در دنیای امروز که دانش و اطلاعات با سرعتی بی‌سابقه تولید و منتشر می‌شود، استفاده‌ی نادرست از مطالب دیگران، حتی اگر بدون نیت قبلی باشد، می‌تواند منجر به اتهام سرقت علمی (Plagiarism) شود. در این مطلب به بررسی ابعاد مختلف سرقت علمی، انواع آن، نقش کلیدی پارافریز در مقابله با آن و شیوه‌های صحیح پارافریز خواهیم پرداخت.
در دنیای دانشگاهی و پژوهشی امروز، اعتبار علمی هر فرد به صداقت، خلاقیت و اصالت در تولید محتوا وابسته است. با توجه به گسترش سریع منابع اطلاعاتی و دسترسی آسان به مقالات، گزارش‌ها و پایان‌نامه‌های علمی، مرز میان استفاده مشروع از منابع و سرقت علمی بسیار باریک شده است. بسیاری از نویسندگان، دانشجویان و پژوهشگران ـ حتی ناخواسته ـ ممکن است مرتکب خطاهایی شوند که از نظر نظام‌های علمی دنیا مصداق «سرقت علمی» یا Plagiarism است.
سرقت علمی نه‌تنها یک تخلف اخلاقی، بلکه در بسیاری از نظام‌های آموزشی و قضایی، یک جرم تلقی می‌شود که با مجازات‌هایی مانند رد مقاله، اخراج از دانشگاه، لغو مدرک تحصیلی، محرومیت از انتشار و حتی پیگرد حقوقی همراه است. ازاین‌رو، آشنایی با روش‌های پیشگیری از این مسئله برای هر فردی که در حوزه پژوهش فعالیت می‌کند، حیاتی و غیرقابل‌چشم‌پوشی است.
در این میان، یکی از مؤثرترین، علمی‌ترین و اخلاقی‌ترین راهکارها برای جلوگیری از سرقت علمی، استفاده از پارافریز یا بازنویسی متون است. پارافریز کردن به معنای بازنویسی ایده‌ها و اطلاعات به زبان شخصی، بدون تغییر در مفهوم اصلی است. این مهارت هم به نویسنده کمک می‌کند محتوایی معتبر، منحصربه‌فرد و قابل انتشار تولید کند، و هم احترام به حقوق مالکیت فکری دیگران را رعایت نماید.
در این مطلب، به‌صورت دقیق و عملی بررسی می‌کنیم که سرقت علمی چیست، چه انواعی دارد، چه پیامدهایی در پی دارد و چگونه می‌توان با بهره‌گیری از پارافریز، از آن پیشگیری کرد. همچنین با روش‌های مختلف پارافریز کردن، کاربردها، ابزارهای موجود و نکات کلیدی در این فرآیند آشنا می‌شویم تا راهی مطمئن و حرفه‌ای برای تولید محتوای علمی اصیل و بدون شبهه ترسیم کنیم.
سرقت علمی یا Plagiarism یعنی استفاده از آثار، ایده‌ها یا حتی ساختار نوشتاری دیگران بدون ارجاع یا ذکر منبع، به‌گونه‌ای که گویی آن محتوا را خودتان تولید کرده‌اید. این عمل می‌تواند آگاهانه یا ناآگاهانه باشد، اما در هر دو حالت پیامدهای جدی دارد.
تعریف تخصصی:
طبق فرهنگ لغت Merriam Webster، سرقت علمی یعنی «دزدیدن و انتقال ایده‌ها یا واژگان شخصی دیگر به‌عنوان اثر خود، بدون اعتبار دادن به منبع.»
واژه‌ی Plagiarism از لاتین plagiarius گرفته شده که به‌معنای «آدم‌ربا» است. این ریشه معنایی به‌خوبی بیانگر شدت جرم در دنیای علمی است؛ سرقت فکری به‌مثابه ربودن چیزی است که مالکیت آن به دیگری تعلق دارد.
شناخت انواع سرقت علمی به ما کمک می‌کند تا ناخواسته مرتکب آن نشویم:
استفاده از جمله یا پاراگرافی از یک منبع بدون هیچ تغییری و بدون ارجاع به منبع.
وقتی نویسنده به‌دلیل بی‌دقتی در نقل‌قول یا ارجاع‌دهی اشتباه مرتکب سرقت علمی می‌شود.
ترکیب بخش‌هایی از منابع مختلف بدون ارجاع، به‌نحوی که با کنار هم چیدن آن‌ها یک متن جدید ساخته می‌شود.
حتی اگر محتوا را عوض کرده باشید، استفاده از ساختار یا قالب مقاله دیگری بدون اجازه، مصداق سرقت است.
ارائه بخش‌هایی از آثار پیشین خود بدون ارجاع‌دهی به آن‌ها، نوعی سرقت است.
حتی یک جمله‌ی نقل‌شده اگر بدون رفرنس باشد، مصداق سرقت است.
ثبت یک کار گروهی به‌نام شخصی خاص، بدون اشاره به مشارکت دیگران.
سپردن نگارش پایان‌نامه یا مقاله به شخص دیگر و سپس ارائه آن به‌عنوان اثر خود.
سرقت علمی فقط یک اشتباه ساده نیست، بلکه در اکثر نظام‌های دانشگاهی و حقوقی یک تخلف جدی یا حتی جرم تلقی می‌شود. مهم‌ترین پیامدهای آن شامل موارد زیر است:
رد شدن مقاله در ژورنال‌ها
اخراج از دانشگاه یا قطع همکاری پژوهشی
لغو مدارک علمی یا افت اعتبار آکادمیک
پیگرد قانونی طبق قانون حقوق مؤلفان
قرار گرفتن در لیست سیاه انتشارات بین‌المللی
در ایران، قوانین حمایت از حقوق مؤلفان و قانون مطبوعات از جمله مواردی هستند که سرقت علمی را جرم‌انگاری کرده‌اند.
پارافریز به‌معنای بازنویسی محتوا با بیان جدید، بدون تغییر در مفهوم اصلی آن است. در عمل، پارافریز یعنی اینکه محتوای دریافتی از یک منبع را به زبان خودتان بازگو کنید، به‌گونه‌ای که اصالت ایده حفظ شود ولی عبارات کپی‌شده نباشند.
نکته مهم: پارافریز، بازنویسی صرف یا تعویض واژه‌ها نیست؛ بلکه نیازمند درک کامل متن و سپس بازتولید آن با سبک نگارش نویسنده جدید است.
جلوگیری از سرقت علمی
احترام به مالکیت فکری دیگران
نشان‌دادن درک عمیق نویسنده از موضوع
بهبود سبک نگارش فردی
افزایش اعتبار مقاله در فرایند داوری
پارافریز مقالات دارای سرقت علمی فرآیندی استراتژیک و چندلایه است. در ادامه، روش‌های متداول برای پارافریز را بررسی می‌کنیم:
قبل:
Of the spectroscopic methods discussed here, NMR is the most recently developed technique.
بعد:
NMR is the most recently developed technique of the spectroscopic methods discussed here.
قبل:
Interaction between students improves cultural understanding.
بعد:
Cultural understanding is improved by interaction between students.
قبل:
The study attempted to discover the cause.
بعد:
The research tried to find the reason.
قبل:
restrict (فعل)
بعد:
restriction (اسم)
مثال:
The company imposed restrictions on data usage.
قبل:
Although the researchers made progress, they failed to reach a conclusion.
بعد:
The researchers made progress. However, they did not reach a conclusion.
قبل:
First, we collected data. Then, we analyzed it.
بعد:
After collecting data, we proceeded to analysis.
پارافریز انسانی بهترین روش است، اما ابزارهایی نیز برای کمک در این فرآیند وجود دارند:
QuillBot
یک ابزار قدرتمند بازنویسی جملات با گزینه‌های متنوع سبکی.
Paraphraser.io
ساده، کاربردی و مناسب برای متن‌های عمومی و تخصصی.
Grammarly Premium
علاوه بر اصلاح گرامر، پارافریز هم انجام می‌دهد.
Plagiarism Checker Tools
نرم‌افزارهایی مثل Turnitin، iThenticate و PlagScan برای بررسی میزان مشابهت مقاله با منابع دیگر.
برای اینکه در پایان‌نامه یا مقاله دچار سرقت علمی نشوید، این چک‌لیست را دنبال کنید:
ثبت کامل منابع از ابتدا
استفاده از نقل‌قول و پارافریز به‌جای کپی
ارجاع‌دهی درست و طبق سبک (APA, MLA, Chicago...)
بررسی مجدد مقاله با نرم‌افزارهای مشابهت‌یاب
ویرایش نهایی با تمرکز بر اصالت محتوا
در هر پاراگراف تنها یک ایده اصلی را بیان و پارافریز کنید.
اگر به‌جای پارافریز، صرفاً واژگان را عوض کنید ولی ساختار جمله همان بماند، همچنان مشکوک به کپی‌برداری خواهید بود.
ترکیب چند روش پارافریز در یک جمله نتیجه‌ی بهتری دارد.
در بازنویسی متون تخصصی حتماً از اصطلاحات استاندارد همان حوزه استفاده کنید.
پارافریز مقاله نه‌تنها راهی مطمئن برای پیشگیری از سرقت علمی است بلکه مهارتی اساسی برای هر نویسنده، محقق یا دانشجوی حرفه‌ای به شمار می‌رود. دنیای علم به اصالت، صداقت و خلاقیت وابسته است و پارافریز ابزاری کلیدی برای حفظ این ارزش‌هاست. پس قبل از انتشار هر مطلب علمی، با دقت و مهارت پارافریز کنید، منابع را ارجاع دهید و با وجدان علمی عمل کنید.
در پایان باید گفت که رعایت اصول اخلاقی در نگارش علمی نه‌تنها یک الزام آکادمیک، بلکه مسئولیتی فردی در قبال جامعه‌ی علمی و اعتبار پژوهشی خودمان است. استفاده از ابزارهای تشخیص سرقت علمی و خدمات حرفه‌ای پارافریز، راهکارهایی هوشمندانه برای اطمینان از اصالت محتوای مقالات و پایان‌نامه‌ها هستند.
برای مقالات انگلیسی، ابزارهایی مانند iThenticate و Plagiarism X Checker به‌عنوان معتبرترین نرم‌افزارهای بررسی مشابهت در سطح بین‌المللی شناخته می‌شوند. این نرم‌افزارها گزارش‌هایی دقیق، با جزئیات کامل از میزان مشابهت، منابع مشابه، و بخش‌های نیازمند بازنویسی ارائه می‌دهند که می‌تواند برای فرآیند بازبینی، سابمیت مقاله و پذیرش در ژورنال‌های علمی بسیار تعیین‌کننده باشد.
در حوزه‌ی مقالات فارسی نیز سامانه‌های همانندجو و سمیم‌نور به‌صورت تخصصی برای بررسی مشابهت متون فارسی طراحی شده‌اند و توسط دانشگاه‌ها، اساتید و داوران داخلی به رسمیت شناخته می‌شوند. استفاده از این سامانه‌ها پیش از دفاع پایان‌نامه یا ارسال مقاله به مجلات، به‌شدت توصیه می‌شود.
در کنار استفاده از این ابزارها، اگر به دنبال کاهش مؤثر و تضمینی درصد مشابهت و تولید یک مقاله‌ی اصیل و قابل‌قبول هستید، بهره‌گیری از خدمات تخصصی مؤسسات حرفه‌ای مانند مؤسسه اشراق می‌تواند راهگشا باشد. این مؤسسه با تکیه بر تیمی مجرب از ویراستاران و پژوهشگران مسلط به اصول پارافریز، بازنویسی مقالات علمی به زبان فارسی و انگلیسی را انجام داده و همچنین گزارش معتبر نرم‌افزاری قبل و بعد از پارافریز را ارائه می‌دهد.
چه برای افزایش شانس پذیرش مقاله در مجلات بین‌المللی و چه برای دفاع از پایان‌نامه، اطمینان از نبود سرقت علمی و ارائه محتوایی منحصربه‌فرد، یک گام ضروری است و این گام، با آگاهی و استفاده صحیح از خدمات پارافریز و بررسی مشابهت، به‌آسانی قابل تحقق است.
راه‌های ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تمام‌وقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفه‌ای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره می‌توانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفت‌وگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شماره‌های زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
پارافریز اصولی باید توسط ویراستاران متخصص, انجام شده و در این سرویس به‌هیچ عنوان از نرم افزار بازنویسی استفاده نشود.
جهت ارسال مقاله به مجله، به طور معمول، درصد مشابهت باید کمتر از 10 درصد باشد.
خیر, خلاصه نویسی فقط یکی از تکنیک های پارافریز است ولی تکنیک های زیادی برای پارافریز وجود دارد که به صورت تخصصی برای جلوگیری از سرقت علمی استفاده می شود و جدا از بحث خلاصه نویسی است.
حفظ دقت و صحت علمی محتوا، استفاده از اصطلاحات تخصصی مناسب، رعایت اصول نگارشی و ارجاع‌دهی علمی، اجتناب از هرگونه تحریف یا جعل در محتوا
استفاده از ابزارهای پارافریز آنلاین مجاز است، اما باید با دقت و بازبینی انجام شود. هنوز هوش مصنوعی قادر به پارافریز دقیق و متناسب با متن اصلی نیست. بنابراین، بهتر است پارافریز به صورت دستی و با درک کامل متن اصلی انجام شود.
اینستاگرام
تلگرام