صفر تا صد نگارش مقاله تا چاپ آن در مجلات معتبر علمی

عنوان، معرف مقاله است و باید طوری انتخاب شود که ایده اصلی مقاله را بیان کند. دقت داشته باشید انتخاب یک عنوان مقاله جذاب و گویا در دیده شدن مقاله شما بسیار مؤثر است. برای اینکه بتوانید یک عنوان خوب برای مقاله‌تان انتخاب کنید، آن را به چشم تنها فرصتی بنگرید که باعث جلب نظر داوران و مخاطبان خواهد شد. عنوان مقاله باید کوتاه، گویا و شفاف بوده و دارای ویژگی‌های زیر باشد:

• پوشش دادن سؤالات یا فرضیه‌های موجود در مقاله

• حاوی کلمات کلیدی برای جستجوی بهتر و راحت‌تر

• کوتاه و گویا بوده و حداکثر 12 الی 15 کلمه باشد

• نشان‌دهنده هدف اصلی مقاله باشد

• در صورت امکان از کلمات اختصاری در آن استفاده نشود

• بهتر است به‌صورت یک عبارت غیرسوالی باشد

چکیده نیز همانند عنوان مقاله، وسیله‌ای در جهت تبلیغ مقاله شماست. در اکثر سایت‌های مجله، مخاطبان با مطالعه قسمت چکیده تصمیم به خریداری آن می‌کنند. در چکیده باید به این موضوع اشاره کنید که شما چه‌کاری انجام دادید و یافته‌های مهم تحقیقتان کدامند. درواقع می‌توان گفت قسمت چکیده، نمونه کوچک‌شده و فشرده کل مقاله‌تان است زیرا قسمت‌های مختلف مقاله مثل اهداف، فرضیه‌ها، نتایج و تحقیقات مقاله را باید به‌صورت خلاصه‌وار در چکیده بیان کنید. درست است که چکیده در ابتدای مقاله قرار می‌گیرد و اولین مطلبی است که مخاطب آن را می‌خواند اما دقت کنید که چکیده را باید بعد از به اتمام رسیدن کل مقاله نگارش کنید. ویژگی‌های یک چکیده خوب به شرح زیر است:

• بیان شفاف و واضح نتایج و پژوهش‌های تحقیق به‌صورت مستقیم

• در صورت امکان از کلمات اختصاری در آن استفاده نشود

• نوشتن آن در قالب یک بند معمولاً با تعداد کلمات بین 100 تا 250 کلمه

• عدم استفاده از عبارات اضافی مانند: "ناگفته نماند که..." "بنابراین نتیجه می‌گیریم که..."

• پاسخ به دو سؤال: چه‌کاری انجام شده و یافته‌های عمده آن کدامند

کلمات کلیدی معمولاً بلافاصله بعد از چکیده قرار می‌گیرند و نقش مهمی در دیده شدن مقاله شما در جستجوهای اینترنتی ایفا می‌کند. کلمات کلیدی بسته به حجم مقاله شما در 5 الی 7 واژه آورده می‌شوند. درواقع این کلمات در حکم برچسب یا هشتگ برای مقاله شما هستند. توصیه می‌شود برای انتخاب آن‌ها به قسمت چکیده و مقدمه مقاله خود رجوع کنید زیرا معمولاً مطالب مهمی در این دو بخش گنجانده شده است. برای نوشتن واژگان کلیدی مناسب ابتدا باید مفهوم و مقصود مقاله به‌درستی درک شده و سپس در قالب چند واژه یا عبارت کوتاه بیان شوند.

مقدمه شما باید طوری نوشته شود که وقتی مخاطب آن را مطالعه می‌کند، به ارزش مقاله شما پی ببرد و اهداف و نتایج پژوهش شما را بشناسد. درواقع دلایل به وجود آمدن مقاله در این قسمت موردبحث قرار می‌گیرد. بهترین زمان‌برای نوشتن مقدمه زمانی است که ساختار مقاله تکمیل شده، گزارش‌ها استخراج و نتایج گرفته‌شده‌اند. بهتر است در نگارش مقدمه اشاره‌ای نیز به تحقیقات پیشینی که در حوزه تخصصی مقاله شما صورت گرفته است اشاره‌کنید و سپس مخاطب را به پیشرفته‌ترین روشی که شما در مقاله‌تان به‌کاربرده‌اید هدایت کنید. به‌طورکلی اگر بخواهیم مقدمه را به سه قسمت تقسیم کنیم مواردی که در این قسمت‌ها شرح داده می‌شود عبارت‌اند از:

• قسمت اول: معرفی مسئله یا فرضیه تحت بررسی

• قسمت دوم: پیشینه تحقیق

• قسمت سوم: عرضه و ارائه روش به‌کاربرده شده در تحقیق

این قسمت از مقاله جایی است که به‌وسیله آن می‌توان میزان اعتبار مقاله را سنجید زیرا در این بخش به شرح روش‌های استفاده‌شده برای رسیدن به نتیجه مقاله، نمونه‌های موردبررسی، چگونگی نمونه‌گیری، جامعه هدف، مراحل اجرائی پژوهش و نحوه تجزیه‌وتحلیل داده‌ها پرداخته می‌شود. افعالی که در این قسمت نوشته می‌شود معمولاً باید به زمان گذشته باشد و اطلاعات مفید و کافی در اختیار مخاطب قرار دهد همچنین روش‌های استفاده‌شده باید به نحوی باشد که دیگران نیز با استفاده از آن‌ها به نتایج یکسانی دست پیدا کنند. اگر بخواهیم بخش روش‌های مقاله را به دو قسمت طبقه‌بندی کنیم به شرح زیر خواهد بود:

• قسمت اول: شرح اطلاعات و ورودی‌های نتایج مانند: محاسبات، آزمایش‌ها، مواد و ابزارها، مدل‌سازی‌ها و...

• قسمت دوم: روش‌های انجام پژوهش مانند: حل محاسبات ریاضی، روش‌های انجام آزمایش‌ها و...

در این قسمت از مقاله با استفاده از نمودارها و جداول به شرح نتایج حاصل از تحقیق پرداخته می‌شود. به این نکته دقت شود که در قسمت روش‌ها (قسمت قبلی) اشاره‌ای به یافته‌ها و نتایج نمی‌شود بلکه در قسمت یافته‌ها است که خروجی‌ها و نتایج مقاله و تحلیل ما از آن‌ها ارائه می‌شوند. در طراحی جداول و نمودارهای مقاله به نکات زیر دقت داشته باشید:

• علائم و اختصارات رقم و جدول باید بی‌نیاز از توضیح باشند.

• پرهیز از طرح‌های شلوغ و استفاده از سه یا چهار مجموعه داده برای هر تصویر

• عدم استفاده از جداول طولانی

• اگر رابطه‌ای بین نمونه‌هایتان وجود ندارد از نمودارهای ستونی استفاده کنید.

• نتایج کلیدی مطالعه باید با کلمات روان و دقیق و بدون بزرگ‌نمایی ذکر شود.

• کلیه جداول و شکل‌ها به ترتیب و پشت سر هم شماره‌گذاری شوند. مثلاً جدول 1 ،جدول 2 ،جدول 3 و...

• جدول یا شکل باید از متن مقاله مستقل بوده و بدون مراجعه به متن قابل‌فهم باشند.

شاید آسان‌ترین قسمت در نگارش مقاله بحث و نتیجه‌گیری باشد اما در بیان و روی کاغذ آوردن آن، سخت‌ترین قسمت است. بسیاری از مقالات به دلیل ضعف نگارش این قسمت ریجکت می‌شوند. دلیل آن نیز این است که اکثر پژوهشگران به بیان مجدد نتایج و داده‌های خود می‌پردازند و یا چکیده را با زبانی دیگر می‌نویسند درحالی‌که در این قسمت باید مطالعه خود را با سایر مطالعات انجام شده گذشته مقایسه کنید و مخاطب را متقاعد کنید که سخن شما صحیح یا بهتر است البته این بدان معنا نیست که به سخنان مخالف بی‌اعتنایی کنید. درواقع شما در قسمت بحث و نتیجه‌گیری باید به سؤالات زیر پاسخ‌دهید:

• چرا این پژوهش مهم است؟

• چطور این پژوهش مطالعات قبلی را بازگو می‌کند و با آن‌ها در ارتباط است؟

• محدودیت‌های طراحی پژوهش چه چیزهایی هستند؟

• چه پیشنهاداتی برای مطالعات آتی در موضوع پژوهش آتی وجود دارد؟

در انتهای مقاله خود باید کلیه منابعی که در تحقیق مورد استفاده قرارگرفته‌اند، به شیوه‌ای مطلوب ذکر شوند. بهترین کار این است که به نمونه مقالاتی که در مجله انتخابی شما چاپ‌شده‌اند رجوع کنید و نوع رفرنس دهی را در آن‌ها مشاهده کنید زیرا هر مجله در سایت خود، رفرنس دهی خاصی را ارائه می‌دهد. در صورت استفاده از موارد زیر باید به ذکر منبع موردنظر اشاره کنید:

• استفاده از اندیشه‌ها و نکته نظرات دیگران

• استفاده از نظریه، روش، داده موردبحث دیگران

• نقل‌قول‌هایی که مستقیماً داخل گیومه آورده می‌شود