رفرنس نویسی یکی از موضوعات مهمی است که در مقاله‌های علمی باید اصول آن به نحو احسن رعایت شود. چه بسا اگر توجه ویژه‌ای به رفرنس نویسی نکنید، مقاله شما از سوی داوران مجله ریجکت می‌شود؛ بنابراین در خصوص این موضوع حساس باید اطلاعات کافی داشته باشید. در این بخش از اشراق می‌خواهیم با این مورد بیشتر آشنا شویم پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
رفرنس در لغت به معنای منبع است و رفرنس نویسی به معنای نوشتن منبع می‌باشد. همانطور که می‌دانید در نوشته‌های علمی خواه مقاله باشد خواه پایان نامه و یا کتاب باشد. معمولاً از آثار سایر نویسندگان نیز در نوشته خود بهره گرفته می‌شود؛ که این بهره گیری را به وسیله رفرنس نویسی نشان می‌دهند تا خوانندگان دقیقا متوجه شوند که مطلب موردنظر از چه نویسنده و از چه نوشته‌ای اخذ شده است. رفرنس دهی یا همان ارجاع دهی در چهارچوب و قوانینی خاص نوشته می‌شود و دارای تعاریفی معین می‌باشد. برای مثال اگر شما از منابع درون متنی می‌خواهید استفاده کنید باید قوانین مربوط به آن را رعایت کنید و یا اگر می‌خواهید از نقل قول مستقیم یا غیرمستقیم بهره ببرید باید به طرز صحیح آن رفرنس دهی را انجام دهید.
شاید بگویید استفاده از آثار دیگران و رفرنس دهی آن‌ها چه تغییری ایجاد خواهد کرد وقتی به یک اثر تکراری مجدداً اشاره می‌شود؛ اما در حالی که این‌طور نیست رفرنس دهی صحیح و اصولی به آثار مهم و ارزشمند باعث می‌شود تا مقاله شما از لحاظ درجه و اعتبار افزایش یابد و همچنین میزان مطالعه و سواد شما را در حوزه تخصصی‌تان نشان می‌دهد. همانطور که می دانید این تقریباً یک امر محال است که یک مقاله علمی بدون رفرنس دهی باشد در هر صورت ما با توجه به مبنای تحقیقاتی که در گذشته صورت می‌گیرد پژوهش‌های نوین انجام می‌دهیم و از طرفی اگر شما رفرنس دهی مناسب و صحیحی نداشته باشید، متهم به سرقت ادبی خواهید شد و این موضوع هم برای شما و هم تحقیقتان یک موضوع خطرناکی است که باعث لکه دار شدن سوابق علمی شما شده و حتی ممکن است نام شما وارد لیست سیاه شده و تا مدت‌ها از پذیرش و چاپ مقاله محروم بمانید؛ بنابراین اهمیت رفرنس دهی بسیار بیشتر از چیزی است که شما تصور می‌کنید.
بعضی اوقات نویسندگان به صورت ناخواسته و به دلیل عدم آگاهی ممکن است مطلبی را از آثار نویسندگان در متن نوشته خود ذکر کنند و برای آن ارجاع دهی صحیحی انجام ندهند و به صورت غیر عمدی دچار پلاجیاریسم یا سرقت ادبی شوند به همین دلیل در ذیل اشاره می کنیم که در چه صورتی ارجاع دهی الزامی است و باید رعایت شود:
اگر شما از تفکرها و اندیشه های اشخاصی که قبلا در حوزه تخصص مقاله شما فعالیت داشته اند و در متن بکار گرفته اید باید با ذکر ماخذ نشان داده شوند.
اگر از روش ها و نظریه ها و یافته های اشخاص دیگر در متن مذکور بحث شود، منبع اصلی را جهت کسب اطلاعات بیشتر خواننده ذکر کنید. مراجعه به متن مبدا به بهتر فهمیدن متن شما و همچنین کسب اطلاعات بیشتر کمک شایانی می کند.
از هر عبارت و یا نقل قول و متنی که بصورت مستقیم در متن بکار می برید، متن مرجع آن باید مشخص شود.
اگر از اطلاعات عمومی در متن خود استفاده می کنید مستلزم به ارجاع دهی نمی باشد.
رفرنس دهی در مقالات به وسیله سبک های مختلفی انجام می گیرد. شما قبل از این که مقاله خود را به مجلات یا کنفرانس ها ارسال کنید باید از سبک رفرنس دهی آن ها مطلع شوید و طبق سبک گفته شده در آن جا منابع خود را تنظیم کنید. به طور کلی رفرنس ها به دو نوع ارجاع درون متنی و برون متنی تقسیم می شوند ارجاع درون متنی نوعی رفرنس دهی است که در داخل متن و بعد از استفاده از آثار موردنظر می آید. ارجاع برون متنی نوعی از ارجاع دهی است که در پایان مقاله یا کتاب به صورت فهرست وار می آید و اطلاعات دقیق تری از آثار اخذ شده به مخاطب می دهد. در ذیل به انواع سبک های ارجاع دهی برای هر دو نوع ارجاع برون متنی و درون متنی اشاره می کنیم:
معروف ترین و محبوب ترین سبک رفرنس دهی مقالات علمی است.
ارجاع درون متنی در سبک APA به اینصورت است که پس از اتمام جمله نام نویسنده یا نویسندگان در و بعد از آن سال چاپ و تاریخ چاپ داخل پرانتز آورده می شود. اگر به صورت نقل قول باشد باید شماره صفحه نیز آورده شود. به مثال زیر توجه کنید:
(تیمور رحمانی، 1398) / در صورت استفاده از نقل قول: (تیمور رحمانی، 1398، صفحه 147)
ارجاع برون متنی در سبک APA به این حالت است:
نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده. (سال انتشار کتاب). نام کتاب. محل نشر: نام انتشارات
مثال: رحمانی، تیمور. (1398). اقتصاد کلان. تهران، انتشارات نور علم
در سبک شیکاگو منبع مورد نظر به صورت پاورقی و یا در انتهای منابع آورده می شود. رفرنس درون متنی به سبک شیکاگو به صورت عددی انجام می‌شود و نحوۀ ارجاع دهی در پاورقی به این صورت است:
1. نام و نام خانوادگی نویسنده، نام کتاب. (شهر نشر کتاب: انتشارات، سال انتشار)
مثال: 1.تیمور رحمانی، اقتصاد کلان.(تهران: انتشارات نور علم، 1398)
رفرنس برون متنی به سبک شیکاگو: نام خانوادگی، نام نویسنده. سال انتشار منبع. نام منبع. شهر انتشار: نام انتشارات.
مثال: رحمانی، تیمور. 1398. اقتصاد کلان. انتشارات نور علم.
سبک رفرنس نویسی هاروارد بسیار شبیه به رفرنس نویسی APA می باشد. یعنی نحوه ارجاع درون متنی دقیقا مانند روش APA است:
(نام و نام خانوادگی نویسنده، سال انتشار)
مثال: (تیمور رحمانی، 1398)
ارجاع برون متنی نیز مانند الگوی زیر خواهد بود:
نام خانوادگی، نام نویسنده. (سال چاپ). موضوع کتاب. ویرایش. محل نشر کتاب:نام ناشر، شماره صفحه.
مثال: رحمانی، تیمور. (1398). اقتصاد کلان. تهران: انتشارات نور علم، صفحه 147
رفرنس نویسی ونکوور بیشتر برای مقالات با موضوع پزشکی کاربرد دارد و به صورت عددی می باشد. یعنی در ارجاع دهی درون متنی انتهای جمله‌ای که از یک منبع یا نویسنده دیگر آورده شده یک عدد درج می‌کنند و در فهرست منابع که در انتهای تحقیق یا کتاب آورده شده جزئیات آن را ذکر می‌کنند. اگر از یک منبع مطلبی مجدداً نقل شد باید از همان شماره‌ای که ابتدا به آن داده‌اید، استفاده کنید.
در ارجاع برون متنی نیز به حالت زیر اقدام می کنیم:
نام خانودگی حرف اول نام نویسنده. عنوان مقاله. نام مجله سال انتشار ماه؛ جلد یا دوره انتشار (شماره مجله:) شماره صفحه.
این نوع رفرنس دهی بیشتر برای مقالات علمی با موضوع مهندسی کاربرد دارد. در این روش باید از اعداد برای ارجاع دهی استفاده کنید.
ارجاع درون متنی به این صورت است که بعد از جملۀ موردنظر، شماره را در براکت [ ] قرار می‌دهید؛ اگر در طول متن باز هم از این منبع جمله‌ای ذکر شد، باید همین شماره را درج کنید.
ارجاع برون متنی نیز به اینصورت است :حرف اول نام نویسنده. نام خانوادگی، نام منبع. شهر انتشار: نام انتشارات، سال نشر.
پس از اینکه شما مقاله خود را به اتمام رساندید و در نرم افزار word تایپ کردید بایستی به مرتب سازی منابع انگلیسی و فارسی خود بر طبق حروف الفبا بپردازید. در ویدیوی زیر می توانید مراحل آن را مشاهده کنید:
حال که با انواع رفرنس دهی و نحوه انجام آن آشنا شدید بهتر است با برخی از مواردی که انجام آن ها باعث می شود قسمت رفرنس دهی مقاله شما آسیب ببیند نیز آشنا شوید:
تفکیک ارجاع دهی مستقیم و غیر مستقیم و استفاده از : علامت «» برای قراردهی ارجاع های مستقیم
سعی کنید قبل از رفرنس دهی دستورالعمل های مجله را در رابطه با سبک و تعداد رفرنس به دقت مطالعه کنید.
نوشتن منابع طبق ترتیب حروف الفبا با ذکر تمامی نکات و اطلاع کامل بخش منابع
ممکن است یک مطلب در چندین کتاب باشد که شما می بایست به مطلب اصلی به عنوان مهمترین و معروفترین آن اشاره کنید.
در صورتی که یک تعریف در چند کتاب باشد؛ می توانید نام چند منبع را در کنار یکدیگر بنویسید.
اگر از شیوه ارجاع دهی غیر مستقیم استفاده می کنید؛ می بایست این گونه بنویسید: ر. ک یعنی رجوع شود به فلان کتاب و در قسمت نوشتن منابع اسم دقیق کتاب را با آدرس دقیق آن بنویسید.
در صورتی که از منابعی به زبان های مختلف استفاده می کنید؛ می توانید در فهرست منابع چند منبع به زبان های مختلف داشته باشید. به این صورت که بخشی برای منابع فارسی و بخشی برای نوشتن منابع انگلیسی و عربی و بهتر است از نوشتن همه آن ها به صورت درهم برهم اجتناب کنید.
برای ارجاع دهی دیگر نباید از پاورقی استفاده کنید؛ بلکه ارجاع دهی را باید دقیقا در دل متن داخل پرانتز نوشت.
بهتر است بیشتر به جای نوشتن ارجاع دهی مستقیم، از ارجاع های غیر مستقیم استفاده شود.
با توجه به نیاز مشتریان عزیز اعم از دانشجویان و اساتید و دانشگاهیان برای فرمت بندی رفرنس های مقالات خود، موسسه انتشاراتی اشراق با گزینش دقیق و چند مرحله‌ای تیم فنی خود، در صدد ارائه خدمات با حفظ نهایت تعهد در امانت‌داری و کیفیت است تا دغدغه‌ی مراجعین برای چاپ مقاله را برطرف سازد.
شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تنظیم فرمت رفرنس مقالات، با کارشناسان موسسه انتشاراتی اشراق در ارتباط باشید.
برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با هزینه می توانید با کارشناسان موسسه انتشاراتی اشراق در ارتباط باشید.
بله هر مجله برای خود دستورالعمل هایی راجع به سبک و تعداد رفرنس ها دارد که باید رعایت شود.
از میان انواع رفرنس ها نمی توان گفت کدامیک از آن ها را باید انتخاب کنید بستگی به نوع مقاله و همچنین سبک مجله دارد.
اینستاگرام
تلگرام