاری در مقاله است. ساختار یک مقاله علمی استاندارد باید شامل بخشهایی مانند: چکیده، مقدمه، روش تحقیق، نتایج، بحث، نتیجهگیری، منابع و پیوستها باشد. برخی از مشکلات رایج ساختاری عبارتاند از:
عدم استفاده از ساختار IMRAD (مقدمه، روش، نتایج، بحث) که در بسیاری از ژورنالهای علمی معیار است.
ترتیب نادرست مطالب یا جابهجایی بخشهایی مانند نتایج و بحث.
حذف بخشهایی مهم نظیر بحث یا نتیجهگیری.
برای جلوگیری از این مشکل، پیشنهاد میشود حتماً دستورالعمل نویسندگان (Author Guidelines) مجله مورد نظر را با دقت مطالعه کنید و ساختار مقاله را بر اساس آن تنظیم نمایید.
نقصهای فنی در طراحی پژوهش یکی از مهمترین عوامل ریجکت مقاله بهخصوص از سوی داوران تخصصی است. این ایرادها شامل موارد زیر هستند:
تعریف نادرست یا مبهم فرضیات تحقیق
عدم تطابق بین روش تحقیق و اهداف مقاله
عدم کنترل متغیرهای مداخلهگر در مطالعات تجربی
نبود جزییات کافی در روش تحقیق برای تکرارپذیری
برای رفع این چالشها، نویسنده باید قبل از نگارش مقاله، با یک متخصص روش تحقیق مشورت کند و از صحت طراحی و اجرای تحقیق مطمئن شود.
بسیاری از مقالات بهدلیل نداشتن محتوای علمی قوی و اصیل رد میشوند. نشریات علمی انتظار دارند محتوای مقاله علاوه بر جدید بودن، دارای استدلالهای دقیق و تحلیلهای عمیق باشد.
ایرادهای رایج محتوایی:
استنتاجهای سطحی و بدون پشتوانه تحلیلی
تکرار مباحث عمومی یا کلیشهای
عدم پاسخ به یک سوال تحقیق مشخص
برای رفع این مورد، قبل از نگارش مقاله، یک مرور دقیق از ادبیات پژوهش انجام دهید و خلأ تحقیقاتی مشخصی را هدف قرار دهید.
یکی از شایعترین دلایل ریجکت آنی مقالات، بالا بودن درصد مشابهت است که از طریق نرمافزارهایی مانند iThenticate بررسی میشود.
روشهای پیشگیری:
بازنویسی محتوای ارجاعشده به زبان خودتان
نقل قول مستقیم در موارد ضروری با ذکر منبع
استفاده از ابزارهای بررسی مشابهت قبل از ارسال مقاله
بیشتر مجلات، حد مجاز مشابهت را بین 10 تا 20 درصد در نظر میگیرند. اگر مقالهای بالای این حد قرار گیرد، بدون بررسی علمی، ریجکت خواهد شد.
فرمتبندی اشتباه نیز از دیگر دلایل ریجکت سریع مقالات است. هر مجله علمی، مجموعهای از دستورالعملها و استانداردهای نگارشی مخصوص خود دارد که رعایت نکردن آنها باعث رد اولیه (Desk Reject) میشود.
اشکالات رایج در فرمتبندی:
عدم رعایت فونت، اندازه و فاصله بین خطوط مشخصشده توسط مجله
فرمت اشتباه در ارجاعدهی (APA, MLA, IEEE و ...)
عدم شمارهگذاری درست جدولها و شکلها
ارسال فایل بهصورت فرمتهای نادرست مثل PDF بهجای Word یا LaTeX
پیشنهاد: همیشه از الگوی آماده مقاله (Template) مجله استفاده کنید و پیش از ارسال، یک بار مقاله را با دقت بازبینی فرمتی انجام دهید.
یکی از دلایل رایج ریجکت این است که مقاله با حوزه تخصصی مجله همراستا نیست. ژورنالها معمولاً محدوده موضوعی خود را بهصورت شفاف در وبسایتشان مشخص میکنند.
مثال:
اگر مقالهای در حوزه مهندسی مکانیک به مجلهای در زمینه زیستپزشکی ارسال شود، بدون بررسی علمی ریجکت خواهد شد.
روشهای پیشگیری:
بررسی بخش «Aims & Scope» مجله
مطالعه چند مقاله اخیر منتشر شده در مجله
بررسی پذیرش مقالههای مشابه توسط آن ژورنال
ژورنالها از مقالاتی که صرفاً تکرار یافتههای قبلی باشند، استقبال نمیکنند. نوآوری (Innovation) و ارزش افزوده علمی معیارهای کلیدی پذیرش هستند.
راهکارها:
انتخاب موضوعاتی که خلأ پژوهشی دارند
استفاده از روشها یا ابزارهای نوین تحلیل
افزودن بخش «Contribution of the study» برای نشان دادن ارزش تحقیق
تصاویر، نمودارها و جداول، نقش مهمی در انتقال دادههای علمی دارند. اگر این عناصر:
وضوح کافی نداشته باشند
از استانداردهای گرافیکی برخوردار نباشند
توضیح یا شمارهگذاری مناسب نداشته باشند
باعث ریجکت یا درخواست بازنگری شدید خواهند شد.
نکته: از نرمافزارهایی مانند Origin، GraphPad Prism، یا MATLAB برای تولید نمودارهای با کیفیت استفاده کنید. فرمت تصاویر نیز باید TIFF یا PNG با وضوح بالا (300 dpi) باشد.
تحلیل آماری نادرست یا ناکافی، اعتبار یافتههای تحقیق را زیر سؤال میبرد.
اشکالات متداول آماری:
انتخاب نادرست آزمون آماری
تحلیل بدون در نظر گرفتن فرضیات آماری
تفسیر اشتباه نتایج آماری
پیشنهاد: با یک متخصص آمار مشورت کنید یا از نرمافزارهای آماری معتبر مانند SPSS، R یا STATA استفاده نمایید. همچنین نتایج را بهصورت قابلفهم و با نمودارهای مرتبط ارائه دهید.
مقالهای که بین بخشهای مختلف خود ارتباط منطقی و معنایی نداشته باشد، معمولاً توسط داوران بازگردانده یا رد میشود.
اشکالات رایج:
تفاوت بین سوال تحقیق در مقدمه و تحلیلهای بخش نتایج
نتیجهگیری که به سوال تحقیق پاسخ نمیدهد
نبود ارجاع متقابل بین جداول، نمودارها و تحلیلها
راهکار: پس از نگارش اولیه، مقاله را بهصورت یکپارچه و از دید خواننده بازخوانی کنید. انسجام بین بخشها را با استفاده از جملات پیوندی و مرور اهداف اولیه حفظ کنید.
اگر خواننده (داور یا ادیتور) نتواند بهراحتی مفاهیم کلیدی مقاله را درک کند، احتمال رد شدن مقاله بسیار بالاست.
دلایل:
استفاده بیش از حد از اصطلاحات تخصصی بدون توضیح
جملهبندیهای مبهم و طولانی
نبود تعریف شفاف از متغیرها و مفاهیم کلیدی
پیشنهاد: از ویراستار علمی یا همکار متخصص بخواهید مقاله را بازخوانی کند و بخشهای گنگ را شفافسازی نماید. همچنین خلاصهنویسی و استفاده از جملات کوتاه مؤثر خواهد بود.
نویسندهای که مقالهاش از نظر زبانی دچار خطاهای متعدد باشد، نشان میدهد به حرفهای بودن نگارش علمی بیتوجه است.
اشتباهات متداول:
استفاده نادرست از زمان افعال (گذشته، حال)
نبود ارتباط مناسب بین جملات
اشتباه در تلفظ اصطلاحات علمی
ضعف در نگارش چکیده یا نتیجهگیری
راهکار: از خدمات ویرایش حرفهای انگلیسی (Proofreading) بهره بگیرید یا مقاله را جهت انجام ویراستاری نیتیو به افراد بومی مسلط به زبان انگلیسی بسپارید.
آیتم بررسی | ✅ چک شده؟ |
---|---|
ساختار استاندارد مقاله رعایت شده است؟ | |
فرضیهها و متدولوژی شفاف هستند؟ | |
محتوا اصیل و نوآورانه است؟ | |
مشابهت کمتر از 15% است؟ | |
فرمت مجله بهدقت رعایت شده است؟ | |
تصاویر و نمودارها کیفیت بالا دارند؟ | |
تحلیل آماری دقیق و مستند است؟ | |
انسجام بین بخشها رعایت شده است؟ | |
متن روان و بدون ایراد گرامری است؟ |
توصیه میشود این چکلیست را پیش از ارسال مقاله حتماً تکمیل و نهایی کنید.
پذیرش مقاله علمی، فراتر از صرفاً تولید داده و نوشتن نتایج است. این فرآیند نیازمند رعایت دقیق اصول علمی، اخلاقی، ساختاری و نگارشی است. با شناخت دلایل اصلی ریجکت مقالات و بهکارگیری راهکارهای پیشگیری، نویسندگان میتوانند شانس موفقیت خود را افزایش دهند و از اتلاف زمان و هزینه جلوگیری نمایند.
در مسیر انتشار علمی، تنها داشتن یک مقاله خوب کافی نیست؛ بلکه کیفیت نگارش، ساختار حرفهای، رعایت استانداردهای مجله و تعامل مؤثر با سردبیر از جمله عوامل تعیینکننده در موفقیت نهایی هستند. در این مسیر تخصصی، همراهی با یک مجموعه علمی و قابلاعتماد میتواند از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری کرده و شانس پذیرش مقاله را بهطور چشمگیری افزایش دهد.
مؤسسه اشراق با سالها تجربه در زمینه خدمات تخصصی مقالات علمی، مجموعهای کامل از خدمات را به پژوهشگران ارائه میدهد که مستقیماً در پیشگیری از ریجکت مقالات مؤثر هستند. این خدمات شامل موارد زیر است:
پارافریز حرفهای و رفع سرقت علمی (Plagiarism Removal): کاهش درصد مشابهت با استفاده از بازنویسی علمی بدون خدشه به مفهوم اصلی.
ویراستاری تخصصی: اصلاح گرامر، نگارش، علائم نگارشی و بهبود خوانایی مقاله به زبان انگلیسی آکادمیک.
کاهش کمیت مقاله: کاهش تعداد کلمات مقاله در صورت نیاز به رعایت محدودیتهای مجله بدون حذف اطلاعات مهم.
تهیه چکیده مبسوط (Structured Abstract) و چکیده گرافیکی (Graphical Abstract): افزایش جذابیت مقاله برای سردبیر و داور با ارائه تصویری خلاصه از محتوای مقاله.
نگارش کاورلتر حرفهای (Cover Letter): تدوین نامهای دقیق و تأثیرگذار خطاب به سردبیر جهت معرفی مقاله و اهمیت آن.
فرمتبندی دقیق بر اساس دستورالعمل مجله: تنظیم همه بخشهای مقاله مطابق با استانداردهای ژورنال هدف.
سابمیت حرفهای و پیگیری روند داوری: ارسال مقاله به مجله، مکاتبه با سردبیر، پاسخ به داوران و پیگیری کامل تا پذیرش نهایی.
با بهرهگیری از خدمات مؤسسه اشراق، نویسندگان میتوانند با اطمینان بیشتر، مقاله خود را به مرحله چاپ و انتشار در ژورنالهای معتبر بینالمللی برسانند. این مجموعه نهتنها به اصلاح ایرادات غیر محتوایی میپردازد، بلکه بهعنوان یک راهنمای حرفهای در کنار پژوهشگر قرار میگیرد تا از تجربهای مطمئن و موفق در مسیر چاپ علمی برخوردار شود.
راههای ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تماموقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفهای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره میتوانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفتوگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شمارههای زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
اکثر مجلات درصد مشابهت زیر 15 درصد را میپذیرند، اگرچه برخی مجلات سختگیرتر هستند.
اگر مقاله شما دادههای تحلیلی دارد، نمودارهای با کیفیت میتوانند تأثیر زیادی بر پذیرش مقاله بگذارند.
با مطالعه اسکوپ مجله، مقالات قبلی و نرخ پذیرش آن میتوانید انتخاب بهتری داشته باشید.
استفاده از ویراستار حرفهای یا نرمافزارهایی مانند Grammarly توصیه میشود.
دلایلی مانند عدم تطابق با اسکوپ مجله، فرمت نادرست، درصد مشابهت بالا یا کیفیت ضعیف محتوا.