اشراق: شاید بسیاری از شما تصور کنید که مجلات جعلی همان مجلات نامعتبر هستند، در صورتی که اینطور نیست. در واقع مجلات نامعتبر بدلیل عملکرد ضعیف خود به عنوان مجلات نامعتبر معرفی می شوند اما مجلات جعلی در کل وجود خارجی ندارند.
مجلات معتبر مجلات شناخته‌شده هستند و در یک حوزه خاص از علوم فعالیت دارند. این مجلات توسط ناشرین شناخته‌شده چاپ شده و توسط انجمن‌های علمی مختلف تأیید و معرفی می‌شوند. اعضای هیات علمی این نوع مجلات افرادی شناخته‌شده و حقیقی هستند. فرآیند داوری در این مجلات مانند تصویر 1 است. این مجلات در هر شماره حجم بالایی از مقالات ناهمگون را چاپ نمی‌کنند. در این محلات مدت زمان داوری مقاله معقول است. این نوع مجلاتی هستند که توسط نویسندگان جهان سوم تسخیر نشده‌اند. مجلاتی هستند که دارای نمایه‌های معتبر ISI، Scopus و دیگر نمایه‌های معتبر میباشند.
مجلات بی‌اعتبار مجلاتی هستند که به‌دلیل نحوۀ عملکرد خود بی‌اعتبار اعلام می‌شوند. این مجلات در داوری مقالات بسیار ضعیف عمل می‌کنند و می‌توان گفت پروسۀ داوری ندارند و هر نوشته‌ای را که در قالب مقالۀ علمی تنظیم شده باشد در مدت زمان یک هفته می‌پذیرند. فقط پول برای آن‌ها مهم است.
ژورنال جعلی یا هایجک شده، وب سایت هایی هستند که با نام و اعتبار یک ژورنال واقعی ایجاد شده و سعی می کنند تا با فریب نویسندگان مقالات در جهت اهداف مالی خود فعالیت نماید. این درحالی است که صاحبان واقعی مجله از این ماجرا مطلع نیستند. معمولا ژورنال های که وب سایت رسمی ندارند یا به نحوی وب سایت رسمی انها ناشناخته یا غیرفعال است در معرض جعل شدن هستند.
این افراد سودجود به جستجوی ژورنال های می پردازند که در درجه اول در پایگاه های ISI web of science – PubMed یا Scopus ایندکس شده باشند و دوم سایت رسمی و موثق ژورنال موجود نبوده و یا یافتن آن دشوار باشد.
سپس با ساخت سایت جعلی با مشخصات مجله اصلی و تبلیغات گسترده سعی می کنند نویسندگان بیشتری را ترغیب به ارسال مقاله نمایند و معمولا این مقالات را بدون داوری و با دریافت هزینه چاپ معینی به چاپ می رسانند.
جامعه هدف این نوع مجلات، معمولا نویسندگان مبتدی کشورهای درحال توسعه می باشد. در سال های اخیر تاکید شدید آیین نامه های تشویقی بر رشد مقالات بدون تسهیل گری اکادمیک و زمینه سازی های لازم بر رشد قارچ گونه این مجلات دامن زده است.
افرادی که به اینگونه مجلات مقاله می‌فرستند دو گروه هستند. گروهی که به‌دلیل عدم شناخت مجلات و توانایی بررسی مجلات، مقالۀ خود را جهت چاپ می‌فرستند و گروهی که نسبت به بی‌اعتبار بودن مجله آگاهی کامل دارند و فقط جهت کسب امتیاز اقدام به چاپ مقاله می‌کنند.
راهکار مبارزه با مجلات جعلی و هاجیک شده در زمان فعلی اطلاع رسانی و شناسایی این مجلات می باشد. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان متولی رشد و توسعه علمی کشور هنوز نتوانسته است به صورت کارشناسانه در این حوزه ورود پیدا کند و روند بررسی و اعتباربخشی به مجلات این وزارت خانه از بس کند عمل می کند که برخی از این مجلات جعلی سالها نویسندگان و دانشجویان را به راحتی می توانند فریب دهند.
وزارت علوم در اخرین لیست خود مجلات نامعتبر و جعلی را به تفکیک گزارش کرده است که البته تصمیم درستی است. تفاوت مجلات نامعتبر و جعلی در این است که مجلات نامعتبر در واقع وجود خارجی دارند و سایت ژورنال موثق است با این حال روند داوری و پذیرش مقالات این ژورنال ها مطابق با استاندادهای علمی نمی باشد.
اگر این مجلات استانداردها را مراعات کنند می توانند مجددا در لیست مجلات معتبر قرار بگیرند. ولی مجلات جعلی هویت مستقل از خود ندارند و در واقع با جعل یک هویت مجله واقعی فعالیت می کنند و لذا این وب سایت های جعلی در هر حال بی اعتبار خواهند بود. با توجه به متفاوت بودن ماهیت نشریات جعلی، زمان ورود این نشریات به سیاهه وزارت علوم مطرح نبوده و از این رو، در مقابل نشریات جعلی هیچ تاریخی که نشان دهنده زمان ورود این نشریات به سیاهه باشد درج نشده است.
اینستاگرام
تلگرام