ریترکت مقاله که به معنای سلب اعتبار یک مقاله پس از انتشار است، دلایل مختلفی میتواند داشته باشد؛ از خطاهای انسانی گرفته تا تقلب عمدی. در این مطلب، به بررسی مفهوم ریترکت، دلایل اصلی آن و تأثیرات این اقدام بر جامعه علمی خواهیم پرداخت.
ریترکت (Retract) به معنای سلب اعتبار یا بازپسگیری یک مقاله علمی است. این اقدام زمانی انجام میشود که مشکلات جدی در محتوا یا فرآیند پژوهش کشف شود که انتشار مقاله را زیر سؤال میبرد. ناشر با انتشار اعلامیهای رسمی در کنار مقاله، این موضوع را به مخاطبان اطلاع میدهد. دلایل این اقدام به دو دسته کلی تقسیم میشود:
خطاهای صادقانه: مانند اشتباه در تجزیهوتحلیل دادهها یا نتیجهگیریهای نادرست.
سوءرفتار علمی: شامل تقلب، سرقت ادبی، استفاده از دادههای جعلی و غیره.
در روند چاپ مقاله، ریترکت یا سلب اعتبار مقاله معمولاً در شرایطی انجام میشود که مشکلات جدی علمی، اخلاقی یا قانونی در مقاله کشف شود. این دلایل به طور کلی به دو دسته اصلی خطاهای صادقانه و سوءرفتار علمی تقسیم میشوند. در ادامه، دلایل رایج ریترکت مقاله را توضیح میدهیم:
این خطاها به طور غیرعمدی رخ میدهند و معمولاً نتیجه خطاهای انسانی یا مشکلات در فرآیند تحقیق هستند:
تحلیل آماری نادرست: استفاده از روشهای نامناسب آماری که به نتایج اشتباه منجر میشود.
دادههای نادرست: شامل دادههای از دسترفته، ناقص یا اشتباه.
خطای جمعآوری یا طبقهبندی دادهها: اشتباهات در طراحی مطالعه یا جمعآوری اطلاعات که نتایج مقاله را زیر سؤال میبرد.
استفاده از دادههای غیرقابل تأیید: دادههایی که صحت یا منبع آنها مشخص نیست.
استفاده از ایدهها، متون یا دادههای دیگران بدون ارائه استناد مناسب یکی از رایجترین دلایل ریترکت مقاله است. این مشکل به ویژه در مقالاتی که با عجله نگارش شدهاند یا توسط افراد غیرمتخصص آماده شدهاند، دیده میشود.
ارسال یک مقاله به چند مجله به طور همزمان، خلاف قوانین اخلاق پژوهش است. اگر این مسئله کشف شود، مقاله در تمامی مجلات درگیر ریترکت خواهد شد.
این اتفاق زمانی رخ میدهد که یک مقاله یا بخشهای بزرگی از آن بدون تغییر یا با تغییرات جزئی، در چند مجله مختلف منتشر شود. این اقدام نقض اصول اخلاق علمی است و باعث ریترکت مقالات میشود.
یکی از جدیترین تخلفات علمی، استفاده از دادههای جعلی یا دستکاریشده است. این موارد شامل:
ساخت دادهها (Fabrication): ارائه دادههایی که هرگز جمعآوری نشدهاند.
دستکاری دادهها (Falsification): تغییر دادههای واقعی برای رسیدن به نتایج دلخواه.
این مورد زمانی رخ میدهد که نویسندگان از ایمیلهای جعلی یا خدمات اشخاص ثالث برای انجام داوری غیرواقعی و کسب تأییدیه برای مقاله خود استفاده میکنند.
عدم اعلام تضاد منافع، مانند روابط مالی یا شخصی که میتواند بر بیطرفی نتایج مقاله تأثیر بگذارد، از دلایل دیگر ریترکت مقاله است.
نقض اصول اخلاقی پژوهش، مانند:
عدم رعایت پروتکلهای تحقیقاتی: مثلاً آزمایشهای غیرمجاز روی انسان یا حیوان.
استفاده از دادهها بدون کسب رضایت شرکتکنندگان.
نتایجی که به دلایل زیر غیرقابلاعتماد هستند:
خطاهای محیطی یا آزمایشگاهی.
شرایط نامناسب کنترل.
بروز خطاهای انسانی در فرآیند پژوهش.
استفاده از الگوریتمها یا نرمافزارها برای تولید محتوای علمی جعلی، بدون دخالت انسانی یا تحقیق واقعی.
دلایل ریترکت مقاله نشان میدهد که رعایت اصول علمی و اخلاقی در پژوهشها ضروری است. برخی از این دلایل به سادگی و با دقت بیشتر در طراحی و اجرای پژوهش قابل پیشگیری هستند، در حالی که برخی دیگر نشاندهنده رفتارهای غیرحرفهای یا تقلب عمدیاند. محققان باید با آگاهی از این دلایل، تلاش کنند تا از وقوع آنها جلوگیری کرده و به افزایش اعتبار علمی خود و جامعه پژوهشی کمک کنند.
ریترکت مقاله پیامدهای زیادی دارد، از جمله:
آسیب به اعتبار نویسنده: یک مقاله ریترکتشده میتواند به شهرت حرفهای نویسنده آسیب بزند.
اعتمادزدایی از مجله: سلب اعتبار مکرر مقالات، اعتماد به مجله را کاهش میدهد.
تأثیر منفی بر تحقیقات آینده: استناد به مقالات ریترکتشده ممکن است به یافتههای اشتباه منجر شود.
مراحل کلی ریترکت مقاله به شرح زیر است:
مکاتبه با نویسندگان برای توضیح خطا.
ارسال درخواست رسمی به هیئت تحریریه.
انتشار اعلامیه ریترکت در کنار مقاله.
حفظ مقاله با برچسب ریترکت در پایگاه داده.
استناد به مقالات ریترکتشده ممکن است قابلقبول باشد، به شرط آنکه صریحاً به ریترکتشدن مقاله اشاره شود. این کار برای مواردی که یافتههای پژوهش در تضاد با مقاله ریترکتشده است، سودمند خواهد بود.
برای بررسی اینکه آیا یک مقاله علمی ریترکت (سلب اعتبار) شده است یا خیر، میتوانید به وبسایت Retraction Database مراجعه کنید. این وبسایت پایگاهی جامع برای اطلاع از مقالات سلب اعتبارشده است. مراحل استفاده از این وبسایت به شرح زیر است:
ورود به سایت: ابتدا به وبسایت retractiondatabase.org وارد شوید.
جستجوی عنوان مقاله: در بخش جستجو، عنوان مقاله موردنظر خود را وارد کنید. همچنین میتوانید از DOI (شناسه دیجیتال مقاله) برای جستجوی دقیقتر استفاده کنید.
بررسی نتایج جستجو: اگر مقاله موردنظر شما در این پایگاه یافت شود، به معنای ریترکتشدن آن است. اطلاعاتی مانند دلیل ریترکت، تاریخ ریترکت و جزئیات مربوط به ناشر نیز نمایش داده میشود.
اطلاعات بیشتر: میتوانید برای اطلاع از دلایل دقیق ریترکت و سایر جزئیات، به اعلامیه منتشرشده توسط ناشر یا مجله مراجعه کنید.
این پایگاه ابزار بسیار مفیدی برای محققان است تا اطمینان حاصل کنند که منابع استفادهشده در پژوهشهایشان معتبر بوده و دچار مشکلات اخلاقی یا علمی نشدهاند.
سردبیران مجلات وظیفه دارند که در صورت کشف مشکلات جدی، مقاله را ریترکت کنند. نویسندگان نیز میتوانند به دلیل اشتباهات صادقانه درخواست سلب اعتبار مقاله خود را ارائه دهند.
ریترکت مقاله میتواند اثرات منفی بسیاری بر اعتبار علمی محققان، ناشران، و جامعه علمی داشته باشد. با رعایت نکات عملی و استفاده از ابزارهای پیشرفته، میتوان از این مشکل جلوگیری کرد. در ادامه، نکات کلیدی و ابزارهای کاربردی برای پیشگیری از ریترکت مقاله معرفی شده است.
قبل از آغاز پژوهش، روشهای آماری مناسب را شناسایی و استفاده کنید.
از مشورت با آمارشناسان حرفهای برای طراحی و تحلیل دادهها بهره بگیرید.
اطمینان حاصل کنید که دادهها به درستی جمعآوری، طبقهبندی، و تحلیل شدهاند.
ارسال یک مقاله به چند مجله بهطور همزمان نقض آشکار اخلاق پژوهشی است و در صورت کشف، ممکن است مقاله شما در تمامی مجلات رد شود.
پیش از ارسال، دستورالعملهای مجله انتخابی را مطالعه کنید و اطمینان حاصل کنید که مقاله شما مطابق با آنها است.
قبل از ارسال مقاله، متن و منابع را چندین بار بازبینی کنید تا از عدم وجود اشتباهات و انطباق آن با فرمت مجله اطمینان حاصل کنید.
از همکاران یا متخصصان حوزه خود برای بازخوانی مقاله کمک بگیرید.
سرقت ادبی یکی از دلایل شایع ریترکت مقاله است. برای جلوگیری از این مشکل:
همیشه منابع مورد استفاده را به درستی استناد دهید.
از ابزارهای تشخیص سرقت ادبی برای بررسی مقاله خود استفاده کنید.
یکی از محبوبترین ابزارها برای بررسی سرقت ادبی در سطح بینالمللی است. این ابزار به طور گسترده توسط ناشران معتبر و مجلات علمی استفاده میشود.
ویژگیها:
بررسی مقالات در برابر پایگاه داده بزرگ شامل مقالات علمی، کتابها، و وبسایتها.
ارائه گزارش دقیق از شباهتها با منابع موجود.
ابزاری کاربردی و مقرونبهصرفه که به محققان و دانشجویان کمک میکند تا سرقت ادبی را در مقالات خود شناسایی کنند.
ویژگیها:
شناسایی سریع محتوای مشابه.
پشتیبانی از چندین زبان.
این ابزار برای بررسی شباهت متون علمی به زبان فارسی طراحی شده است و مورد استفاده بسیاری از دانشگاهها و پژوهشگاهها در ایران است.
ویژگیها:
بررسی دقیق مقالات فارسی در برابر پایگاههای داده معتبر داخلی.
ارائه گزارش شباهت با جزئیات کامل.
امکان اصلاح بخشهای مشابه بر اساس گزارش.
ریترکت مقاله به عنوان ابزاری برای حفظ یکپارچگی علمی در نظر گرفته میشود، اما تأثیرات آن بر نویسندگان و ناشران گاهی شدید است. درک فرآیندها و دلایل ریترکت، میتواند به بهبود شفافیت و دقت در پژوهشهای علمی کمک کند. با وجود افزایش تعداد مقالات ریترکتشده، هدف اصلی از این اقدام، مجازات نویسندگان نیست، بلکه حفظ اعتبار علم است.
مؤسسه اشراق با تجربه گسترده در حوزه پژوهش و انتشار مقالات علمی، خدمات متنوعی را برای محققان و دانشجویان ارائه میدهد. یکی از خدمات برجسته این مؤسسه، معرفی مجلات معتبر و سابمیت (ارسال) مقاله است. این خدمات با هدف تسهیل فرآیند انتشار و افزایش شانس پذیرش مقالات در مجلات معتبر علمی طراحی شدهاند.
معرفی مجلات معتبر: با استفاده از پایگاههای داده معتبر مانند Scopus و WoS، این مؤسسه مجلاتی را معرفی میکند که همخوانی کاملی با موضوع مقاله و اهداف پژوهشی نویسنده دارند. این انتخاب بر اساس معیارهایی مانند نمایهبودن مجله، ضریب تأثیر (Impact Factor)، و سرعت داوری انجام میشود.
سابمیت حرفهای مقاله: یکی از چالشهای اصلی محققان، آمادهسازی و ارسال مقاله به مجله است. مؤسسه اشراق با در نظر گرفتن تمامی استانداردهای لازم، از آمادهسازی نسخه نهایی مقاله تا ارسال آن به مجله موردنظر پشتیبانی میکند.
بررسی و اصلاحات مقاله: در صورت نیاز به اصلاحات توسط داوران مجله، تیم متخصص این مؤسسه به نویسندگان کمک میکند تا تغییرات لازم را اعمال کنند و پاسخ مناسبی به نظرات داوران ارائه دهند.
حفظ شفافیت و صداقت علمی: مؤسسه اشراق با تأکید بر اصول اخلاق پژوهش، از هرگونه ارسال مقاله به مجلات نامعتبر یا ناقض قوانین علمی جلوگیری میکند.
صرفهجویی در زمان: فرآیند پیچیده و زمانبر جستجو برای مجلات مناسب و ارسال مقاله، با استفاده از این خدمات بهمراتب سریعتر انجام میشود.
افزایش شانس پذیرش: انتخاب صحیح مجله و آمادهسازی اصولی مقاله باعث میشود احتمال پذیرش مقاله به شکل چشمگیری افزایش یابد.
پشتیبانی تخصصی: تیم مؤسسه اشراق از متخصصانی تشکیل شده است که با جزئیات فرآیندهای علمی و انتشار آشنا هستند.
خدمات مشاورهای رایگان: علاوه بر خدمات اجرایی، مشاورههای رایگانی درباره انتخاب مجله، رفع ایرادات مقاله و نحوه پاسخدهی به داوران نیز ارائه میشود.
مؤسسه اشراق با ارائه خدمات جامع و حرفهای در زمینه معرفی مجلات معتبر و سابمیت مقاله، به پژوهشگران کمک میکند تا با اطمینان بیشتری مسیر انتشار علمی را طی کنند. استفاده از این خدمات، نهتنها کیفیت پژوهشها را ارتقا میبخشد، بلکه باعث صرفهجویی در زمان و منابع پژوهشگران نیز میشود. انتشار موفقیتآمیز مقالات علمی در مجلات معتبر، به لطف همکاری با این مؤسسه، سادهتر و تضمینشدهتر خواهد بود.
راههای ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تماموقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفهای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره میتوانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفتوگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شمارههای زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
لطفاً جهت ارائهی هر نوع پیشنهاد سازنده و انتقاد، از طریق ایمیل زیر با مدیریت اجرایی مجموعه به همراه ارسال مستندات و قرار دادن شماره تماس در ارتباط باشید که حداکثر ظرف کمتر از 48 ساعت کاری به دستورات شما رسیدگی شود.
ریجکت (Reject): به معنای رد شدن مقاله توسط مجله، معمولاً در مراحل اولیه داوری یا پس از بررسی است. این فرآیند به این دلیل انجام میشود که مقاله با استانداردهای علمی یا موضوعی مجله همخوانی ندارد. ریترکت (Retract): به معنای بازپسگیری یا سلب اعتبار مقالهای است که پیشتر در یک مجله منتشر شده است. این اقدام معمولاً به دلیل خطاهای جدی علمی یا رفتارهای غیر اخلاقی انجام میشود.
عدم تطابق موضوع مقاله با حوزه موضوعی مجله. کیفیت پایین نگارش یا ساختار مقاله. ارائه دادهها یا روششناسی ضعیف. عدم اصالت یا تازگی در پژوهش. نقض دستورالعملهای نگارش و فرمت مجله.
ریترکت مقاله معمولاً توسط سردبیر مجله و پس از بررسی دقیق با همکاری نویسندگان یا به درخواست نویسنده مسئول انجام میشود.
با استفاده از ابزارهای آنلاین مانند Retraction Database یا مراجعه به وبسایت مجلهای که مقاله در آن منتشر شده است، میتوانید وضعیت ریترکت مقاله را بررسی کنید.
در صورتی که مجله به شما اجازه اصلاح و ارسال مجدد مقاله را بدهد (Revised Submission)، میتوانید پس از اعمال تغییرات موردنیاز، مقاله را مجدداً ارسال کنید. در غیر این صورت، ارسال مجدد توصیه نمیشود.