در این مطلب، به معرفی نرمافزارهای تخصصی رسم نمودار و شکل برای مقالات ISI خواهیم پرداخت. هدف این مطلب، آشنایی پژوهشگران با ابزارهای دقیق و استاندارد در روند تکمیل جزئیات مقاله است.
در دنیای پژوهشهای علمی، بهویژه زمانی که هدف انتشار در نشریات معتبر تحت لیست Clarivate (معمولاً موسوم به «مقالات ISI») باشد، کیفیت بصری نمودارها و شکلهای ارائهشده اهمیت پیدا میکند. مدارک پژوهشی تنها شامل تحلیل دادهها و نتایج آماری نیستند؛ بلکه طریقه نمایش آن دادهها و شکلهای همراه نیز بهگونهای است که خواننده، داور و سردبیر میتواند به سرعت مفهوم را درک کند و ارزیابی نماید.
وقتی میگوییم «نرمافزار رسم نمودار برای مقاله» یا «نرمافزار رسم شکل برای مقاله»، صرفاً ساخت یه تصویر نیست؛ بلکه این است که تصویر یا نمودار موردنظر باید از لحاظ فنی، کیفی و بصری با استانداردهای سختگیرانه ژورنالهای بینالمللی مطابقت داشته باشد. انتخاب نرمافزار مناسب میتواند تفاوت بین «موافقت سریع با ارسال» و «رد یا درخواست اصلاح مکرر» را رقم بزند.
پس اگر قصد دارید مقالهای در سطح بینالمللی منتشر کنید، انتخاب «نرمافزار رسم نمودار برای مقاله ISI» را تبدیل به یک اولویت استراتژیک کنید، نه صرفاً یک مرحله جانبی. در ادامه، با دستهبندی دقیق این ابزارها، شرایط فنی، نکات انتخاب و دلایل اهمیت این انتخاب را بررسی خواهیم کرد.
در این بخش، چهار نرمافزار پیشرفته که در پژوهشهای علمی و مهندسی برای تولید نمودارهای آماری و علمی بسیار مورد استفاده هستند را معرفی میکنیم. این نرمافزارها، فراتر از ترسیم ساده هستند و امکان تحلیل داده، سفارشیسازی عناصر بصری و خروجی برداری با کیفیت بالا را دارند.

OriginLab OriginPro بهعنوان یکی از استانداردهای طلایی در بسیاری از رشتههای علومپایه و مهندسی شناخته میشود. این نرمافزار امکانات گستردهای برای تحلیل دادههای عددی، ترسیم نمودارهای پیشرفته، انجام تحلیلهای آماری و سفارشیسازی کامل المانهای نمودار دارد: از ضخامت خطوط، نوع خطاها، برچسبگذاری محورها، تا ترکیب چندمحور در یک شکل.
نکته حیاتی: خروجی برداری آن (مثل EPS) امکان بزرگنمایی بدون افت کیفیت را فراهم میکند و این یکی از پیششرطهای مهم برای مقالات ISI است.
مثال: اگر شما دادههای آزمایشگاهی دارید مانند نمودار شدت زمان یا منحنیهای دوز–پاسخ، OriginPro امکان رسم دقیق، اضافه کردن خطوط خطا (error bars)، ترسیم مدلهای برازششده و سپس خروجی استخراجبرداری با رزولوشن بالا را میدهد.
مزایا:
رابط کاربری قدرتمند برای سفارشیسازی کامل.
مجموعه گسترده نمودارهای آماده برای رشتههای مختلف.
خروجی برداری با وضوح بالا.
محدودیتها:
نیازمند یادگیری نسبتاً بیشتر نسبت به نرمافزارهای سادهتر.
هزینه لایسنس نسبتاً بالاتر.
اگر تمرکزتان بر تحلیل کمی دقیق و ارائه گزارشهای آماری برای ژورنالهای ISI است، OriginPro انتخاب بسیار خوبی خواهد بود.
MATLAB محیطی برنامهنویسی و محاسبات فنی است که در مهندسی، علوم کامپیوتر، فیزیک و تحقیقاتی که شامل شبیهسازی هستند بسیار محبوب است. علاوه بر محاسبات عددی، MATLAB امکان تولید نمودارهای تخصصی، نمودار سهبعدی، تحلیلهای مبتنی بر دادههای شبیهسازی شده و کنترل کامل بر کدنویسی نمودارها را فراهم میکند.
نکته کلیدی: با استفاده از اسکریپتها میتوانید دستور دهید که نمودار با چه قلمها، خطوط، رنگها و سایزهایی تولید شود، سپس خروجی را به فرمت برداری (EPS، SVG) یا با رزولوشن مناسب استخراج کنید.
مزایا:
کنترل کامل برنامهنویسیشده بر دادهها.
توانایی تولید نمودارهای سهبعدی یا تخصصی.
ادغام تحلیل داده و رسم نمودار در یک محیط.
محدودیتها:
نیاز به دانش برنامهنویسی.
محیط کمی پیچیدهتر برای کاربران غیرمهندسی.
اگر پروژه شما شامل تحلیلهای مهندسی، شبیهسازی یا دادههای بزرگ باشد، MATLAB گزینهای قوی برای رسم نمودار برای مقاله ISI است.
R Programming & RStudio زبان برنامهنویسی متنباز رایگان است که در آمار، تحلیل داده و بصریسازی اطلاعات بسیار محبوب شده است. با پکیجهایی مانند ggplot2، امکان تولید نمودارهای بسیار باکیفیت و زیبا مشابه نرمافزارهای تجاری فراهم میشود. یکی از مزایای بزرگ R این است که شما میتوانید از طریق کد، کنترل کامل بر هر پارامتر گرافیکی داشته باشید: رنگ، فونت، اندازه، خطوط، محور، ترکیب چند نمودار و حتی خروجی برداری را تعیین کنید.
برای مثال، با ggplot2 میتوانید نمودار جعبهای، هیستوگرام، نقاط پراکنده، نمودار تراکم یا ترکیبی از چند نوع رسم کنید، سپس با دستور ggsave خروجی PDF یا EPS بگیرید.
مزایا:
رایگان بودن.
جامعه کاربری بزرگ و مستندات فراوان.
کنترل کامل بر گرافیک از طریق برنامهنویسی.
محدودیتها:
نیاز به دانش کدنویسی.
ممکن است برای کاربران مبتدی، منحنی یادگیری وجود داشته باشد.
اگر میخواهید نمودارهای آماری دقیق برای مقاله ISI تولید کنید و بودجه لایسنس ندارید، R گزینه بسیار مناسب است.
GraphPad Prism در علوم زیستی، پزشکی و آزمایشگاهی بسیار محبوب است. این نرمافزار امکان انجام آزمونهای آماری رایج، ترسیم نمودار مرتبط با دادههای زیستی و مدیریتی کاربرپسند دارد. اگرچه ممکن است به اندازه OriginPro یا R از لحاظ کنترل گرافیکی پیچیده نباشد، ولی برای بسیاری از پژوهشگران در علوم زیستی انتخابی منطقی است.
مزایا:
رابط کاربری سادهتر برای آزمایشگران.
سرعت مناسب برای ترسیم و تحلیل دادهها.
خروجی استاندارد برای ژورنالهای پزشکی.
محدودیتها:
ممکن است کنترل گرافیکی به سطح نرمافزارهای تخصصی نرسد.
بعضی خروجیها ممکن است نیاز به نهاییسازی در یک نرمافزار طراحی داشته باشند.
اگر رشته شما علوم زیستی است و دادههای آزمایشگاهی دارید، GraphPad Prism میتواند «نرمافزار رسم نمودار برای مقاله ISI» مناسبی باشد.
بعد از تولید نمودارهای آماری، اغلب لازم است شکلهای شماتیک، فرآیندی، دیاگرام، فلوچارت یا ترکیب نمودارها را نیز برای مقاله آماده کنیم. این ابزارها بیشتر جنبه طراحی گرافیکی دارند تا تحلیل داده. بنابراین از نظر فنی باید امکان خروجی برداری، ویرایش المانهای گرافیکی و ترکیب چند شکل را داشته باشند.

Adobe Illustrator یکی از ابزارهای قدرتمند طراحی برداری است. اگرچه برای تحلیل داده نیست، اما برای نهاییسازی، ویرایش و بهبود گرافیکهای مقاله بسیار حیاتی است. نرمافزارهایی که نمودار را تولید میکنند (مانند Origin یا R) اغلب بخشی از کار هستند؛ نهاییسازی در Illustrator باعث میشود که شکل آماده برای ژورنال شود. نکات کاربردی:
ترکیب چند نمودار در یک شکل.
تغییر رنگ، خطوط، فونتها مطابق با راهنمای ژورنال.
ذخیره خروجی به EPS، SVG یا PDF برداری.
تنظیم وضوح، حذف حاشیه اضافی، هماهنگسازی فونتها و لیبلها.
اگر بخواهید خروجی بصریتان با «استانداردهای فنی ISI» مطابقت داشته باشد، Adobe Illustrator بخش ضروری فرآینداست.
BioRender یک ابزار تخصصی برای حوزه علوم زیستی و پزشکی است که امکان رسم سریع شکلهای شماتیک سلولی، مولکولی، پروتکلهای آزمایشگاهی و فرآیندهای بیولوژیکی را با استفاده از کتابخانه گستردهای از آیکونهای علمی فراهم میکند. نکته مهم: خروجیهای باکیفیت مناسب مقالات ISI را در نسخه پرمیوم در فرمتهای پیکسلی یا برداری ارائه میدهد. اگر نیاز دارید شکلهایی تولید کنید که مخاطب بتواند سریع فرآیند را درک کند، BioRender انتخاب خوبی است.
دو ابزار نسبتاً سادهتر اما کاربردی برای رسم دیاگرامهای فرآیندی، فلوچارتها، نمودارهای سازمانی، نقشههای ذهنی و نمودارهای مهندسی هستند. Lucidchart و Draw.io امکان همکاری آنلاین، خروجی SVG یا PDF برداری و ذخیرهسازی ابری را دارند. اگر نیاز به شکل فرآیندی دارید تا در مقاله بگنجانید، این ابزارها گزینههای مناسبی هستند.
وقتی میگوییم «مقاله ISI»، منظور اغلب ژورنالهایی هستند که سختگیری فنی درباره کیفیت تصاویر، نمودارها و شکلها دارند. رعایت استانداردهای فنی زیر میتواند احتمال قبول مقاله را افزایش دهد.
رزولوشن (Resolution): برای تصاویر پیکسلی (مانند TIFF، JPEG) رزولوشن باید حداقل 300 DPI برای عکسها باشد و برای نمودارها و خطوط حداقل 600 تا 1200 DPI توصیه میشود.
فرمت فایل برداری (Vector): ژورنالها معمولاً فرمتهای برداری مانند EPS، PDF (با قابلیت ویرایش) یا SVG را ترجیح میدهند، زیرا بدون افت کیفیت قابل بزرگنمایی هستند. در صورت استفاده از فرمت پیکسلی، TIFF بهترین گزینه است.
فضای رنگ و رنگها (Color Space): بسیاری از مجلات فقط فضای رنگی Grayscale یا RGB را قبول میکنند و از CMYK (مختص چاپگرهای سنتی) اجتناب میکنند مگر اینکه ژورنال صراحتاً بخواهد.
اندازه متن، فونتها و خوانایی: فونتهای استفاده شده در نمودارها و لیبلها باید حتی پس از تغییر اندازه شکل در مقاله، خوانا باقی بمانند. معمولاً فونتهایی مانند Arial یا Times New Roman با حداقل اندازه 8 تا 10 پوینت توصیه میشوند.
چیدمان و ترکیب شکلها: نمودارها و شکلها باید در متن مقاله با شماره (Figure 1, Figure 2 و غیره) ارجاع شوند و در محل مناسب قرار بگیرند. متن شکلها باید واضح و حاشیههای اضافی حذف شده باشند.

رعایت این استانداردها به این معنی است که شما فقط به داده علمی خوب نیاز ندارید، بلکه نتایج را در قالب بصری ارائه میدهید که از لحاظ فنی و تصویری نیز استاندارد است. بسیاری از مقالات به خاطر کیفیت پایین شکلها یا عدم رعایت خروجیهای برداری، در مرحله تولید (pre-production) با تأخیر مواجه میشوند یا حتی رد میشوند.
چاپ مقاله در ژورنالهای معتبر مستلزم ارائه پژوهش از نظر علمی و بصری است. نمودارها و شکلها نه فقط تزئینی هستند، بلکه حامل مهمی از اطلاعات اند. در زیر چند دلیل مهم این اهمیت را مرور میکنیم:

تاثیر بر پذیرش مقاله:
ژورنالهای ISI معمولاً کیفیت شکلها را بررسی میکنند. اگر نمودارها وضوح لازم نداشته باشند، خطوط خوانا نباشند، فایل خروجی مناسب نباشد (مثلاً خروجی پیکسلی با رزولوشن پایین)، ممکن است مقاله به مرحله اصلاح بازگردد یا حتی رد شود.
ارتباط بصری با مخاطب و داور:
نمودار خوب طراحیشده به خواننده کمک میکند تا درک بهتری از نتایج شما پیدا کند. شکلهای ضعیف ممکن است دادهها را مبهم نشان دهند یا اعتبار پژوهش را کاهش دهند. طبق مطالعات، استفاده مناسب از جداول، شکلها، نمودارها باعث میشود پژوهش درک بهتری پیدا کند و خواننده بیشتر با آن درگیر شود.
انطباق با استانداردهای فنی:
همانطور که توضیح دادیم، مشخصات فنی شکلها مثل رزولوشن، فرمت، فضای رنگی و فونت برای ژورنالها اهمیت دارند. یک نرمافزار که توان خروجی برداری یا رزولوشن بالا ندارد، ممکن است موجب ایجاد ضعف فنی شود.
افزایش کیفیت بصری و حرفهای بودن پژوهش:
پژوهشهایی که شکلهایشان با کیفیت بالاست، تصویری از دقت، حرفهایگری و تسلط بر جزئیات ارائه میدهند. این موضوع میتواند تاثیر مثبت بر سردبیر و داور داشته باشد.
صرفهجویی در زمان مراحل تولید:
اگر از ابتدا از نرمافزاری استفاده کنید که خروجی مناسب ژورنال تولید میکند، مراحل بازبینی فنی، اصلاحات گرافیکی و تولید مجدد کاهش خواهد یافت. این امر باعث میشود مقالهتان سریعتر چاپ شود.
بنابراین، انتخاب «نرمافزار رسم نمودار برای مقاله ISI» و استفاده درست از آن یکی از بخشهای کلیدی فرآیند نگارش و ارسال مقاله محسوب میشود.
در پایان، لازم است تأکید کنیم که انتخاب نرمافزار رسم نمودار برای مقاله، نباید صرفاً به عنوان یک بخش فنی جانبی دیده شود؛ بلکه یکی از جنبههای استراتژیک فرآیند پژوهش و انتشار است. ترکیب درست ابزارهای تحلیل داده و طراحی گرافیکی میتواند کیفیت خروجی پژوهش شما را به سطحی برساند که نهتنها از لحاظ علمی معتبر باشد، بلکه از لحاظ بصری نیز در سطح ژورنالهای بینالمللی ISI قرار گیرد.
پیشنهاد عملی:
قبل از شروع به رسم نمودار، بخش راهنمای نویسندگان (Guide for Authors) ژورنال هدف را دقیقاً مطالعه کنید و مشخصات فایلهای گرافیکی (فرمت، رزولوشن، فضای رنگی، اندازه) را استخراج نمایید.
ابتدا با یک ابزار تحلیل داده (مانند OriginPro، R یا MATLAB) نمودارها را تولید کنید، توجه ویژهای به داده، محور، برچسبها، خطوط خطا و وضوح کنید.
سپس خروجی را به یک نرمافزار طراحی گرافیکی (مانند Adobe Illustrator) منتقل کنید برای نهاییسازی؛ تنظیم فونت، حذف حاشیه اضافی، بررسی خوانایی بعد از کاهش اندازه، ترکیب چند نمودار در یک شکل اگر لازم بود.
در شکلها و نمودارها، نمای بصری را مرتب سازید: خطاها، رنگها، فونتها، وضوح خوانایی. با توجه به توصیههای طراحی دادهنما (مثلاً در وبسایت «How to Make Good Figures for Scientific Papers») تا حد امکان داستان دادهتان را در نمودار واضح بیان کنید.
به خروجی برداری یا رزولوشن بالا اهمیت دهید؛ اگر ژورنال خواهان EPS یا SVG است، حتماً از این فرمتها استفاده کنید.
هنگام ارسال مقاله، فایل گرافیکی را در فرمت و اندازه مناسب آپلود کنید و مطمئن شوید که در مقاله نیز بهشکل صحیح ارجاع داده شدهاند.
با رعایت این گامها، میتوانید مطمئن باشید که بخش بصری مقالهتان نه تنها «کافی» نیست، بلکه «ممتاز» خواهد بود و دیدگاه معمول پژوهشگر را به سوی یک خروجی حرفهایتر ارتقا میدهد.
در پایان لازم است به نکتهای بسیار مهم اشاره شود:
مطالب ارائهشده در این مقاله توسط مؤسسه اشراق صرفاً جنبه آموزشی و راهنمایی پژوهشگران دارد. این مقاله برای آشنایی محققان با نرمافزارهای رسم نمودار و رسم شکل برای مقاله ISI تهیه شده است تا بتوانند با آگاهی کامل، ابزار مناسب را برای تولید محتوای علمی خود انتخاب و استفاده کنند.
مؤسسه اشراق هیچگونه خدمتی در زمینه رسم نمودار، طراحی شکل یا نگارش مقاله علمی انجام نمیدهد.
با این حال، پس از اتمام نگارش و آمادهسازی مقاله توسط خود پژوهشگر، مؤسسه اشراق خدمات تخصصی زیر را ارائه میدهد تا مقاله برای ارسال به مجلات معتبر، آماده و استاندارد شود:

فرمتبندی و آمادهسازی مقاله بر اساس دستورالعمل ژورنال هدف
ترجمه تخصصی مقالات از فارسی به انگلیسی یا بالعکس با تمرکز بر واژگان علمی و آکادمیک
ویراستاری زبانی و فنی برای بهبود روانی متن و انطباق با ساختار مجلات بینالمللی
پارافریز علمی برای کاهش درصد مشابهت و افزایش اصالت مقاله پیش از ارسال
بررسی و آمادهسازی فایلها برای ارسال به مجلات ISI و Scopus
بدین ترتیب، پژوهشگران میتوانند پس از نگارش مقاله و تهیه نمودارها و شکلهای علمی، از خدمات حرفهای مؤسسه اشراق برای ارتقای کیفیت نهایی و آمادهسازی جهت ارسال به مجلات بینالمللی بهرهمند شوند.
راههای ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تماموقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفهای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره میتوانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفتوگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شمارههای زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
چون هنگام بزرگنمایی یا کاهش مقیاس کیفیت خود را از دست نمیدهد و خطوط، متنها و گرافیکها همچنان تیز و خوانا باقی میمانند. ژورنالهای ISI معمولاً استفاده از فرمتهای برداری را ترجیح میدهند چون تولید چاپ و نسخه آنلاین را سادهتر و با کیفیتتر میکنند.
بله، در موارد ساده استفاده از نرمافزار سادهتر ممکن است مناسب باشد، ولی همواره باید بررسی کنید که خروجی آن نرمافزار امکان ذخیره با رزولوشن بالا یا فرمت برداری را دارد و قابل قبولی برای ژورنال هدف است.
برای رشتههای زیست شناسی که گرافیکهای شماتیک، سلولی یا مولکولی دارند، ابزارهایی مانند BioRender بسیار مناسب هستند چون کتابخانه آیکونهای علمی دارند و خروجی آنها برای مقالات علمی بهینه شده است.
بستگی به ژورنال دارد؛ بعضی ژورنالها فقط رنگ یا یک فضای مشخص رنگی را قبول میکنند. همچنین رنگ میتواند کمک بصری کند اما استفاده بیش از حد یا انتخاب رنگهای نامناسب ممکن است خوانایی را کاهش دهد. استفاده از پالت رنگ ساده، محدود و مناسب برای چاپ (یا تبدیل به grayscale) توصیه میشود.
این نرمافزارها برای ارائه سریع و استوریبورد مناسب هستند، اما معمولاً خروجیشان از لحاظ فنی برای ژورنالهای ISI کافی نیست (ممکن است خروجی بُرداری نداشته باشند یا وضوح پایینتر داشته باشند).