منبع‌نویسی، بخش مهمی از نگارش مقالات و متون علمی به شمار می‌آید و نشانگر دقت و توجه نویسنده به اصول علمی است. یکی از روش‌های رایج منبع‌نویسی در بسیاری از ژورنال‌ها، به ویژه در علوم پزشکی، سبک ونکوور (Vancouver) است. در این مطلب قرار است با این روش منبع‌نویسی، تاریخچه آن و شیوه دقیق استفاده از آن در نگارش منابع آشنا شویم.
در نگارش مقالات علمی، یکی از مهم‌ترین مراحل، نحوه ارجاع‌دهی به منابع علمی معتبر است. ارجاع‌دهی مناسب می‌تواند اعتبار نوشته را بالا برده و به خوانندگان کمک کند که مسیر تحقیقاتی نویسنده را پیگیری و بررسی کنند. روش‌های مختلفی برای ارجاع‌دهی وجود دارد که هر یک از آن‌ها در رشته‌ها و زمینه‌های خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از این روش‌های معتبر و پرکاربرد، شیوه منبع‌نویسی ونکوور (Vancouver) است. این روش به ویژه در رشته‌های علوم پزشکی و زیستی بسیار رایج است و به خوانندگان این امکان را می‌دهد که به سادگی منابع مورد استفاده را شناسایی و ارزیابی کنند.
روش منبع‌نویسی ونکوور به سال 1978 برمی‌گردد، زمانی که گروهی از سردبیران ژورنال‌های پزشکی در شهر ونکوور گرد هم آمدند تا استانداردی برای ارجاع‌دهی مقالات علمی تدوین کنند. این گروه که به نام گروه ونکوور شناخته شد، تحت نظر کمیته بین‌المللی سردبیران ژورنال‌های پزشکی (ICMJE) فعالیت خود را گسترش داد و سالانه به روزرسانی‌هایی در زمینه مسائل اخلاقی و الزامات نشر در مقالات علمی ارائه داد. امروزه، این سیستم به یک استاندارد جهانی در علوم پزشکی تبدیل شده است و بسیاری از مقالات پژوهشی، پایان‌نامه‌ها و مقالات تخصصی از این روش برای ارجاع‌دهی استفاده می‌کنند.
یکی از ویژگی‌های کلیدی شیوه ونکوور، مرتب‌سازی فهرست منابع به ترتیب استفاده در متن است. یعنی هر منبعی که در متن به آن اشاره شده است، شماره‌گذاری می‌شود و به ترتیب در فهرست منابع ذکر می‌شود. همچنین در این سیستم، به جای استفاده از نویسنده و سال انتشار در داخل متن (مانند شیوه‌های APA و MLA)، شماره‌گذاری‌ها به صورت بالانویس (superscript) یا در داخل پرانتز و به ترتیب استفاده در متن قرار می‌گیرند. ویژگی‌های اصلی سیستم ونکوور به شرح زیر است:
ترتیب‌دهی منابع در متن: شماره‌گذاری منابع به ترتیب استفاده در متن انجام می‌شود.
شماره‌گذاری مجدد: اگر یک منبع در متن چند بار استفاده شود، از همان شماره اصلی برای ارجاع مجدد استفاده می‌شود و نیازی به اختصاص شماره جدید نیست.
ارجاع ترکیبی: در صورتی که چند منبع به یک جمله اختصاص داشته باشد، شماره هر کدام به ترتیب ذکر می‌شود.
فهرست منابع در انتهای مقاله باید بر اساس ترتیب استفاده در متن شماره‌گذاری شود. ترتیب نگارش هر منبع نیز در سیستم ونکوور قاعده مشخصی دارد و بسته به نوع منبع می‌تواند متفاوت باشد. در این قسمت به نحوه نگارش منابع مختلف در شیوه ونکوور اشاره می‌کنیم:
نویسندگان: نام نویسندگان به ترتیب ذکر می‌شود. اگر تعداد نویسندگان بیش از 6 نفر باشد، پس از نام شش نفر اول، عبارت "et al" ذکر می‌شود.
عنوان مقاله: عنوان مقاله به صورت کامل ذکر می‌شود.
نام ژورنال: نام ژورنال به اختصار (بر اساس مدلاین) نوشته می‌شود.
سایر جزئیات: سال انتشار، شماره جلد، شماره صفحه‌ها.
نمونه:
.Halpern SD, Ubel PA, Caplan AL. Solid-organ transplantation in HIV. N Engl J Med 2002; 347(4): 284-7
برای ارجاع به کتاب‌ها، اطلاعات زیر به ترتیب ذکر می‌شود:
نام نویسندگان یا ویراستاران
عنوان کتاب
شماره جلد (در صورت وجود)
شماره چاپ (در صورت وجود)
شهر انتشار، ناشر، سال انتشار
نمونه:
.Murray PR, Rosenthal KS, Pfaller MA. Medical microbiology. 5th ed. Philadelphia: Mosby; 2005
در صورت استفاده از مقالاتی که به صورت آنلاین منتشر شده‌اند، باید مشخصات زیر در ارجاع ذکر شود:
نویسندگان
عنوان مقاله
نام ژورنال
آدرس اینترنتی
تاریخ دسترسی
نمونه:
Jones DW, Sutow EJ. Influence of plasticizer on soft polymer gelation. J Dent Res 1986; 65(5): 634-42. Available from: http://bmj.journals.com/cgi/content/full/333/7571/723.
در بعضی موارد، ممکن است نویسنده به منابعی اشاره کند که در دسترس او نیستند اما توسط منبع دیگری مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در چنین شرایطی، به جای ارجاع به منبع ثانویه، باید به منبع اولیه اشاره شود و در داخل متن مشخص گردد که به منبع ثانویه دسترسی وجود نداشته است.
نمونه:
[منبع ثانویه]: در [منبع اولیه]
مقالات بدون نویسنده: اگر مقاله‌ای نویسنده مشخصی نداشته باشد، عنوان مقاله و سپس مشخصات ژورنال ذکر می‌شود.
نمونه:
21st Century heart solution may have a sting in the tail. BMJ 2002; 325(7357): 184.
گزارشات سازمانی و تشکیلاتی: اگر نویسنده مقاله یک سازمان باشد، نام سازمان به عنوان نویسنده ذکر می‌شود.
نمونه:
Diabetes Prevention Program Research Group. Hypertension, insulin and proinsulin. Appl Physiol 2002; 40(5): 679-86.
استفاده از وب‌سایت‌ها به عنوان منبع: در این حالت نام وب‌سایت، محل، موضوع مورد استفاده و تاریخ بروزرسانی سایت آورده می‌شود.
نمونه:
Cancer-pain.org [homepage on the Internet]. New York: Association of Cancer Online Resources, Inc; c2000-01 [updated 2002 May 16; cited 2002 Jul 9]. Available from: http://www.cancer-pain.org/
استفاده از منابع غیرانگلیسی: در صورتی که مقاله به زبانی غیر از انگلیسی باشد، عنوان ترجمه‌شده در پرانتز و با قید زبان اصلی آورده می‌شود.
منابع با نسخه پیوست (Supplement): اگر نسخه پیوست ژورنال مورد ارجاع باشد، از کلمه "Suppl" پس از شماره جلد یا شماره نسخه استفاده می‌شود.
نمونه:
Gazzard B. British HIV Association guidelines for the treatment of HIV. HIV Med 2005; 6(Suppl 2): 1-61.
استفاده از سیستم ونکوور در ارجاع‌دهی مقالات و تحقیقات علمی به دلایل مختلفی توصیه می‌شود. این سبک با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، فرآیند استناد را برای نویسندگان ساده‌تر و برای خوانندگان شفاف‌تر می‌سازد. در ادامه، مهم‌ترین مزایای این سیستم آورده شده است:
سیستم ونکوور، برخلاف سبک‌هایی مانند APA یا MLA، از شماره‌گذاری در متن به جای ذکر نام نویسنده و سال انتشار استفاده می‌کند. این امر به نویسندگان اجازه می‌دهد که بدون ایجاد وقفه در متن، به منابع ارجاع دهند و تمرکز خواننده را روی متن حفظ کنند.
با ترتیب‌دهی منابع به صورت شماره‌ای و بر اساس توالی استفاده در متن، لیست منابع نهایی بسیار منظم و یکپارچه به نظر می‌رسد. این نظم به خوانندگان کمک می‌کند تا به راحتی منابع مورد نیاز خود را در متن پیدا کرده و آن‌ها را به سادگی در فهرست منابع بیابند.
با اختصاص شماره ثابت به هر منبع، نیازی به ارجاع مجدد با نام نویسنده یا سایر مشخصات نیست. این ویژگی باعث کاهش احتمال تکرار و اشتباه در ذکر منابع می‌شود و از سردرگمی نویسندگان و خوانندگان جلوگیری می‌کند.
سیستم ونکوور به عنوان استاندارد مورد قبول در بسیاری از ژورنال‌های پزشکی و بیولوژیکی پذیرفته شده است. از این رو، انتخاب این سبک برای مقالات و پژوهش‌ها در این حوزه‌ها، فرآیند پذیرش مقاله را آسان‌تر کرده و مانع از تغییرات مجدد در شیوه ارجاع‌دهی پس از ارسال به ژورنال‌ها می‌شود.
شماره‌گذاری منابع و ارجاع آن‌ها در متن به صورت عددی، به خوانندگان امکان می‌دهد که به راحتی منابع مرتبط با هر بخش را شناسایی و مطالعه کنند. این سبک برای خوانندگان حرفه‌ای و متخصصان، تجربه‌ای روان و بدون پیچیدگی ایجاد می‌کند.
سیستم ونکوور با ویژگی‌هایی چون سادگی، نظم و کاربرد گسترده در علوم پزشکی، به یکی از محبوب‌ترین و پراستفاده‌ترین سبک‌های ارجاع‌دهی در جهان تبدیل شده است.
انتخاب سبک رفرنس‌دهی مناسب برای مقالات علمی اهمیت بالایی دارد و تأثیر مستقیم آن بر فرآیند داوری و پذیرش مقاله در ژورنال‌های معتبر انکارناپذیر است. دلایل زیر بیانگر آن است که چرا تطابق فرمت منابع با استانداردهای ژورنال، می‌تواند شانس پذیرش مقاله را افزایش دهد:
هر ژورنال علمی دستورالعمل‌های خاصی برای ارجاع‌دهی و قالب‌بندی منابع دارد. اگر مقاله‌ای با سبک رفرنس‌دهی مورد تأیید آن ژورنال (مثلاً ونکوور برای ژورنال‌های پزشکی) تنظیم شود، احتمال رد شدن مقاله به دلیل عدم تطابق با استانداردها کاهش می‌یابد. این انطباق به سردبیر و داوران نشان می‌دهد که نویسنده مقاله با الزامات ژورنال آشنا بوده و در پی رعایت استانداردها است.
نحوه فرمت‌بندی و استناددهی منابع، اولین بخش‌هایی است که در مرور مقاله به چشم می‌آید. یک فهرست منابع منظم و دقیق که مطابق با سبک مورد نظر ژورنال تنظیم شده، حس حرفه‌ای بودن مقاله را به داوران و سردبیران منتقل کرده و توجه آن‌ها را به محتوای علمی مقاله جلب می‌کند. عدم رعایت این قواعد می‌تواند باعث ایجاد تصور عدم دقت یا حرفه‌ای نبودن نویسنده شود.
داوران معمولاً زمان محدودی برای بررسی هر مقاله دارند و به همین دلیل، ساده و سریع بودن دسترسی به منابع از طریق شماره‌گذاری صحیح و مطابق با استاندارد ژورنال‌ها اهمیت زیادی دارد. استفاده از سبک رفرنس‌دهی مناسب، دسترسی به منابع در متن و فهرست را برای داوران آسان‌تر کرده و احتمال تأیید مقاله را بالا می‌برد.
سبک‌های مختلف ارجاع‌دهی در خوانایی متن تأثیرگذارند. برای مثال، شیوه ونکوور با استفاده از شماره‌گذاری به جای ذکر نام نویسنده و تاریخ انتشار، از ایجاد وقفه در متن جلوگیری کرده و تجربه خواندن را برای مخاطبان حرفه‌ای راحت‌تر می‌کند که می‌تواند در تصمیم نهایی داوران و سردبیران برای پذیرش مقاله تأثیرگذار باشد.
در صورتی که مقاله از نظر فرمت‌بندی و ارجاع‌دهی با سبک مطلوب ژورنال هماهنگ باشد، نیاز به اصلاحات کمتری پس از پذیرش اولیه خواهد داشت. این امر، هم سرعت فرآیند نهایی پذیرش را افزایش می‌دهد و هم موجب می‌شود مقاله با دقت و حرفه‌ای بیشتری به چاپ برسد.
به‌طور کلی، رعایت سبک رفرنس‌دهی مناسب نه تنها از نظر ظاهری و خوانایی مقاله را بهبود می‌بخشد، بلکه به عنوان عاملی تأثیرگذار در اعتمادسازی و افزایش احتمال پذیرش مقاله توسط ژورنال‌های معتبر عمل می‌کند. انتخاب یک سبک رفرنس‌دهی صحیح و تطابق با الزامات آن، از مهم‌ترین نکات در مسیر چاپ موفق مقالات علمی به شمار می‌آید.
در نهایت، شیوه منبع‌نویسی ونکوور یکی از معتبرترین روش‌های رفرنس‌دهی در علوم پزشکی و زیستی است که با استانداردهای علمی بسیاری از ژورنال‌ها سازگار است. این سیستم به محققان و نویسندگان امکان می‌دهد تا با دقت و نظم به منابع خود اشاره کرده و خوانندگان نیز با سهولت به مسیر تحقیقات و منابع استفاده شده دسترسی داشته باشند.
در پایان، اهمیت رعایت اصول و استانداردهای فرمت‌بندی در نگارش علمی را نمی‌توان نادیده گرفت. انتخاب شیوه مناسب برای منبع‌نویسی و استناددهی به مقالات و منابع، نه تنها به خوانایی و اعتبار مقاله کمک می‌کند، بلکه با تطابق با الزامات ژورنال‌ها و مجلات علمی، شانس پذیرش و انتشار مقاله را افزایش می‌دهد. مؤسسه انتشاراتی اشراق با تکیه بر تجربه و دانش متخصصان خود، خدمات فرمت‌بندی و تنظیم منابع را در سبک‌های مختلفی از جمله ونکوور، APA، MLA، شیکاگو و سایر سبک‌های رایج به پژوهشگران ارائه می‌دهد.
این خدمات به محققان کمک می‌کند تا از صحت و دقت استناددهی در مقالات اطمینان حاصل کرده و تمرکز خود را بر محتوای علمی خود بگذارند. تیم موسسه اشراق با رعایت دقیق جزئیات و آخرین استانداردهای فرمت‌بندی، آماده است تا در تمامی مراحل از تنظیم و فرمت‌بندی مقالات تا آماده‌سازی کامل آن برای انتشار، همراه پژوهشگران و نویسندگان باشد.
راه‌های ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تمام‌وقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفه‌ای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره می‌توانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفت‌وگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شماره‌های زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
لطفاً جهت ارائه‌ی هر نوع پیشنهاد سازنده و انتقاد، از طریق ایمیل زیر با مدیریت اجرایی مجموعه به همراه ارسال مستندات و قرار دادن شماره تماس در ارتباط باشید که حداکثر ظرف کمتر از 48 ساعت کاری به دستورات شما رسیدگی شود.
رفرنس‌دهی به معنای استناد به اطلاعات و پژوهش‌های دیگران در متن یک مقاله یا پژوهش است. این کار به پژوهشگران کمک می‌کند تا ایده‌های مورد استفاده در کار خود را به منابع اصلی ارجاع دهند و از سرقت علمی جلوگیری کنند. علاوه بر این، رفرنس‌دهی به خوانندگان کمک می‌کند تا به منابع اصلی دسترسی پیدا کرده و اطلاعات بیشتری در مورد موضوع کسب کنند.
هر سبک رفرنس‌دهی قوانینی خاص برای نحوه استناد به منابع درون متن و تنظیم فهرست منابع در پایان مقاله دارد. برای مثال، در سبک ونکوور از شماره‌گذاری درون متن استفاده می‌شود، در حالی که در سبک APA، نام نویسنده و سال انتشار در داخل متن ذکر می‌شود. همچنین نحوه نگارش منابع در فهرست نهایی نیز در هر سبک متفاوت است.
انتخاب سبک رفرنس‌دهی معمولاً به رشته تحصیلی، دستورالعمل‌های دانشگاه، یا الزامات مجله‌ای که قصد ارسال مقاله به آن را دارید بستگی دارد.
هر سبک رفرنس‌دهی قوانین خود را برای استناد به منابعی که نویسندگان متعددی دارند، داراست. به‌طور معمول، اگر تعداد نویسندگان بیش از 6 نفر باشد، از عبارت et al. برای اشاره به نویسندگان اضافی استفاده می‌شود.
برای جلوگیری از سرقت علمی، باید به تمامی منابعی که از آن‌ها استفاده می‌کنید، به درستی استناد کنید که شامل نقل‌قول‌های مستقیم، پارافریز کردن، و استفاده از داده‌ها و ایده‌های دیگران است.
اینستاگرام
تلگرام