پژوهش‌های علمی و انتشار مقالات باکیفیت، یکی از مهم‌ترین وظایف دانشجویان دکتری است که نقشی کلیدی در ارتقای جایگاه علمی دانشگاه‌ها و رفع نیازهای جامعه دارد. دانشگاه شهید بهشتی با تدوین بخشنامه‌ای جامع، به‌دنبال ایجاد معیارهای روشن و استاندارد برای ارزیابی دستاوردهای پژوهشی دانشجویان دکتری است. در این مطلب به بررسی اهداف این بخشنامه خواهیم پرداخت.
با توجه به اهمیت پژوهش‌های علمی و جایگاه برجسته دانشجویان دکتری در توسعه علم و فناوری، دانشگاه شهید بهشتی به‌عنوان یکی از مراکز علمی پیشرو در کشور اقدام به تدوین بخشنامه‌ای با هدف اعلام کفایت دستاوردهای پژوهشی دانشجویان دکتری نموده است. این بخشنامه که با استناد به ماده 34 آیین‌نامه آموزشی دوره دکتری مصوب سال 1397 تهیه شده است، معیاری روشن و شفاف برای ارزیابی فعالیت‌های پژوهشی دانشجویان ارائه می‌دهد.
هدف اصلی این بخشنامه، تنظیم استانداردهایی برای ارزیابی و تأیید دستاوردهای پژوهشی است تا هم کیفیت تحقیقات دانشجویان تضمین شود و هم این دستاوردها در راستای حل نیازهای واقعی جامعه قرار گیرد. با اجرای این بخشنامه، دانشجویان ملزم به ارائه مقالات علمی با کیفیت بالا و مورد پذیرش در نشریات معتبر داخلی و بین‌المللی هستند، تا از این طریق زمینه رشد علمی کشور فراهم شود.
در این بخشنامه، برخی مفاهیم و تعاریف کلیدی جهت شفافیت بیشتر ارائه شده است:
وزارتین: منظور از وزارتین، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. نشریات مورد تأیید این دو وزارتخانه، به‌عنوان معیار اصلی در ارزیابی دستاوردهای پژوهشی محسوب می‌شوند.
نشریات علمی معتبر: نشریات به چهار رتبه (1Q تا 4Q) در نمایه‌های بین‌المللی (JCR و SJR) تقسیم‌بندی می‌شوند. همچنین، نشریات داخلی بر اساس کیفیت به دسته‌های الف، ب، ج، و د تقسیم شده‌اند.
سامانه خیام: این سامانه برای دسترسی به اطلاعات روزآمد نشریات معتبر و مدیریت فرآیندهای پژوهشی دانشجویان توسط معاونت پژوهشی دانشگاه طراحی شده است.
نشریات نامعتبر یا جعلی، به‌صورت جدی در این بخشنامه شناسایی شده و مقالات منتشر شده در این نشریات امتیازی دریافت نخواهند کرد.
بر اساس این بخشنامه، دانشجویان دکتری برای اعلام کفایت دستاوردهای پژوهشی خود باید شرایط زیر را برآورده کنند:
ارائه حداقل یک مقاله علمی: این مقاله باید در نشریات معتبر منتشر یا پذیرفته شده باشد و باید توسط استاد راهنما و هیئت داوران دانشگاه تأیید گردد.
گواهی پذیرش مقالات: در صورتی که مقاله هنوز چاپ نشده است، ارائه گواهی پذیرش معتبر الزامی است. فرآیند ارسال و پذیرش مقاله باید از طریق سامانه مدیریت نشریات علمی (Editorial Manager) انجام شده باشد.
تأیید نهایی توسط معاونت پژوهشی: تمامی نشریات محل انتشار مقالات باید در فهرست نشریات معتبر سامانه خیام قرار داشته باشند.
همچنین، دانشجویان باید نویسنده اول یا مسئول مقالات باشند و نام دانشگاه شهید بهشتی به‌عنوان محل تحصیل نیز در مقاله درج گردد.
ارزیابی دستاوردهای پژوهشی دانشجویان بر اساس معیارهای کیفی و کمی صورت می‌گیرد. امتیاز هر دستاورد پژوهشی به شرح زیر است:
مقالات داخلی و خارجی: مقالات منتشر شده در نشریات داخلی و بین‌المللی دارای نمایه JCR یا SJR بر اساس رتبه نشریه و کیفیت آن، امتیازهای متفاوتی دریافت می‌کنند.
اختراعات و طرح‌های ملی: اختراعات ثبت‌شده ملی و بین‌المللی و طرح‌های ملی مصوب، هر کدام دارای امتیاز جداگانه‌ای هستند.
حداکثر نمره: هر دانشجو می‌تواند حداکثر از سه مقاله علمی نمره دریافت کند، که این مقالات باید مستقیماً از رساله دکتری استخراج شده باشند.
مطابق بخشنامه، نحوه ارزشیابی دستاوردهای پژوهشی مستخرج از رساله در جداول زیر مشخص شده است. این جداول عیناً از بخشنامه آورده شده‌اند:
این جدول به مقالات منتشرشده در نشریات داخلی اختصاص دارد و بر اساس دسته‌بندی وزارتین (رتبه‌های الف، ب، ج، و د) امتیاز مقالات را مشخص می‌کند. مقالات با رتبه الف بالاترین کیفیت را دارند و بیشترین امتیاز (1.5) به آن‌ها اختصاص داده می‌شود، در حالی که نشریات با رتبه د حداقل امتیاز (0.05) را دریافت می‌کنند. این دسته‌بندی کیفیت علمی نشریات داخلی را برای ارزیابی دقیق‌تر مشخص می‌کند.
نوع نشریه | علوم انسانی الف | علوم انسانی ب | مهندسی و علوم پایه |
معتبر وزارتین الف | 1.5 | 1.5 | 0.75 |
معتبر وزارتین ب | 1 | 1 | 0.5 |
معتبر وزارتین ج | 0.25 | 0.5 | 0.5 |
معتبر وزارتین د | 0.25 | 0.25 | 0.05 |
این جدول مقالات منتشرشده در نشریات نمایه‌شده در Journal Citation Reports (JCR) را بررسی می‌کند. امتیاز مقالات بر اساس رتبه‌بندی (1Q تا 4Q) تعیین می‌شود. مقالات منتشرشده در نشریات با رتبه 1Q که بالاترین استانداردها را دارند، بیشترین امتیاز (4) را دریافت می‌کنند. این جدول نشان‌دهنده اهمیت رتبه‌بندی نشریه در تعیین اعتبار و ارزش مقاله است.
رتبه نشریه (Q) | علوم انسانی الف | علوم انسانی ب | مهندسی و علوم پایه |
1Q | 4 | 4 | 4 |
2Q | 3.5 | 3 | 2.5 |
3Q | 2.25 | 2 | 1.5 |
4Q | 1.25 | 1 | 0.75 |
این جدول مربوط به مقالات منتشرشده در نشریات نمایه‌شده در Scimago Journal Rank (SJR) یا همان اسکوپوس است. مشابه نمایه JCR، مقالات بر اساس رتبه نشریه (1Q تا 4Q) امتیازدهی می‌شوند. امتیاز مقالات در این جدول پایین‌تر از جدول JCR است، به‌طوری‌که نشریات 1Q بیشترین امتیاز (2.5) و نشریات 4Q کمترین امتیاز (0.5) را به خود اختصاص می‌دهند.
رتبه نشریه (Q) | علوم انسانی الف | علوم انسانی ب | مهندسی و علوم پایه |
1Q | 2.5 | 2.25 | 1.75 |
2Q | 2 | 1.75 | 1.25 |
3Q | 1.5 | 1.25 | 1 |
4Q | 1 | 0.75 | 0.5 |
این جدول به اختراعات و طرح‌های ملی اختصاص دارد. اختراعات ملی و بین‌المللی به‌ترتیب امتیازهای 1 و 1.5 دریافت می‌کنند، در حالی که طرح‌های ملی که تأثیرات مهمی در حل مسائل کشور دارند، بیشترین امتیاز (3) را دریافت می‌کنند. همچنین، طرح‌های حمایتی از رساله دکتری امتیاز 0.5 را شامل می‌شوند.
نوع دستاورد | امتیاز |
اختراع ملی | 1 |
اختراع بین‌المللی | 1.5 |
طرح ملی | 3 |
حمایت از رساله | 0.5 |
در بخشنامه اعلام کفایت دستاوردهای پژوهشی دانشجویان دکتری، مفاهیم و دسته‌بندی نشریات علمی به‌عنوان یکی از ارکان اساسی ارزیابی پژوهش‌ها مطرح شده است. در ادامه به تشریح بیشتر این موارد می‌پردازیم:
نشریات علمی که مقالات دانشجویان دکتری در آن‌ها منتشر می‌شوند، باید مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشند. معیارهای اعتبارسنجی این نشریات به شرح زیر است:
اعتبار ملی: نشریاتی که در پایگاه‌های معتبر ملی و توسط مؤسسات علمی معتبر منتشر می‌شوند.
اعتبار بین‌المللی: نشریاتی که در نمایه‌های علمی معتبر بین‌المللی مانند Journal Citation Reports (JCR) و Scimago Journal Rank (SJR) نمایه‌سازی شده‌اند.
دسته‌بندی کیفی نشریات: نشریات بر اساس کیفیت و سطح علمی به چهار دسته رتبه‌بندی می‌شوند:
1Q (رتبه 1): بالاترین کیفیت و اعتبار.
2Q (رتبه 2): کیفیت بالا ولی پایین‌تر از رتبه 1.
3Q (رتبه 3): کیفیت متوسط.
4Q (رتبه 4): کمترین سطح کیفیت مورد پذیرش.
هر چه رتبه نشریه بالاتر باشد، امتیاز بیشتری به مقالات منتشرشده در آن اختصاص می‌یابد.
نشریات داخلی نیز بر اساس کیفیت علمی به چهار دسته تقسیم شده‌اند:
رتبه الف: نشریات با بالاترین استانداردهای علمی، مانند مجلات مورد تأیید وزارتین که داوری دقیق و علمی انجام می‌دهند.
رتبه ب: نشریاتی با کیفیت خوب که در حوزه‌های تخصصی علمی منتشر می‌شوند.
رتبه ج: نشریات عمومی‌تر که بیشتر به انتشار مقالات کاربردی می‌پردازند.
رتبه د: نشریاتی با سطح کیفی پایین‌تر که در حوزه‌های محدود علمی فعالیت دارند.
این دسته‌بندی در ارزیابی و امتیازدهی مقالات داخلی اهمیت زیادی دارد.
یکی از مسائل مهمی که در این بخشنامه به آن پرداخته شده، شناسایی و اجتناب از انتشار مقالات در نشریات جعلی و خاکستری است:
نشریات جعلی: این نشریات با ظاهری مشابه نشریات معتبر، محققان را فریب می‌دهند. ویژگی‌های آن‌ها عبارتند از:
استفاده از دامنه‌های مشابه با نشریات معتبر.
عدم وجود فرآیند داوری علمی واقعی.
دریافت هزینه‌های گزاف بدون انتشار مقاله با کیفیت.
نشریات خاکستری: این نشریات در هیچ‌یک از پایگاه‌های معتبر نمایه نمی‌شوند و معمولاً توسط گروه‌های غیراعتباری منتشر می‌گردند. ارزیابی مقالات در این نشریات پس از بررسی توسط گروه اعتبارسنجی دانشگاه انجام می‌شود و اغلب امتیازی به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد.
برای جلوگیری از فریب، دانشجویان باید همواره اعتبار نشریه را از طریق سامانه‌هایی مانند خیام بررسی کنند.
سامانه خیام، به‌عنوان ابزار اصلی برای مدیریت اطلاعات نشریات علمی معتبر، توسط معاونت پژوهشی دانشگاه شهید بهشتی طراحی شده است. این سامانه قابلیت‌های زیر را فراهم می‌کند:
ارائه اطلاعات به‌روز درباره فهرست نشریات معتبر.
نمایش نمایه‌های علمی بین‌المللی و داخلی نشریات.
ارزیابی مقالات بر اساس استانداردهای موجود.
دانشجویان می‌توانند با استفاده از این سامانه، از وضعیت نشریه محل انتشار مقاله خود مطلع شده و از انتشار مقالات در نشریات نامعتبر اجتناب کنند.
بخشنامه دانشگاه شهید بهشتی با هدف تضمین کیفیت علمی دستاوردهای پژوهشی، بر انتشار مقالات در نشریات معتبر تأکید دارد. از این رو:
مقالات منتشرشده در نشریات با رتبه 1Q بالاترین امتیاز را دریافت می‌کنند.
مقالات نشریات داخلی با رتبه‌های پایین‌تر، امتیاز کمتری به خود اختصاص می‌دهند.
چاپ مقاله در نشریات خاکستری یا جعلی فاقد هرگونه امتیاز خواهند بود.
بخشنامه اعلام کفایت دستاوردهای پژوهشی دانشگاه شهید بهشتی با هدف ارتقای کیفیت پژوهش‌های دانشجویان دکتری و هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی تدوین شده است. این بخشنامه از طریق شفاف‌سازی فرآیندها و تدوین معیارهای دقیق، موجب تسهیل ارزیابی و بهبود نتایج علمی خواهد شد. دانشجویان با رعایت این الزامات، علاوه بر افزایش اعتبار علمی خود، به پیشرفت علمی کشور نیز کمک خواهند کرد.
چاپ مقاله در مجلات معتبر علمی، یکی از مهم‌ترین مراحل پیشرفت در مسیر تحصیلی دانشجویان و پژوهشگران است. مؤسسه اشراق با ارائه خدمات حرفه‌ای در زمینه چاپ مقاله، به دانشجویان و پژوهشگران کمک می‌کند تا دستاوردهای علمی خود را در معتبرترین نشریات داخلی و بین‌المللی منتشر کنند. این مؤسسه با برخورداری از تیمی متخصص و آشنا به استانداردهای علمی، تمامی مراحل آماده‌سازی، ویرایش، ترجمه و ارسال مقالات را پوشش می‌دهد.
مؤسسه اشراق با شناسایی نشریات معتبر در حوزه‌های مختلف و جلوگیری از انتشار در نشریات جعلی یا نامعتبر، مسیر دستیابی به اهداف پژوهشی را هموارتر می‌سازد. اگر به‌دنبال افزایش اعتبار علمی و ارتقای جایگاه خود در دنیای علم هستید، خدمات این مؤسسه می‌تواند ابزاری مطمئن برای دستیابی به این اهداف باشد.
راه‌های ارتباطی با موسسه انتشاراتی اشراق
کارشناسان و مشاوران موسسه انتشاراتی اشراق به صورت تمام‌وقت حتی در روزهای تعطیل آماده ارائه خدمات حرفه‌ای و باکیفیت به مشتریان و کاربران خود هستند. برای دریافت مشاوره می‌توانید از طریق سایت به صورت آنلاین با مشاورین موسسه گفت‌وگو کنید و یا از طریق تماس تلفنی با شماره‌های زیر در ارتباط باشید:
eshragh_company
isi.eshragh@gmail.com
09149724933
041-33373424
لطفاً جهت ارائه‌ی هر نوع پیشنهاد سازنده و انتقاد، از طریق ایمیل زیر با مدیریت اجرایی مجموعه به همراه ارسال مستندات و قرار دادن شماره تماس در ارتباط باشید که حداکثر ظرف کمتر از 48 ساعت کاری به دستورات شما رسیدگی شود.
نشریات نمایه‌شده در پایگاه‌های علمی بین‌المللی مانند JCR و SJR و همچنین نشریات مورد تأیید وزارت علوم و وزارت بهداشت، از جمله نشریات معتبر به شمار می‌آیند. این نشریات دارای فرآیند داوری دقیق و استانداردهای علمی بالا هستند.
برای بررسی اعتبار یک نشریه می‌توانید از سامانه‌های علمی نظیر Scopus، Web of Science و سامانه‌های معتبر داخلی مانند پایگاه استنادی علوم جهان اسلام استفاده کنید. همچنین از انتشار در نشریات جعلی و غیرمعتبر که ظاهری شبیه به نشریات معتبر دارند، اجتناب کنید.
دلایل اصلی رد مقاله عبارتند از: عدم تناسب موضوع مقاله با حوزه تخصصی مجله. کیفیت پایین محتوا یا روش تحقیق. نگارش ضعیف و رعایت نکردن استانداردهای مقاله‌نویسی. وجود اشکالات در ساختار مقاله یا منابع. ارسال به نشریه نامناسب.
مدت زمان داوری و چاپ مقاله بسته به نشریه متفاوت است و معمولاً بین 2 تا 12 ماه طول می‌کشد. نشریات با داوری سریع‌تر ممکن است زمان کوتاه‌تری نیاز داشته باشند، اما نشریات معتبر بین‌المللی اغلب زمان بیشتری صرف بررسی مقاله می‌کنند.
خیر، مقالات کنفرانسی معمولاً امتیاز کمتری نسبت به مقالات منتشرشده در نشریات معتبر دارند.
اینستاگرام
تلگرام