چاپ مقاله در مجلات اوپن اکسس

تفاوت‌های کلیدی بین اوپن اکسس و کلوز اکسس

در این قسمت به تفاوت‌های مهم این دو نوع نشر علمی می‌پردازیم:

الف) دسترسی خوانندگان

– کلوز اکسس: خوانندگان باید حق اشتراک عضویت در مجله یا خرید نسخه‌ مقاله را پرداخت کنند.
– اوپن اکسس: خوانندگان به رایگان و بدون مانع مالی به مقاله دسترسی دارند. بنابراین، موانع مالی حذف می‌شوند و امکان دسترسی گسترده‌تر فراهم می‌شود.

ب) هزینه انتشار

– کلوز اکسس: هزینه انتشار عمدتاً از راه اشتراک یا فروش مقاله تأمین می‌شود؛ مؤلف معمولاً هزینه زیادی نمی‌پردازد (یا اصلاً نمی‌پردازد).
– اوپن اکسس: مؤلف (یا مؤسسه/پشتیبان) هزینه چاپ و انتشار مقاله را می‌پردازد (APC)، اما کاربران از پرداخت برای دسترسی به مقاله معاف هستند.

ج) حقوق کاربران

– کلوز اکسس: کاربران اجازه انتشار مجدد، توزیع، نسخه‌برداری یا چاپ برای استفاده عمومی را معمولاً ندارند؛ حتی خوانندگان رسمی نیز محدودیت‌هایی دارند.
– اوپن اکسس: به دلیل رایگان و آزاد بودن دسترسی، بسیاری از مجلات اوپن اکسس مجوزهایی مانند Creative Commons دارند که به کاربران اجازه می‌دهند حق استفاده بیشتر (کپی، توزیع، اشتراک، ترجمه) را داشته باشند، مشروط به رعایت شرایط ذکر شده.

د) میزان دیده شدن و دسترسی

– اوپن اکسس به دلیل رایگان بودن دسترسی، بازدیدکننده بیشتری دارد و افراد بیشتری آن‌ها مطالعه می‌کنند.
– در حالی که کلوز اکسس محدود به اعضا یا کسانی است که خرید کرده‌اند و لذا مخاطب کمتری دارد.

ه) زمان انتشار و روند داوری

– در کلوز اکسس، فرآیند پذیرش، پاسخگویی به مؤلف و چاپ مقاله غالباً طولانی‌تر است؛ به‌خصوص به دلیل تعداد زیاد مقالات ارسال شده که نیاز به بررسی و داوری دقیق دارند.
– در اوپن اکسس معمولاً زمان انتشار سریع‌تر است، چرا که فرآیند انتشار هدفمندتر و گاهی ساده‌تر است (گرچه وابسته به سیاست مجله است).

و) شهرت و اعتبار

– مجلات کلوز اکسس اغلب شهرت بیشتری دارند و به دلیل داشتن ضریب تأثیر (Impact Factor) و سابقه علمی قوی، اعتبار بالاتری دارند.
– مجلات اوپن اکسس معمولاً جدیدتر و در بسیاری از موارد فاقد IF هستند؛ اما این به معنای بی‌ارزش بودن آن‌ها نیست، بلکه باید فاکتورهای دیگر را نیز در انتخاب در نظر گرفت.

ز) هزینه کلی و صرفه‌جویی

– مجلات اوپن اکسس معمولاً هزینه‌های پایین‌تری برای پردازش، انتشار و نگهداری دارند.
– مجلات کلوز اکسس به دلیل هزینه‌های زیرساخت، پرسنل اداری، پشتیبانی فنی و بازاریابی، احتمالاً هزینه‌های بیشتری را بر کاربران و مؤسسات تحمیل می‌کنند.

به طور خلاصه، تفاوت‌های بین اوپن اکسس و کلوز اکسس نه فقط مالی، بلکه حقوقی، دسترسی‌پذیری، سرعت انتشار و اعتبار علمی را هم شامل می‌شود. در ادامه به مزایا و معایب هر مدل می‌پردازیم.